Vulnerability and risk of archaeological sites to geological - geomorphological processes

Abstract

Cultural heritage in Greece is highly vulnerable to natural hazards and the current disaster management practices are limited to post disaster response actions and recovery measures. In order for the Ministry of Culture to contribute essentially to the protection of cultural heritage and be in conformity with the national and the international frameworks, the disaster management practices should focus on prevention, mitigation and preparedness measures and actions at a pre-disaster level. This study represents an earth sciences approach for the protection of cultural heritage based on the UN and EU conceptual frameworks for effective disaster risk management. An innovating methodology for the assessment of vulnerability and risk of archaeological sites to earthquake hazard and secondary induced geological and geomorphological processes know as Earthquake Environmental Effects is developed and tested on 16 selected archaeological sites in Greece. The proposed methodology comprises a deterministic archaeoseismological approach for seismic hazard assessment and an indicator based, semi-quantitative approach for the assessment of vulnerability based on qualitative data collected during field surveys. The risk assessment in this study represents a foresight semi-quantitative assessment at both national and regional level in order to identify broad trends and emerging risks. Risk is viewed as a function of hazard and vulnerability of elements at risk and is assessed deterministically for three selected macroseismic intensity scenarios.The study indicates that the cultural heritage in Greece is under serious threat from future earthquake events. The high levels of risk in combination with inadequate disaster risk management practices stress the necessity for direct and effective disaster risk legislation and measures, primarily at administration level. Additionally, through prioritization of effective mitigation measures, the Ministry will ensure optimal preservation of cultural heritage and consequent investment benefits of cultural, social and economic nature.

Η πολιτιστική κληρονομιά στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από υψηλή τρωτότητα σε φυσικούς κινδύνους και οι τρέχουσες πρακτικές διαχείρισης καταστροφών περιορίζονται κυρίως σε μετά-καταστροφικές δράσεις απόκρισης και μέτρα αποκατάστασης. Για να μπορέσει το Υπουργείο Πολιτισμού να συμβάλλει ουσιαστικά στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και να βρίσκεται σε συμφωνία με το εθνικό και διεθνές πλαίσιο, οι πρακτικές διαχείρισης καταστροφών θα πρέπει να εστιάσουν σε μέτρα πρόληψης, μετριασμού και ετοιμότητας κατά το προ–καταστροφικό στάδιο διαχείρισης της διακινδύνευσης.Η παρούσα διατριβή αποτελεί μια προσέγγιση των φυσικών επιστημών για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς που στηρίζεται στο εννοιολογικό πλαίσιο της αποτελεσματικής διαχείρισης διακινδύνευσης καταστροφών όπως αυτό προτείνεται από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μια καινοτόμος μεθοδολογία για την εκτίμηση της τρωτότητας και διακινδύνευσης αρχαιολογικών θέσεων στον σεισμικό κίνδυνο και στις δευτερογενείς γεωλογικές και γεωμορφολογικές διεργασίες γνωστές ως Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Σεισμών, αναπτύσσεται και εξετάζεται σε 16 επιλεγμένες αρχαιολογικές θέσεις στην Ελλάδα. Η προτεινόμενη μεθοδολογία βασίστηκε στην συλλογή ποιοτικών στοιχείων κατά τις εργασίες υπαίθρου και αποτελείται από μια αιτιοκρατική αρχαιοσεισμολογική προσέγγιση για την εκτίμηση σεισμικού κινδύνου και μια ημι-ποσοτική εκτίμηση τρωτότητας μέσω δεικτών. Η διακινδύνευση εκφράζεται από την σχέση ανάμεσα στον σεισμικό κίνδυνο και την τρωτότητα των στοιχείων υπό διακινδύνευση και η εκτίμηση πραγματοποιείται αιτιοκρατικά για τρία επιλεγμένα σενάρια μακροσεισμικής έντασης. Η μέθοδος αποτελεί μια ημι-ποσοτική προσέγγιση σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο με στόχο την αναγνώριση των αιτιών της διακινδύνευσης και την πρόταση των απαραίτητων μέτρων μετριασμού για την μείωση της.Η μελέτη είναι ενδεικτική της υψηλής διακινδύνευσης που χαρακτηρίζει την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας σε μελλοντικά σεισμικά συμβάντα. Τα υψηλά επίπεδα διακινδύνευσης σε συνδυασμό με ανεπαρκείς πρακτικές διαχείρισης της τονίζουν την αναγκαιότητα για άμεση και αποτελεσματική νομοθεσία και μέτρα, πρωτίστως σε διοικητικό επίπεδο. Μέσω της εφαρμογής της μεθοδολογίας και ιεράρχησης των αρχαιολογικών θέσεων για τα απαραίτητα μέτρα μετριασμού το Υπουργείο θα συμβάλλει στο μέγιστο δυνατό στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα επενδυτικά οφέλη πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής φύσεως.