Jouissance, ecriture et nombre dans les maladies auto-immune et idiopathique: l’ assomption de la métaphore subjective par l'organisme

Abstract

The present clinical and bibliographical research is articulated on three points and constitutes the tripartite undertaking of this doctoral thesis. The first relates to the study closely the Freudian theory and the Lacanian teaching and the concept of phenomenon psychosomatic, in order to approach the auto-immune and idiopathic organic disease, the Multiple Sclerosis and the disease of Crohn, on two suffering subjects within an analytical cure. The second relates to the investigation of the objects of construction in their discourses and their caused positions, and the third the investigation of knowing if exists pause of symptom and failure of signifying induction, i.e. failure of the subjective metaphor, as to know if the disease of the suffering subjects fills the criteria of the phenomenon psychosomatic and if is held assumption of subjective metaphor by the organism. The qualitative analysis of the enunciate and the enunciation of the subjects through the sessions is carried out with an analysis of discourses structural criticism and an analysis of their speech during one period of cure exceeding the four years, by making a comparison with former research. We conclude that the disease fills the criteria of the phenomenon psychosomatic and that the assumption of the subjective metaphor it is held by the organism, thus confirming our hypothesis. We also arrive at conclusions which are mainly in agreement with preliminary research. Finally, we note the improvement of the health of the subjects and the stabilization or the disappearance of the repetitions during their analysis, in parallel with their medical care, which that had not been observed before, and the appropriation of the points of the pain and the suffering of their history so that it does not lead to the way of pathological pulsing’s acts and the discharge by the organism.

Η παρούσα κλινική και βιβλιογραφική έρευνα στην πραγματικότητα έχει αρχίσει πολλά χρόνια πριν, μέσα από την κλινική εμπειρία μας με ανθρώπους διαγνωσμένους με αυτό - άνοσα και ιδιοπαθή νοσήματα. Είναι αποκύημα του λόγου τους που μας απευθύνθηκε και μας επέβαλε την εντατική μελέτη της θεωρίας με σκοπό τη διερεύνηση εκείνων των θεωρητικών συντεταγμένων που δεν θα προσαρμόσουν το πάσχον υποκείμενο μέσα σε μια θεωρητική κατασκευή, αλλά αυτών των συντεταγμένων που θα εγκαλέσουν τις βεβαιότητες μας μέσα από την αμηχανία και την ανατροπή που φέρει η συνάντηση με εκείνον που αυτό – ανοσεί. Με εκείνον που φαίνεται να αναγνωρίζεται από τον ίδιον και τον άλλον δια μέσου της οργανικής βλάβης, μέσα από ένα οξύμωρον, δηλαδή, χωρίς, ωστόσο, ο οργανισμός του να αναγνωρίζει τον ίδιο του τον οργανισμό.Έτσι η επιλογή της εν λόγω μεθοδολογίας και γραφής δεν θα μπορούσε να μην θέτει σε πρωτοκαθεδρία το υποκείμενο και τα ερωτήματα που δεν παύουν να γεννώνται στη συνάντηση μας με το πάσχον υποκείμενο, καταλήγοντας στην προσέγγιση της αυτοάνοσης και ιδιοπαθούς ασθένειας με την αρωγή εκείνων των θεωρητικών πλαισίων που ευνοούν την ενικότητα του υποκειμένου, όχι υπό την έννοια μιας ενικότητας ενοποιημένης και συνολικής, αλλά αντίθετα αυτής που στηρίζεται στη διαφορά, της μοναδικότητας, μιας ενικότητας του αριθμού του Frege. Θεωρούμε ότι μόνον έτσι έχουμε πρόσβαση στο υποκειμενικό δράμα της σχέσης με τον Άλλον, της υποκειμενικής κατασκευής του σώματος και της υποκειμενοποίησης εν γένει, της αυτό – ποιητικής που πολλές φορές έρχεται να ευοδωθεί με παράδοξο τρόπο μέσα από μια βλάβη, από μια ασθένεια. Πρόσβαση στον αριθμό, το γράμμα, το όνομα. Στην γραφή. Στην τραγική αλήθεια του ανθρώπου, αυτού που παντοπόρος άπορος (Σοφοκλέους Αντιγόνη, 39) πορεύεται υποφέροντας την αλήθεια του.Το διακύβευμα λοιπόν αυτής της θέσης δεν είναι ποιοι παράγοντες προεξάρχουν στη γένεση μιας οργανικής ασθένειας, καθώς μάλλον ποτέ δεν θα λάβουμε την απάντηση, αλλά και που δεν γνωρίζουμε πόση τελικά σημασία θα είχε κάτι τέτοιο, ακόμη και για την πρόληψη642. Όμως, ίσως μέσα στο πραγματικό αυτών των ασθενειών υπάρχουν παράγοντες που δεν θα μπορέσουμε ποτέ να προσεγγίσουμε, αλλά ούτε και να μελετήσουμε, εφόσον δεν μπορεί να σταθεί μία τέτοια έρευνα που να προβλέψει ποιο υποκείμενο είναι εκείνο που θα προσβληθεί από μία εν λόγω ασθένεια ώστε να το μελετήσει διαχρονικά. Ακόμη κι αν έχουν γίνει πολλές μελέτες και έρευνες για την αιτιοπαθογένειά τους δεν στάθηκε δυνατό ποτέ να συναχθεί ένα αδιασάλευτο συμπέρασμα. Ούτε και μας απασχόλησε να συναγάγουμε συμπεράσματα που τελικά θα είναι μία απλοϊκή αναγωγή. Δεν επιζητήσαμε λοιπόν να καταλήξουμε σε σχέση με την αιτιοπαθογένεια, αφού παραμένουμε στη φροϋδική θεωρία και λακανική διδασκαλία643. Ούτε επίσης αναζητήσαμε να στηριχτούμε σε κατασκευές και συγκερασμούς επιστημονικών τομέων, όπως η νευρο-ψυχανάλυση ή οι συγκρητικές θεωρίες ψυχανάλυσης και νευροεπιστημών. Αντιθέτως, για την ψυχανάλυση σημασία έχει αυτό που η ίδια η κλινική πράξη ανέδειξε και αυτό που για το υποκείμενο έχει σημασία, και αυτό δεν είναι άλλο από το εκ των υστέρων και η τριμερής δομή του λογικού χρόνου, του δι-υποκειμενικού χρόνου και όχι συμβατικού χρόνου που δομεί το ανθρώπινο πράττειν, το οποίο εκτυλίσσεται και αναδεικνύεται μέσα στην κλινική πράξη. Είναι αυτό που μπορούμε να μελετήσουμε, αφού για τον Φρόιντ καταρχήν ήταν σαφές πως η συσχέτιση του ψυχικού με το βιολογικό και οι μεταψυχολογικές έννοιες δεν αποτελούν θεωρητικές κατασκευές ασύνδετες με την κλινική πράξη. Κάθε σωματική ασθένεια εμπλέκει την ιστορία του υποκειμένου και όλο το παρελθόν πριν την ασθένεια, η αναλυτική εργασία συνίσταται στο να επανεγκαταστήσει τον ασθενή μέσα στον λόγο (discours). Γιατί η ιστορία δεν είναι το παρελθόν, η ιστορία γίνεται παρελθόν στον βαθμό που ιστορικοποιείται στο παρόν.Ο ψυχαναλυτής δεν αρνείται τα οργανικά αίτια κάποιων συμπτωμάτων ή των σωματικών ασθενειών. Η θέση του είναι να συνοδεύσει τον πάσχοντα στην κατασκευή μιας υποκειμενικής θέσης και να προχωρήσει –πέρα από το ιατρικό ζήτημα– και να μετατοπίσει το ερώτημα με τρόπο ανακουφιστικό για το υποκείμενο. Αυτή η θέση μας απομακρύνει από τον δυισμό της ψυχικής ή οργανικής αιτιότητας. Και αν μέσα στην παρούσα εργασία χρησιμοποιούμε τον όρο ψυχοσωματικός ή ψυχοσωματικό φαινόμενο, σε καμία περίπτωση δεν το χρησιμοποιούμε εις όφελος μίας εξήγησης που βασίζεται στην ψυχογένεση ή στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός ασθενούς. Καθώς δεν θεωρούμε πως υπάρχει ψυχοσωματική ασθένεια ή ψυχοσωματικός ασθενής. Χρησιμοποιούμε τον όρο καταχρηστικά και μάλιστα στις περιπτώσεις εκείνες που γίνεται η έννοια αυτή εργαλείο μας είναι υπό το περιεχόμενο που έλαβε από τον Λακάν και τους επιγόνους του. Αν εκ των υστέρων και μέσα στην αναλυτική συνεδρία η αυτοάνοση και ιδιοπαθής ασθένεια, στις περιπτώσεις που μελετήσαμε, έλαβε ή ανέδειξε τα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά του ψυχοσωματικού φαινομένου μέσα από τον λόγο του πάσχοντος υποκειμένου, ήταν μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε και ένα από τα πιο σημαντικά ερωτήματα αυτής της εργασίας.Επομένως το εγχείρημα μας στηρίχτηκε στην επαγωγή. Αφουγκραστήκαμε τον λόγο του υποκειμένου ή ίσως για την ακρίβεια, παρακολουθήσαμε την ποιητική της βαθμηδόν κατασκευής ενός λόγου, και ξαναγυρίσαμε στη θεωρία με σκοπό να αφήσουμε το ερώτημα ανοιχτό… Η μοναδικότητα των υποκειμένων που τον λόγο μεταφέραμε στην παρούσα διδακτορική διατριβή δεν αναιρείται μέσα από την προσπάθειά μας να συναγάγουμε κάποια συμπεράσματα, καθώς δεν ενδιαφερθήκαμε να ταξινομήσουμε ή να προβούμε σε γενικεύσεις, αλλά να προσεγγίσουμε την καταστατική αλήθεια πως το σώμα του ανθρώπου είναι άλλο. Είναι Άλλος.Ως εκ τούτων συνοψίζουμε, η παρούσα κλινική και βιβλιογραφική έρευνα αρθρώνεται σε τρία σημεία και αποτελεί το τρίπτυχο εγχείρημα αυτής της διδακτορικής διατριβής. Το πρώτο αφορά την εκ του σύνεγγυς μελέτη της φροϋδικής θεωρίας και λακανικής διδασκαλίας και της έννοιας του ψυχοσωματικού φαινομένου, ώστε να προσεγγίσουμε την οργανική αυτοάνοση και ιδιοπαθή ασθένεια, Σκλήρυνση κατά Πλάκας και Νόσο του Κρον, σε δύο πάσχοντα υποκείμενα στη νεύρωση σε αναλυτική θεραπεία. Το δεύτερο αφορά τη διερεύνηση των αντικείμενων κατασκευής στον λόγο τους και της συνεπαγόμενης θέσης τους, και το τρίτο στη διερεύνηση του αν έχει επισυμβεί παύση του συμπτώματος και αποτυχία της σημαίνουσας επαγωγής, δηλαδή αποτυχία της υποκειμενικής μεταφοράς, και αν η ασθένεια των πασχόντων υποκειμένων πληροί τα κριτήρια του ψυχοσωματικού φαινομένου με αποτέλεσμα την ανάληψη της υποκειμενικής μεταφοράς από τον οργανισμό. Η ποιοτική ανάλυση του εκφερόμενου και της εκφοράς των υποκειμένων μέσα από τις συνεδρίες πραγματοποιείται με δομική κριτική ανάλυση λόγου και ανάλυση της ομιλίας τους σε περίοδο θεραπείας μεγαλύτερης των τεσσάρων χρόνων, και γίνεται σύγκριση με παλαιότερες έρευνες. Συνάγουμε πως η ασθένεια πληροί τα κριτήρια του ψυχοσωματικού φαινομένου και πως λειτούργησε ως η ανάληψη της υποκειμενικής μεταφοράς από τον οργανισμό επαληθεύοντας τις υποθέσεις μας. Επίσης καταλήγουμε σε αποτελέσματα που εν πολλοίς συνάδουν με προηγούμενες έρευνες. Τέλος, επισημαίνουμε τη βελτίωση της οργανικής κατάστασης των υποκειμένων και σταθεροποίηση ή εξαφάνιση των υποτροπών κατά τη διάρκεια της ανάλυσής τους παράλληλα με την ιατρική θεραπεία, που πριν δεν είχαν παρατηρηθεί, και την οικειοποίηση των σημείων οδύνης της ιστορίας τους με τρόπο που δεν οδηγεί σε παθολογικές ενορμητικές ενέργειες και την εκφόρτιση διά μέσου του οργανισμού.

La recherche clinique et bibliographique présente s’articule sur trois points et constitue l’entreprise tripartite de cette thèse doctorale. Le premier concerne l’étude proche de la théorie freudienne et de l’enseignement lacanien et du concept de phénomène psychosomatique, afin d’aborder la maladie organique auto-immune et idiopathique, la Sclérose par Plaques et la maladie de Crohn, sur deux sujets souffrants au sein d'une cure analytique. Le deuxième concerne l’investigation des objets de construction dans leur discours et de leur place occasionnée, et le troisième l’investigation de savoir si il y a eu pause du symptôme et ratage de l’induction signifiante, c’est-à-dire échec de la métaphore subjective, ainsi que de savoir si la maladie des sujets souffrants remplit les critères du phénomène psychosomatique et si la métaphore subjective est prise en charge par l’organisme. L’analyse qualitative de l’énoncé et de l’énonciation des sujets à travers les séances se réalise avec une analyse de discours structurelle critique et une analyse de leur parole durant une période de cure dépassant les quatre ans, en faisant une comparaison avec des recherches antérieures. Nous en concluons que la maladie remplit les critères du phénomène psychosomatique et que la prise en charge de la métaphore subjective a fonctionné, confirmant ainsi nos hypothèses. Nous aboutissons également à des conclusions qui sont principalement en accord avec des recherches préalables. Enfin, nous notons l'amélioration de l'état de la santé des sujets et la stabilisation ou la disparition des récidives durant leur analyse, en parallèle avec leur traitement médical, ce qui n’avait pas été le cas auparavant, et l'appropriation ses points de la douleur et la souffrance de leur histoire de façon qu'il ne conduise pas à la voie des pathologiques pulsionnelles actes et à la décharge par l’organisme.Mots-clés : maladie organique auto-immune et idiopathique, métaphore subjective, induction signifiante, phénomène psychosomatique, holophrase, écriture, nombre, jouissance