Επίδραση του άγχους στη σωματική και ψυχική υγεία των νοσηλευτών

Abstract

Introduction: The nursing profession is characterized as one of the most stressful professions. Lots of international surveys prove that nurses experience anxiety that often is accompanied by intense symptoms that negatively affect their work performance and their psychological mood.Aim: The aim of this study was to evaluate anxiety, the intensity of its symptoms and the ways of coping that are being adopted by the nursing staff. Methodology: A quantitative cross-sectional study was conducted randomly on 395 nurses from 7 hospitals in the Peloponnese. Each individual filled in: (a) a questionnaire of socio-demographic, educational and work characteristics, (b) the “State -Trait Anxiety Inventory” of Spielberger (STAI), (c) the “Hamilton’s anxiety rating scale” and (d) the “Ways of Coping questionnaire” by Folkman & Lazarus. While the reliability and validity of the research tools have been tested in the sample, the following have been found: (a) state anxiety of Spielberger’s anxiety scale: Cronbach a = ,540, (b) trait anxiety of Spielberger’s anxiety scale: Cronbach a = ,652, (c) total anxiety of Spielberger’s anxiety scale: Cronbach a = , 688, (d) Hamilton’s anxiety rating scale: Cronbach a = ,870 and, (e) in the “Ways of Coping questionnaire” by Folkman & Lazarus the degree of Cronbach a internal reliability ranged from ,506 to ,868. Results: The descriptive figures of the individuals were the following: 92,2% of the individuals were women and the average age was 39,2 ± 7,5 years. 65,8% of the individuals were married and 93,7% of the sample were graduates of technological educational institutes. The majority of the individuals (76,2%) were nurses. Women were found to experience statistically significantly higher anxiety than men. Age and marital status did not affect the anxiety levels. It was found that education affected anxiety as graduates of technological educational institutes were found to experience statistically significantly higher anxiety than universities’ graduates. The highest rate of trait anxiety was found in the Orthopedic Clinic and in the Intensive Care Unit and the lowest rate was found in the Outpatients and Emergency Departments. It was found that the clinic, the seniority, the number of patients per shift and the position did not affect anxiety. Statistically, in regards to the WAYS questionnaire, the factors sex, age and marital status had a significant effect in the choice of strategies. Similarly, it was found that the number of patients during the morning shift, the position, the hospital and the job satisfaction affected the selection of coping strategies. Finally, it was found that the anxiety symptoms interacted with the coping strategies. Conclusions: According to these figures, women experience enough anxiety, which confirms findings of similar researches. Several factors that affect coping in stressful situations can be investigated and such an investigation could offer useful research findings for consideration.

Εισαγωγή: Το επάγγελμα του νοσηλευτή χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πλέον στρεσογόνα επαγγέλματα. Πλήθος διεθνών ερευνών αποδεικνύουν ότι οι νοσηλευτές βιώνουν άγχος που συχνά συνοδεύεται από έντονη συμπτωματολογία η οποία επηρεάζει αρνητικά την εργασιακή τους απόδοση και τη διάθεση. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας ερευνητικής μελέτης ήταν η αξιολόγηση του άγχους, της έντασης των συμπτωμάτων του και των τρόπων αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων που υιοθετούνταν από τους νοσηλευτές των νοσοκομείων της Περιφέρειας Πελοποννήσου.Μέθοδος: Διενεργήθηκε ποσοτική συγχρονική μελέτη σε τυχαίο δείγμα 395 νοσηλευτών από 7 νοσοκομεία της Πελοποννήσου. Το δείγμα συμπλήρωσε ερωτηματολόγιο κοινωνικό-δημογραφικών, εκπαιδευτικών και εργασιακών χαρακτηριστικών, το ερωτηματολόγιο άγχους του Spielberger (STAI), την κλίμακα ποσοτικής εκτίμησης του άγχους Hamilton και το ερωτηματολόγιο «Τρόποι αντιμετώπισης αγχογόνων καταστάσεων (WAYS)» των Folkman & Lazarus. Ελέγχθηκε ο βαθμός αξιοπιστίας και εγκυρότητας των ερευνητικών εργαλείων στο δείγμα και βρέθηκαν τα εξής: (α) παροδικό άγχος της κλίμακας άγχους του Spielberger: Cronbach a = ,540, (β) ιδιοσυγκρασιακό άγχος της κλίμακας άγχους του Spielberger: Cronbach a = ,652, (γ) συνολικό άγχος της κλίμακας άγχους του Spielberger: Cronbach a = ,688, (δ) κλίμακα ποσοτικής εκτίμησης του άγχους Hamilton: Cronbach a = ,870 και, (ε) στο ερωτηματολόγιο «Τρόποι Αντιμετώπισης Αγχογόνων Καταστάσεων» των Lazarus & Folkman ο βαθμός εσωτερικής αξιοπιστίας Cronbach a κυμάνθηκε από ,506 μέχρι ,868. Αποτελέσματα: Τα περιγραφικά δεδομένα του δείγματος ήταν τα ακόλουθα: Το 92,2% του δείγματος ήταν γυναίκες και η μέση ηλικία ήταν 39,2 ± 7,5 έτη. Το 65,8% του δείγματος ήταν έγγαμοι. Το 93,7% του δείγματος ήταν απόφοιτοι ανώτατων τεχνολογικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (ΑΤΕΙ). Η πλειοψηφία του δείγματος (76,2%) ήταν νοσηλευτές. Αναφορικά με το άγχος βρέθηκε ότι οι γυναίκες βίωναν στατιστικά σημαντικά υψηλότερο άγχος από τους άνδρες. Η ηλικία και η οικογενειακή κατάσταση δεν επηρέασαν την εκδήλωση του άγχους. Βρέθηκε επίδραση της εκπαίδευσης στο άγχος καθώς οι απόφοιτοι ΑΤΕΙ βρέθηκαν να βιώνουν στατιστικά σημαντικά υψηλότερο άγχος από τους απόφοιτους ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (ΑΕΙ). Οι υψηλότερες τιμές ιδιοσυγκρασιακού άγχους βρέθηκαν στην Ορθοπεδική κλινική, στη Μονάδα Εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και οι χαμηλότερες τιμές παρατηρήθηκαν στα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία (ΤΕΙ) και στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ). Δεν βρέθηκε επίδραση των μεταβλητών: κλινική, χρόνος προϋπηρεσίας, αριθμός των ασθενών ανά βάρδια και θέση εργασίας στο άγχος. Σε σχέση με το ερωτηματολόγιο WAYS βρέθηκε στατιστικά σημαντική επίδραση του παράγοντα φύλο, ηλικία και οικογενειακή κατάσταση στην επιλογή των στρατηγικών. Ομοίως, βρέθηκε επίδραση του αριθμού των ασθενών πρωϊνής βάρδιας, της θέσης εργασίας και της έδρας του νοσοκομείου αλλά και της ικανοποίησης από το αντικείμενο της εργασίας στην επιλογή των στρατηγικών αντιμετώπισης. Τέλος, βρέθηκε η ύπαρξη αλληλεπίδρασης ανάμεσα στην ένταση των συμπτωμάτων του άγχους και τις στρατηγικές αντιμετώπισης.Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα δεδομένα, οι γυναίκες βιώνουν αρκετό άγχος επιβεβαιώνοντας ευρήματα ανάλογων ερευνών. Η αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων επηρεάζεται από αρκετούς παράγοντες των οποίων η διερεύνηση θα μπορούσε να προσφέρει χρήσιμα ερευνητικά αποτελέσματα προς εξέταση.