Πολιτικά κόμματα και ανάδειξη των πολιτικών ελίτ στο ελληνικό κομματικό σύστημα 1989-2011: παράγοντες συνδιαμόρφωσης των ηγετικών κομματικών ομάδων

Abstract

Basic aim of the present Phd thesis constitutes the presentation of the emerging and reproduction process of the Greek political elites during the last decades. The specific research by focusing in the elite theories and by emphasizing to the role of parties as main emerging networks, aims to clarify and evaluate the changes that have undergone, concerning the emerging of leading political groups during the period 1989-2011.Under that context, in the first introductory chapter it is presented the evolution of elite theories from the end of 19th century, and the well known Italian School of Elitists, to the most current theoretical frameworks. The specific analysis focuses mainly to the attitude of leading political groups during the last decades by presenting a theoretical context which estimates in issues that will be covered during the research chapter, like the emerging and reproduction of political elites, their attitude during periods of stability of political system, the role of political leaders and finally the role of party organs. The second introductory chapter emphasizes in the historical context of the emerging of political elites in Greece during the establishment of the Third Greek Republic in 1974 till 1989. Through the bibliographical review of the specific period, it is presented the main factors of emerging and reproduction of political elites and more precise the role of political leaders, the role of party organs, nepotism, clientelism and syndicalism. The third chapter constitutes the research part of the specific phd thesis. Under that precondition it was conducted a quantitative – census research in the total number of the political personnel of the research period (i.e. elected members of national and European parliament as long as members that participated in the composition of governments - 1080 members in total) through the detailed research analysis of their curriculum vitae and the composition of the above mentioned participatory bodies and executive branch. The specific data were collected through the existing bibliography and printed documents, the web archives of newspapers, as long as the official websites of the Greek parliament, European parliament, the government and the personal websites of the research members. The aim of the research conducted was to answer a number of research questions and working assumptions, like the adaptability of emerging process of political elites according to the changes that take place within a society, the level of stability of political elites, the homogenization between the major political forces, the increasing of power of political leaders and leading political groups and finally the control level of main reproduction means of power (i.e. state, media, party). The specific phd thesis is concluded with the fourth chapter, which presents a detail interpretation of the basic findings, while it also evaluates the democratic procedure in Greece under the existence of political elites. Finally it presents some research limitations as long as proposals for further study.

Βασικός στόχος της συγκεκριμένης διδακτορικής εργασίας αποτελεί η αποτύπωση της διαδικασίας ανάδειξης και αναπαραγωγής των ελληνικών πολιτικών ελίτ κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η παρούσα εργασία ιδωμένη υπό το πρίσμα των θεωριών για τις ελίτ και δίνοντας έμφαση στο ρόλο των κομμάτων ως κύριων μορφών ανάδειξης των πολιτικών ελίτ, στοχεύει στο να καταγράψει και να παρουσιάσει τις αλλαγές που έχουν λάβει χώρα στη διαδικασία ανάδειξης των ηγετικών πολιτικών ομάδων κατά την περίοδο από το 1989 έως και το 2011.Στο πλαίσιο αυτό στο πρώτο εισαγωγικό κεφάλαιο παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη των θεωριών για τις ελίτ από τις πρώτες θεωρίες της Ιταλικής Σχολής των Ελίτ στα τέλη του 19ου αιώνα έως και τις μέρες μας. Βασικός στόχος αποτελεί η αποτύπωση της συμπεριφοράς των ηγετικών πολιτικών ομάδων υπό το πρίσμα των εξελίξεων που έχουν διαμορφωθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες, δίνοντας έμφαση σε παραμέτρους που θα απασχολήσουν τη συγκεκριμένη εργασία, όπως η ανάδειξη και η αναπαραγωγή των πολιτικών ελίτ, η συμπεριφορά τους σε περιόδους σταθερότητας του πολιτικού συστήματος, ο ρόλος πολιτικών ηγετών, καθώς και ο ρόλος των κομμάτων. Στο δεύτερο εισαγωγικό κεφάλαιο γίνεται μια ιστορική αναδρομή στην ανάδειξη των πολιτικών ελίτ στην Ελλάδα από την πρώτη περίοδο της Μεταπολίτευσης έως και το 1989. Μέσα από την βιβλιογραφική επισκόπηση της περιόδου αναδεικνύονται οι κυριότερες παράμετροι ανάδειξης και αναπαραγωγής των πολιτικών ελίτ και πιο συγκεκριμένα ο ρόλος των πολιτικών αρχηγών, ο ρόλος των κομματικών οργάνων, η πολιτική παράδοση, οι πελατειακές σχέσεις και ο συνδικαλισμός.Το τρίτο κεφάλαιο αποτελεί το ερευνητικό μέρος της συγκεκριμένης εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό διεξήχθη μια ποσοτική- απογραφική έρευνα στο σύνολο των στελεχών της περιόδου (βουλευτές, ευρωβουλευτές, μέλη κυβερνήσεων, συνολικά 1080 στελέχη), μέσω της ανάλυσης των βιογραφικών τους σημειωμάτων, αλλά και της σύνθεσης του κοινοβουλίου, του ευρωκοινοβουλίου και των κυβερνήσεων της περιόδου. Τα παραπάνω στοιχεία αντλήθηκαν από την υπάρχουσα βιβλιογραφία, τα ηλεκτρονικά αρχεία των εφημερίδων, καθώς και σχετικές εκδόσεις με τα βιογραφικά των βουλευτών, αλλά και τις επίσημες ιστοσελίδες του ελληνικού κοινοβουλίου, του ευρωκοινοβουλίου, των υπό έρευνα στελεχών, αλλά και της γ.γ. της κυβερνήσεως.Στόχος της συγκεκριμένης έρευνας ήταν να απαντηθούν μια σειρά από επί μέρους ερωτήματα και υποθέσεις εργασίας, όπως η προσαρμοστικότητα της διαδικασίας ανάδειξης των πολιτικών ελίτ στις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας, ο βαθμός σταθερότητας των πολιτικών ελίτ, η ομογενοποίηση μεταξύ των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων, η αύξηση της δύναμης των πολιτικών αρχηγών και των ηγετικών πολιτικών ομάδων και τέλος ο βαθμός ελέγχου των κυρίαρχων μέσων αναπαραγωγής της εξουσίας (π.χ. κράτος, ΜΜΕ, κόμμα). Η συγκεκριμένη εργασία ολοκληρώνεται με το τελευταίο κεφάλαιο το οποίο πέρα από την αναλυτική παρουσίαση των συμπερασμάτων, κάνει μια αποτίμηση της λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος, ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς των πολιτικών ελίτ, ενώ παρουσιάζει του περιορισμούς της έρευνας, καθώς και προτάσεις για περαιτέρω μελέτη.