Διαφθορά, διακυβέρνηση και ανταγωνιστικότητα: διερεύνηση των μεταξύ τους σχέσεων

Abstract

Corruption is a global phenomenon that expresses not only the level of economic development but also the quality of social and political institutions. A key feature of corruption is its systemic character, especially as far as underdeveloped countries are concerned, which are characterized by structural constraints and endemic weaknesses in their economic and sociopolitical domains. The penetration of corruption into the political sphere and social values reduces the effectiveness of associated policy interventions. The aforementioned institutional theorization of corruption strengthens its conceptual link to issues, such as good governance, expansion of political freedoms and mitigation of inequalities. In a similar vein, competitiveness is inextricably linked to the study of corruption as it may provide a strong indication for the evolution of macroeconomic, structural and quality features of economies. Corruption is, thus, a complex issue, whereas the interconnection of its multiple dimensions hampers the fight against it. However, in case that implemented policies fail, the conditions for the expansion of systemic corruption find fertile ground. The aim of this thesis is to explore the relationship between corruption and its main determinants of economic, social and political nature as well as the empirical link between corruption and quality of governance. Under this analytical context, the relationship between corruption and competitiveness is examined whereas the role of the broader social and political framework is also taken into consideration.

Η διαφθορά είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που εκφράζει το επίπεδο λειτουργίας όχι μόνο των οικονομικών, αλλά και των ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών θεσμών. Κύριο γνώρισμα του φαινομένου της διαφθοράς είναι ο δομικός του χαρακτήρας, ιδίως όσον αφορά τις υπανάπτυκτες χώρες, οι οποίες πλήττονται από διαρθρωτικούς περιορισμούς και αστάθειες στον οικονομικό, θεσμικό και κοινωνικοπολιτικό τομέα. Η ενδημική φύση του προβλήματος, δηλαδή η ενσωμάτωση της διαφθοράς στην πολιτική και κοινωνική κουλτούρα, περιορίζει την αποτελεσματικότητα των πολιτικών αντιμετώπισής της. Αυτή η θεσμική θεώρηση της διαφθοράς δίνει τη δυνατότητα εννοιολογικής διασύνδεσής της με θέματα, όπως η ποιότητα της διακυβέρνησης, αλλά και ο εκδημοκρατισμός και ο περιορισμός των ανισοτήτων, που προωθούνται ως πολιτικές στήριξης της χρηστής διακυβέρνησης. Σε αυτό το πλαίσιο ανάλυσης, η εξέταση της ανταγωνιστικότητας, που εκφράζει ποιοτικούς παράγοντες της ανάπτυξης, κρίνεται αναγκαία, διότι παρέχει μια ισχυρή ένδειξη για την εξέλιξη των μακροοικονομικών, διαρθρωτικών και θεσμικών χαρακτηριστικών κάθε οικονομίας. Συνεπώς, η διαφθορά είναι μια σύνθετη έννοια, ενώ οι πολλαπλές διαστάσεις της, δηλαδή η οικονομική, η κοινωνική και η πολιτική, αλληλοεπηρεάζονται καθιστώντας δύσκολη την αντιμετώπιση του φαινομένου. Στην περίπτωση, όμως, που οι πολιτικές, οι οποίες εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, αποτυγχάνουν, αυτή εξελίσσεται από περιστασιακό σε ενδημικό πρόβλημα, γεγονός που δυσχεραίνει περισσότερο τις προσπάθειες αντιμετώπισής της, ενώ δημιουργούνται οι συνθήκες για την περαιτέρω ενδυνάμωση της συστημικής διαφθοράς, δηλαδή της διαφθοράς που έχει διαβρώσει το ευρύτερο σύστημα αξιών της κοινωνίας. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της διαφθοράς και των βασικότερων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προσδιοριστικών παραγόντων της. Σε αυτό το πλαίσιο ανάλυσης, εξετάζεται η σχέση μεταξύ της ποιότητας της διακυβέρνησης και της διαφθοράς. Επίσης, μελετάται η εμπειρική διασύνδεση μεταξύ της ανταγωνιστικότητας και της διαφθοράς, ενώ λαμβάνονται υπόψη και οι ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες κατά την εξέταση αυτής της βασικής σχέσης.