Archaeology for the people? Greek archaeology and its public: an analysis of the socio-political and economic role of archaeology in Greece

Abstract

The doctoral research project entitled Archaeology for the People? Greek Archaeology and its Public: An Analysis of the Socio-Political and Economic Role of Archaeology in Greece was undertaken at the Institute of Archaeology in University College London (UCL, 2006 – 2011) with financial support by the Institute of Archaeology, UCL, the Graduate School, UCL, the Propondis Foundation and the J.F. Costopoulos Foundation. The project aimed to answer the following questions:•What has the relationship between archaeology and local communities been in Greece in terms of its social, economic and political impact? How and why has this relationship developed?•What are the public values of archaeology in Greece and how have they altered under the influence of socio-political and economic change?•What are the current aims and the objectives of Greek archaeology as identified in the priorities of the Archaeological Service?•What strategies might archaeology implement in Greece in order to reinforce its socio-political and economic role and become more reciprocal and relevant?The ultimate question this research project raised is: ‘for whom is archaeology practiced in Greece?’The project was conducted through the investigation of three case studies and the combination of quantitative and qualitative research methods. The local communities of Krenides in Kavala (next to the archaeological site of the ancient city of Philippi), Dispilio in Kastoria (next to the archaeological site of the prehistoric lake settlement of Dispilio) and Delphi in Phokida (next to the archaeological site of the ancient sanctuary of Delphi) were investigated.Two hundred and eighty-four interviews - questionnaires among the residents of the local communities, 29 semi-structured interviews with local interested parties and archaeologists, comments of participants in the questionnaire survey, field notes, statistical data (state budget, population census, economic activity per area and with regard to tourist services, visitor numbers to archaeological sites and museums), archival material (municipal archives and ICOMOS Documentation Centre), promotional material produced by the relevant municipalities and prefectures were collected. Data was analyzed using SPSS (Statistical Package for Social Sciences) and Nvivo (Computer-Assisted Qualitative Data Analysis Software). The main conclusion of the research project was that the relationship between Greek archaeology and local communities is an arena; formed by the terms the national narrative has set and where a variety of agendas are projected and compete. The supreme ideal of the nation as served by archaeology for the moment seems to make the every day battle between conservation of antiquities and other interests unscathed. However the public good of archaeology, as the legislator envisaged it in the beginnings of the Greek state, is still looked for.

Η διδακτορική διατριβή με τίτλο Αρχαιολογία για τον κόσμο; Η ελληνική αρχαιολογία και το κοινό της: ανάλυση του κοινωνικοπολιτικού και οικονομικού ρόλου της αρχαιολογίας στην Ελλάδα εκπονήθηκε στο Institute of Archaeology του University College London (UCL, 2006 – 2011) με την οικονομική υποστήριξη του Institute of Archaeology, UCL, του Graduate School, UCL, του Ιδρύματος Προποντίς και του Ιδρύματος Ι.Φ. Κωστόπουλου.Το πρόγραμμα είχε ως στόχο να απαντήσει στα εξής ερωτήματα:•Ποιά είναι η σχέση μεταξύ αρχαιολογίας και τοπικών κοινωνιών στην Ελλάδα ως προς τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές της επιπτώσεις; Με ποιόν τρόπο και για ποιούς λόγους εξελίχτηκε η σχέση αυτή;•Ποιές είναι οι δημόσιες αξίες της αρχαιολογίας στην Ελλάδα και πώς αυτές έχουν αλλάξει κάτω από την επιρροή κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών αλλαγών;•Ποιός είναι ο σκοπός και οι επιμέρους στόχοι της ελληνικής αρχαιολογίας σήμερα όπως διαφαίνονται στις προτεραιότητες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας;•Ποιές στρατηγικές θα μπορούσε να εφαρμόσει η αρχαιολογία στην Ελλάδα προκειμένου να ενισχύσει τον κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό της ρόλο και να γίνει πιο ανταποδοτική και πιο συναφής με τη σημερινή κοινωνία; Το απώτερο ερώτημα που το ερευνητικό πρόγραμμα αυτό έθεσε ήταν: «για ποιον ασκείται η αρχαιολογία στην Ελλάδα;»Το πρόγραμμα εκπονήθηκε μέσω της μελέτης τριών περιπτώσεων και του συνδυασμού ποσοτικών και ποιοτικών ερευνητικών μεθόδων. Διερευνήθηκαν οι τοπικές κοινωνίες Κρηνίδων Καβάλας (δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης των Φιλίππων), Δισπηλιού Καστοριάς (δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο του παραλίμνιου προϊστορικού οικισμού του Δισπηλιού) και Δελφών Φωκίδας (δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο του αρχαίου ιερού των Δελφών).Συγκεντρώθηκαν 284 συνεντεύξεις - ερωτηματολόγια με κατοίκους των τοπικών κοινωνιών, 29 ημιδομημέμενες συνεντεύξεις με τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς και αρχαιολόγους, σχόλια συμμετεχόντων στην έρευνα ερωτηματολογίων, σημειώσεις έρευνας πεδίου, στατιστικά στοιχεία (κρατικός προϋπολογισμός, απογραφή πληθυσμού, οικονομική δραστηριότητα ανά περιοχή και σε σχέση με υπηρεσίες τουρισμού, επισκεψιμότητα αρχαιολογικών χώρων και μουσείων), αρχειακό υλικό (δημοτικά αρχεία και ICOMOS Documentation Centre), προωθητικό υλικό από τους σχετικούς Δήμους και Νομαρχίες. Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση των λογισμικών SPSS (Statistical Package for Social Sciences) και Nvivo (Computer-Assisted Qualitative Data Analysis Software).Συνοπτικά, το βασικό συμπέρασμα του ερευνητικού προγράμματος ήταν ότι η σχέση μεταξύ αρχαιολογίας και τοπικών κοινωνιών στην Ελλάδα αποτελεί μία αρένα διαμορφωμένη με τους όρους που έχει θέσει το εθνικό αφήγημα και όπου διάφορα συμφέροντα προβάλλονται και ανταγωνίζονται το ένα το άλλο. Το ύψιστο ιδανικό του έθνους όπως εξυπηρετείται από την αρχαιολογία προς το παρόν φαίνεται να επιβιώνει αλώβητο από την καθημερινή μάχη μεταξύ προστασίας των αρχαιοτήτων και άλλων συμφερόντων. Ωστόσο, η δημόσια ωφέλεια από την αρχαιολογία, όπως την οραματίστηκε ο νομοθέτης από τις απαρχές του ελληνικού κράτους, δεν έχει ακόμα επιτευχθεί.