Κωδικοποίηση των ευρημάτων της κλινικής και ιστοπαθολογικής μελέτης των φαρμακευτικών εξανθημάτων και ενανθημάτων σε σχέση με την αιτιοπαθογένεια και την πρόγνωση αυτών

Abstract

Drug eruptions are a specific body reaction to drugs with manifestations in the skin and mucosae. These are characterized by many different lesions as they mimic many of the well-defined diseases. The most common clinical pictures of drug eruptions are: fixed drug eruption, morbilliform, urticarial allergic eruption, lichenoid, vesicular eruption, photodermatitis, allergic vasculitis, discoid lupus erythematosus, erythema multiforme, erythema nodosum, toxic epidermal necrolysis, benign lymphocytoma cutis, halogenodermas, argyria, and arsenic keratosis. Distribution according to age was: a) age between 18-41 years old, 18.98% ofthe cases. b) age between 42-52 years old,64,92% of the case, c)ages up to 75 years old, 16,10% of the clinical cases.The disease had generalized form or was randomly distributed or it was localized at the upper extremity’s , lower extremity’s, torso, face, genitalia, at the gluteal area, and the neck.As responsible medication that caused the drug eruptions were antibiotics, nsaid, analgesic,drugs,diuretics,tranquilizers,antihypertensive’s,antimalarials,antidiabetics,laxatives, anticoagulants, anesthetic, halogens, anti-thyroid drugs,contraceptives,anti TB drugs.Incidence of drug eruptions appears independent from sex since 112 casesconcerned women and 88 cases concerned men. The histologic picture does not present sufficient specific histologic differences to enable definite diagnosis. An exception is the pathognomonic histologic picture of fixed drug eruption. Electron microscopy and the available laboratory examinations are of limited use to give a solution to the differential diagnostic problem. The pathogenesis of drug eruptions is not yet clear because of the variety of mechanisms involved, such as allergic, non allergic and unknown mechanisms as well. Diagnosis is occasionally difficult and a differential diagnosis is more difficult because of the deficiency of clinical and histologic criteria.Prognosis is usually good, being guarded in very few cases.Therapy consists of immediate cessation of given drug and symptomatic relief.All the forthmentioned patterns were more or less characteristic. Fixed drug eruption had a specific histopathologic picture. In contrary, in vacuolar alteration, allergic vasculitis, pemphigus and benign lymphocytoma cutis patterns, there were no specific histologic characteristics to distinguish drug-induced lesions from non drug-induced lesions. In such cases, and generally when a pattern of inflammatory cell infiltrate does not conform to any other well defined disease, the pathologists must be alert to drug eruptions.Many different histologic patterns may be caused by drugs. No single histologic pattern was always caused by a particular drug.Furthermore, the diagnosis of drug eruptions per se should be avoided by pathologists. Terms such as probably induced by drugs should be used to modify the diagnosis

Τα φαρμακευτικά εξανθήματα είναι μια ιδιαίτερη αντίδραση του οργανισμού απέναντι στα φάρμακα, η οποία εκδηλώνεται στο δέρμα και στους βλεννογόνους. Η πάθηση χαρακτηρίζεται κλινικά από διάφορες βλάβες αφού μπορεί να λάβει την κλινική εικόνα πολλών δερματοπαθειών. Ο αιτιοπαθογενετικός μηχανισμός παραμένει σκοτεινός γιατί ενοχοποιούνται και άγνωστης μέχρι σήμερα φύσης μηχανισμοί εκτός από τους αλλεργικούς και μη αλλεργικούς μηχανισμούς. Οι συνηθέστερες κλινικές μορφές των φαρμακευτικών εξανθημάτων είναι το σταθερό φαρμακευτικό εξάνθημα, το ιλαροειδές, το κνιδωτικό, το λειχηνοειδές, το φυσσαλιδώδες εξάνθημα, οι φωτοδερματοπάθειες, η αλλεργική αγγειίτιδα, ο δισκοειδής ερυθυματώδης λύκος, το πολύμορφο και οζώδες ερύθημα, η τοξική επιδερμιδική νεκρόλυση, η πέμφιγα, η ερπητοειδής δερματίτιδα, το καλόηθες λεμφοκυττάρωμα του δέρματος, οι αλογονοδερματοπάθειες, η αργυρίαση και η αρσενική κερατίαση. Τα κλινικά χαρακτηριστικά των φαρμακευτικών εξανθημάτων εξαρτώνται βασικά από την κλινική εικόνα την οποία υποδύονται αφού τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν το κλινικό πρότυπο πολλών φλεγμονωδών δερματικών παθήσεων. Εξαίρεση αποτελεί το σταθερό φαρμακευτικό εξάνθημα το οποίο έχει χαρακτηριστική κλινική εικόνα. Η κατανομή ανάλογα με την ηλικία ήταν: α) Ηλικία 18-41 χρόνων, 18,98% των περιπτώσεων. β) Ηλικία 42-52 χρόνων, 64,92% των περιπτώσεων. γ) Ηλικία άνω των 75 χρόνων, 16,10% των περιπτώσεων. Η πάθηση είχε γενικευμένη μορφή ή διάσπαρτη μορφή ή εντοπιζόταν εκλεκτικά στα άνω άκρα, τα κάτω άκρα, τον κορμό, το πρόσωπο, τους γλουτούς, τα γεννητικά όργανα και τον αυχένα. Ως υπεύθυνα φάρμακα τα οποία προκάλεσαν τα φαρμακευτικά εξανθήματα ήταν τα αντιβιοτικά, τα αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά, τα άλατα χρυσού, τα διουρητικά, τα ηρεμιστικά, τα ανθελονοσιακά, τα αντιϋπερτασικά, τα υπακτικά, τα αντιδιαβητικά, τα αντιφυματικά, τα αντι-συλληπτικά, τα αντιπηκτικά, τα βαρέα μέταλλα, τα αναισθητικά, τα αλογόνα και τα αντιθυρεοειδικά. Η συχνότητα εμφάνισης των φαρμακευτικών εξανθημάτων δεν εξαρτάται βασικά από το φύλο, αφού 112 των περιπτώσεων αφορούσε γυναίκες και 88 άνδρες. Η ιστοπαθολογική εικόνα, ανάλογη με εκείνη της νοσολογικής οντότητας την οποία υποδύονται δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα ιστολογικά ευρήματα ικανά να βοηθήσουν τη διαφοροδιάγνωση. Εξαίρεση αποτελεί η παθογνωμονική ιστολογική εικόνα του σταθερού φαρμακευτικού εξανθήματος. Το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και οι υπάρχουσες εργαστηριακές εξετάσεις δε λύνουν αποτελεσματικά το πρόβλημα της διάγνωσης των φαρμακευτικών εξανθημάτων. Η ιστοπαθολογική έρευνα των φαρμακευτικών εξανθημάτων έδειξε ιστολογικά ευρήματα παρόμοια βασικά με τη νόσο προς την οποία προσομοίαζαν κλινικά. Στο σταθερό φαρμακευτικό εξάνθημα η ιστοπαθολογική εικόνα ήταν παθογνωμονική. Αντίθετα, στα πρότυπα της κενοτοπιώδους εκφύλισης χωρίς επιδερμιδικές αλλοιώσεις, της αλλεργικής αγγειίτιδας, της πέμφιγας και του καλοήθους λεμφοκυτταρώματος του δέρματος δε βρέθηκαν χαρακτηριστικά ιστολογικά ευρήματα και κριτήρια ικανά να θέσουν τη διάγνωση των φαρμακευτικών εξανθημάτων. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις και γενικότερα όταν οι ιστολογικές αλλοιώσεις δεν ανταποκρίνονται σε γνωστές φλεγμονώδεις δερματοπάθειες, ο Παθολογοανατόμος θα πρέπει να έχει κατά νου τα φαρμακευτικά εξανθήματα. Διαπιστώθηκε επίσης ότι τα φάρμακα προκαλούν διάφορα ιστοπαθολογικά πρότυπα και ότι δεν υπάρχει φάρμακο να προκαλεί ένα ειδικό ιστοπαθολογικό πρότυπο. Θα ήταν επομένως προτιμότερο να αποφεύγεται ο γενικός όρος «φαρμακευτικά εξανθήματα» και αντί αυτού να ορίζεται η νοσολογική οντότητα προς την οποία αυτά μοιάζουν με την επεξήγηση ότι πιθανόν η νόσος να προέρχεται από φάρμακα. Η διάγνωση δεν είναι πάντοτε εύκολη και η διαφορική διάγνωση από τις συναφείς δερματοπάθειες είναι δύσκολη διότι δεν υπάρχουν κλινικά και ιστολογικά κριτήρια.