Το έργο των Γαλατσιάνων αγιογράφων Βενιαμίν Α΄και Μακαρίου Β΄στις βόρειες Σποράδες κατά τον 19ο αιώνα

Abstract

The Holy Monastery of Evangelismos (Annunciation) in Skiathos was founded in 1794 by Saint Niphon, follower of the Hesychast Renaissance also known as the “Kollyvades” movement. The catholicon or major temple of the monastery, built after Athonite standards, is in its entirety devoid of any kind of interior figurative decorations with the exception of the sanctuary, which was decorated in 1822 by Athonite brothers Benjamin I (a monk), Macarius II ( a deacon) and Thalassius ( a priest) from Galatista in Chalkidiki. A most impressive element in the decoration of the sanctuary is the ornamental bands, at the centre of which lie medals of monochromatic landscapes, which adorn planchers of arches as well as small oblong surfaces. During the18th century secular themes made their appearance in religious painting, including landscapes. Also, at the time the walls of upper class houses( arhontika) in Epirus, Thessaly and Macedonia were being decorated with folk art paintings one of their themes being landscapes which usually depicted European cities in perspective while at the same time foreign elements from the east and west were already infiltrating secular art. Well known Chionadite and Samarina painters decorated a multitude of houses with landscape paintings, several of which would bear oval frames. The dissemination of the methods of engraving and rotogravure with their wide range of themes started to enrich the interior decoration of temples as well, since the house painters were also church painters. The first secular themes appeared on the walls and narthexes of the monasteries of Mount Athos mainly, to be followed by temples and monasteries outside the Athonite autonomous state at an ever increasing rate. Elder Macarius with his students introduced elements of secular painting in his works, which covered small narrow surfaces on church walls. Such samples of outstanding art can be seen in the sanctuary of The Holy Monastery of Evangelismos in Skiathos. A distinctive and highly impressive element apart from the groove -shaped motifs in imitation of ancient Greek order columns is the realism in the depiction of nature in the central medals as well as the high standard of designs and perspective depth, all of which attest to the artistic value of the Galatsiani painters.

Ο Βενιαμίν α΄ και Μακάριος β΄ από τη Γαλάτιστα Χαλκιδικής, ήταν μοναχοί στο Άγιον Όρος και διδάχτηκαν την τέχνη της αγιογραφίας από το θείο τους, μοναχό Μακάριο α΄. Μετά το αποτυχημένο επαναστατικό κίνημα της Χαλκιδικής το 1821, στο οποίο συμμετείχαν και μονές του Αγίου Όρους, κατέφυγαν αρχικά στη Σκιάθο, όπου ιστόρησαν το Ιερό Βήμα της Ι. Μ. Ευαγγελισμού και στη συνέχεια μετακινήθηκαν στη Σκόπελο. Εκεί μέχρι την επάνοδό τους στο Άγιον Όρος, τέλη του 1831-αρχές του 1832, δημιούργησαν το εργαστήριό τους σε οίκημα του Ι. Ν. Αγίου Μερκουρίου. Στα δύο νησιά εντοπίζονται αρκετές εικόνες με την υπογραφή τους, όπως και των μαθητών τους, Ευθυμίου του Ιμβρίου και Βενιαμίν β΄ Κοντράκη. Η τέχνη τους φέρει τα χαρακτηριστικά της λεγόμενης «αγιορείτικης τέχνης», όπως διαμορφώθηκε ουσιαστικά από τον Μακάριο α΄. Ακολουθούνται οι οδηγίες του Διονυσίου του εκ Φουρνά, διακρίνεται επιστροφή στην τέχνη του Πρωτάτου, αλλά και στα πρότυπα της Κρητικής σχολής, ενώ είναι έντονες οι επιδράσεις του «baroque», της δυτικής τέχνης και της κοσμικής ζωγραφικής, στοιχεία που αφομοιώνονται με ισορροπία από ζωγράφους υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας.