Επιχειρηματική καινοτομία και ανάπτυξη: η περίπτωση της ελληνικής οικονομίας

Abstract

Στη διατριβή διερευνάται ο ρόλος της γνώσης στη μεγέθυνση-ανάπτυξη τηςεπιχείρησης και της οικονομίας γενικότερα. Μεθοδολογικά η προσέγγιση επιχειρείταισε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο εξετάζεται ο βαθμός αξιοποίησης της διαθέσιμης(υπάρχουσας) γνώσης από τις επιχειρήσεις, στη βάση τεχνικών εμπειρικής μέτρησηςτης αποτελεσματικότητας. Στο δεύτερο επίπεδο εκτιμάται η μεγενθυτική-αναπτυξιακή επίδραση της καινοτομικής δράσης, αλλά και άλλων προσδιοριστικώνπαραγόντων που επιδρούν στην ανάπτυξη της επιχείρησης. Ο διττός ρόλος καθώς καιη ανάγκη για χρησιμοποίηση σύνθετων τεχνικών εμπειρικής μέτρησης περιόρισαν τοπεδίο εφαρμογής σε έναν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, εκείνον τηςπαραγωγής, επεξεργασίας και συντήρησης κρέατος και προϊόντων κρέατος.Στο γενικότερο αυτό πλαίσιο η διατριβή επικεντρώνεται στην εκτίμηση καισυγκριτική αξιολόγηση (benchmarking) της αποτελεσματικότητας των επιχειρήσεωνπου δραστηριοποιούνται στον κλάδο κρέατος και προϊόντων κρέατος, τη χρονικήπερίοδο 1994 - 2007. Παράλληλα, στην αποτίμηση της αποτελεσματικότηταςκαθίσταται αναγκαίο να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα μεγέθους και να ελεγχθεί τοείδος των αποδόσεων κλίμακας, ώστε να προσδιοριστεί το κατά πόσο οι επιχειρήσειςλειτουργούν στο βέλτιστο μέγεθος της κλίμακας παραγωγής. Στη συνέχειαδιερευνώνται οι προσδιοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν τηναποτελεσματικότητα του κάθε υποκλάδου παραγωγής, όπως επίσης και οιπαράγοντες που ασκούν καθοριστική επίδραση στην κερδοφόρα λειτουργία τωνεπιχειρήσεων παραγωγής και συντήρησης κρέατος και προϊόντων κρέατος.Σε αυτά τα πλαίσια, εφαρμόζεται η μη παραμετρική μέθοδος γραμμικούπρογραμματισμού της Περιβάλλουσας Ανάλυσης Δεδομένων με χρήση της τεχνικήςbootstrap. Υιοθετείται το υπόδειγμα μεταβαλλόμενων αποδόσεων κλίμακας, (variablereturns to scale), προσανατολισμένων στις εισροές (input-oriented model). Ταδεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν αφορούν το συνδυασμό πολλαπλών εισροών(απασχόληση, κόστος κεφαλαίου, κόστος πρώτων και βοηθητικών υλών) και μιαςεκροής (κύκλος εργασιών.) Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν την έλλειψη αποτελεσματικότητας που αγγίζεικατά μέσο όρο το 12,8% στον υποκλάδο κρέατος, το 9,2% στον υποκλάδοπουλερικών και το 21% στον υποκλάδο αλλαντικών. Τα ελλείμματααποτελεσματικότητας αποδίδονται στη χαμηλή ικανότητα αποτελεσματικήςαξιοποίησης των διατιθέμενων εισροών, ώστε να αυξηθούν τα έσοδα από τιςπωλήσεις των επιχειρήσεων. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις του υποκλάδου κρέατοςχαρακτηρίζονται από χαμηλή αποτελεσματικότητα κλίμακας καθώς λειτουργούν υπόφθίνουσες αποδόσεις, ενώ οι επιχειρήσεις του υποκλάδου πουλερικών καιαλλαντικών χαρακτηρίζονται από υψηλή αποδοτικότητα κλίμακας λόγω σταθερώναποδόσεων κλίμακας.Οι εκτιμήσεις του προτύπου παλινδρόμησης με αποκοπή τιμών (truncated regression) καιχρήση της τεχνικής bootstrap δείχνουν τη θετική και στατιστικά σημαντική επίδραση τουμεγέθους της επιχείρησης, της καινοτομικής δραστηριότητας, της συμμετοχής σεεταιρικά σχήματα, της κάθετης ολοκλήρωσης και της διακλαδικής διαφοροποίησης, καιστους τρείς εξεταζόμενους υποκλάδους παραγωγής. Θετική είναι η επίδραση τουεπιπέδου των μισθών στην αποτελεσματική συμπεριφορά της επιχείρησης. Τέλος, οπροσδιοριστικός παράγοντας της ηλικίας επηρεάζει αρνητικά την αποτελεσματικότητατης επιχείρησης και μάλιστα στατιστικά σημαντικά στους υποκλάδους κρέατος καιπουλερικών.Η διερεύνηση της μεγενθυτικής-αναπτυξιακής επίδρασης της πρωτογενούς καινοτομικήςδράσης της επιχείρησης έδωσε ενδιαφέροντα, αν και θεωρητικά αναμενόμενααποτελέσματα. Η εμπειρική εκτίμηση έδειξε ότι η καινοτομική δραστηριότητα τηςεπιχείρησης επηρεάζει θετικά τη μεγέθυνση-ανάπτυξη της επιχείρησης και κατ’ επέκτασητης οικονομίας, αλλά δεν αποτελεί το μόνο παράγοντα. Σημαντικός αποδεικνύεται και ορόλος του μεγέθους της επιχείρησης, το μέσο επίπεδο μισθών και η τεχνικήαποτελεσματικότητα. Παράγοντες που αποτέλεσαν αντικείμενο εμπειρικής μέτρησης. Σεαντίθεση με τις θετικές επιδράσεις, η ηλικία της επιχείρησης αναδεικνύεται αρνητικόςπαράγοντας επιχειρηματικής ανάπτυξης.