Exchange networks and parallel currencies: theoretical approaches and the case of Greece

Abstract

The research project comprises both theoretical study and field research and it focuses on economic activity in Greece which is performed without the use of any official currency. This has been the first time that parallel currencies and exchange networks, but also free bazaars, are being researched in Greece, not only because of lack of interest by academia, but also because such initiatives emerged the very last years in the country and still emerge and develop, particularly since 2009 onwards. The project investigated parallel currencies, exchange networks, both specialised and of general scope, free-exchange bazaars and free (online) networks, and several sui generis schemes which could not be placed into the other categories. The research used a combination of methodological tools, ranging from participatory observation and free discussions with scheme members, to questionnaire survey, interviews with key informants and mapping of scheme membership in the entire country. The questions explored through this research have been related to main notions of economic discipline, like market and economy, and to core issues like the perception of economic value and how this is expressed in transactions without official currency. There have also been explored the main features of the transactions, like the lack of exact measuring and the non-linear perception of time in exchanges. The motives for performing this type of transactions have been a major question of this research. The role of current economic and financial crisis in Greece in the expansion of the schemes all over the country has been investigated and discussed, same as the variety of scheme structures, which does not have similar precedents in academic literature; then, this variety appears, till the moment, as the main peculiarity of the Greek case of non-mainstream transaction modes.

Το ερευνητικό έργο περιλαμβάνει θεωρητική μελέτη και έρευνα πεδίου και εστιάζει στην οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα που πραγματοποιείται χωρίς τη χρήση κάποιου επίσημου νομίσματος. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ερευνώνται στην Ελλάδα τα παράλληλα νομίσματα και τα δίκτυα ανταλλαγής, καθώς και τα χαριστικά παζάρια, όχι μόνο λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από την ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά επίσης διότι πρωτοβουλίες τέτοιου είδους ανέκυψαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα και ακόμη ανακύπτουν και αναπτύσσονται, ιδίως από το 2009 και εξής. Το έργο διερεύνησε τα παράλληλα νομίσματα, τα δίκτυα ανταλλαγής, τόσο τα ειδικά όσο και όσα είναι γενικού αντικειμένου, τα χαριστικά παζάρια και τα χαριστικά (διαδικτυακά) δίκτυα και διάφορα ιδιάζοντα σχήματα που δεν μπορούσαν να ενταχτούν στις άλλες κατηγορίες. Η έρευνα χρησιμοποίησε ένα συνδυασμό μεθοδολογικών εργαλείων, που καλύπτουν από την συμμετοχική παρατήρηση και τις ελεύθερες συζητήσεις με μέλη των σχημάτων, μέχρι την έρευνα με ερωτηματολόγιο, τις συνεντεύξεις με σημαντικούς πληροφορητές και την χαρτογράφηση της συμμετοχής των μελών σε όλη τη χώρα. Τα ερωτήματα που διερευνήθηκαν μέσω αυτής της έρευνας σχετίζονται με βασικές έννοιες της οικονομικής επιστήμης, όπως η αγορά και η οικονομία, και με θεμελιακά ζητήματα όπως η αντίληψη περί οικονομικής αξίας και πώς αυτή εκφράζεται στις συναλλαγές χωρίς επίσημο νόμισμα. Εξετάστηκαν επίσης τα βασικά χαρακτηριστικά των συναλλαγών, όπως η έλλειψη ακριβούς μέτρησης και η μη γραμμική αντίληψη του χρόνου στις συναλλαγές. Τα κίνητρα της πραγματοποίησης συναλλαγών αυτού του τύπου ήταν μια μείζων ερώτηση της παρούσας έρευνας. Ο ρόλος της τρέχουσας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης στην Ελλάδα στην εξάπλωση των σχημάτων σε ολόκληρη της χώρα διερευνήθηκε και συζητήθηκε, όπως και η ποικιλία των δομών των σχημάτων που δεν έχει παρόμοια προηγούμενα στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία. Συνεπώς, αυτή η ποικιλία εμφανίζεται μέχρι στιγμής ως η βασική ιδιαιτερότητα της ελληνικής περίπτωσης των μη κυρίαρχων τρόπων συναλλαγής.