Η χώρα των Αβδήρων: συμβολή στην αρχαιολογία και ιστορική τοπογραφία του νότιου τμήματος του νομού Ξάνθης

Abstract

This thesis is a combination of Archaeology and Historical Topography. The region in which the re-search was conducted occupies the southern part of the Prefecture of Xanthi, Greece. Research ex-tending from the Archaic Period to Roman Imperial Times places there the chora of Abdera, which is the main subject of this study. The second subject of the study is the overall residential history of the area, starting from the Late Neolithic down until the Modern Era. The study unfolds in twelve chap-ters. Chapter I, “Introduction”, provides an overview of previous research, a description of the subject, the methodology followed, and the organization and structure of the text. Chapter II, “Geography”, examines the natural environment of the region and the changes it has undergone from antiquity to the present day. Chapter III, “History”, provides a brief historical outline and discusses the boundaries of the chora as these had been established by research down to the present. Chapter IV, “Catalogue of Sites”, forms the main body of the study and consists 304 entries of individual catalog entries equal to the number of sites examined. Chapter 5, “Residential Overview”, is divided into “asty” and “chora”, and forms a synthesis of the data found in the Catalogue. It makes reference to the residen-tial network, defensive and water supply constructions, sanctuaries, harbor installations, quarries, workshops, the road network, and cemeteries. Chapter VI, “Conclusions”, presents observations, proposals, and our conclusions. The remaining chapters are the Appendices, Bibliography, Index, English-language Summary, and List of illustrations, plans, tables-charts and graphs.The first goal of our work was the collection, processing, and presentation of archaeological material was accom-plished with the compilation of the Catalogue. Next, we attempted a reading of the data collected us-ing the map and satellite images as tools. The residential history of the region from earliest prehistory down to the modern era was outlined. Our most significant concern was related to the boundaries and extent of the chora of Abdera. We followed the stages of the colonists’ expansion inland and the archaeologically apparent fluctuations in its territory. This section also includes an attempt to trace population density during individual time periods. Determining the when and for what reason(s) the dissemination of villages and settlements began formed another goal of our work. The organization and exploitation by Abderitans of their chora was yet one more subject of interest to us. We investi-gated whether there were land use zones, as well as the determination of their boundaries.

Η παρούσα διατριβή αποτελεί συνδυασμό Αρχαιολογίας και Ιστορικής Τοπογραφίας με χώρο έρευνας το νότιο τμήμα του Νομού Ξάνθης. Στην περιοχή αυτή τοποθετείται η χώρα των Αβδήρων, που υφίστατο από την Αρχαϊκή Περίοδο έως τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους και αποτελεί το κύριο αντικείμενο της μελέτης. Το δεύτερο αντικείμενο είναι η οικιστική ιστορία και οι μεταβολές του περιβάλλοντος από τη Νεολιθική έως τη Σύγχρονη Εποχή. Το αρχαιολογικό και αρχειακό υλικό που μελετήθηκε προέρχεται από τις συλλογές και τα αρχεία της ΙΘ΄ ΕΠΚΑ, τα οποία σήμερα ανήκουν στη ΛΑ΄ ΕΠΚΑ. Η έρευνα συμπεριέλαβε υλικό που εντοπίστηκε μέχρι και το 2010. Η εργασία πραγματώθηκε σε διάφορα επίπεδα: στο πεδίο, στο εργαστήριο, στο γραφείο και στη βιβλιοθήκη. Πραγματοποιήθηκε μεγάλος αριθμός αυτοψιών για καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης, περιγραφή των φυσικών και αρχαιολογικών δεδομένων, περισυλλογή κεραμικής και αντικειμένων, φωτογράφηση και τοπογραφικός προσδιορισμός με γεωγραφικές συντεταγμένες. Το προς μελέτη αρχαιολογικό υλικό εντοπίστηκε σε διάφορους χώρους φύλαξης αρχαίων της Εφορείας και συγκεντρώθηκε στο Μουσείο Αβδήρων. Κατά την επεξεργασία του ταξινομήθηκε σε διάφορες κατηγορίες, καταγράφηκε, σχεδιάστηκε και φωτογραφήθηκε ψηφιακά. Ακολούθησε μελέτη των αρχείων της Εφορείας, ψηφιοποίηση παλαιότερου φωτογραφικού υλικού, συγκρότηση φακέλου για κάθε θέση, τοποθέτησή τους σε χάρτη της ΓΥΣ, λήψη δορυφορικών εικόνων με τη χρήση του λογισμικού Google Εarth και ένταξη των θέσεων σ΄ αυτές. Η μελέτη αναπτύσσεται σε δώδεκα κεφάλαια. Στην Εισαγωγή περιγράφεται η προγενέστερη έρευνα, το αντικείμενο, η μεθοδολογία και η διάρθρωση του κειμένου. Στη Γεωγραφία, εξετάζεται το φυσικό περιβάλλον και οι μεταβολές που υπέστη από την αρχαιότητα έως σήμερα. Στην Ιστορία παρατίθεται ιστορικό διάγραμμα και συζητούνται τα όρια της χώρας, όπως είχαν καθοριστεί από τη μέχρι τώρα έρευνα. Ο Κατάλογος των θέσεων, αποτελεί τον κεντρικό κορμό της μελέτης και απαρτίζεται από 304 λήμματα, όσες και οι αρχαιολογικές θέσεις. Η Οικιστική Θεώρηση επιμερίζεται στο άστυ και στη χώρα και συντίθεται από τα δεδομένα του καταλόγου. Αναφέρεται στο οικιστικό πλέγμα, στις κατασκευές ύδρευσης και άμυνας, στα ιερά, στις λιμενικές εγκαταστάσεις, στα λατομεία, στα εργαστήρια, στο οδικό δίκτυο και στα νεκροταφεία. Στα Πορίσματα, παρουσιάζονται οι παρατηρήσεις, οι προτάσεις και τα συμπεράσματά μας. Τα υπόλοιπα κεφάλαια είναι Παραρτήματα, Βιβλιογραφία και Ευρετήρια. Ο πρώτος στόχος της εργασίας, η συγκέντρωση, επεξεργασία και παρουσίαση του αρχαιολογικού υλικού, πραγματοποιήθηκε με τη σύνταξη του καταλόγου. Στη συνέχεια, επιχειρήθηκε η ανάγνωση των δεδομένων με εργαλεία τον χάρτη και τις δορυφορικές εικόνες. Σκιαγραφήθηκε έτσι η οικιστική ιστορία του τόπου από την απώτατη προϊστορία έως τη σύγχρονη εποχή. Από την περαιτέρω επεξεργασία προέκυψαν συμπεράσματα για τα παρακάτω θέματα: όρια και έκταση της χώρας, στάδια επέκτασης των αποίκων στην ενδοχώρα, αυξομειώσεις της επικράτειάς τους, πυκνότητα του πληθυσμού κατά χρονική περίοδο, σχέσεις με γηγενείς κατοίκους και εξωτερικές πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις, προσδιορισμός του χρόνου και των αιτίων της διασποράς οικισμών και εγκαταστάσεων, οργάνωση και εκμετάλλευση της χώρας, ζώνες χρήσεων γης.