Ιστορία και πολιτισμός: ξυλογλυπτική και ξυλογλύπτες στην ελληνική Θράκη από το 1930 έως το 2011: πρωτογενές υλικό και αξιοποίηση στην εκπαίδευση

Abstract

In the field of the local history, the history of art and material culture, the research problem that we are called to solve, for the first time, is the understanding of the conditions that shaped the cultural context of the Greek Thrace concerning the art of woodcut from 1930 to 2011. It involves the historical ethnographic, on location, research in which interviews of woodcut artists/craftsmen (linguistic material) and digitalized woodcut artworks (visual material) are used as research material. In the interviews, we apply the discursive psychological analysis and we seek for different linguistic varieties with which the participants determine themselves. They indicate action, historic class and cultural identity. In the digitalized woodcut artworks, we apply the socio-historic and cultural analysis, because they are pictures and they convey short messages and through these messages they give us information about the historic, social class and cultural context of the creativity in the place and time we refer. In the digitalized woodcut artworks, we, also, apply the morphological-morph historic analysis. Through the analysis, we study the elements of the form with parameters that are defined by: the historic-economic-social conditions, the manufacturing methods, the materials, the artist’s choices, the aesthetics and the utility of the creation, so that each item can be placed in the past based on the context that arise from the composition and the utility. From the results of the analysis, it arises that the woodcut artworks recall cultures and traditions of a previous era. The creators, who are popular and self-taught through the linguistic sources they use, focus on the importance of the continuation of the woodcut art. They are as productive as the artists and they participate in the economic and cultural production of everyday life. The meaning that these pieces convey sets them in the place and the time we refer in the class and local economy. The usage of the initial research material (woodcut artworks) in the education through the approach of digital history, which we recommend, can contribute greatly in the knowledge of the cultural history of Greek Thrace from 1930 to 2011, as well as, in the wider knowledge of the art and tradition referring to Modern Greek traditional culture.

Στο πεδίο της τοπικής ιστορίας, της ιστορίας της τέχνης και του υλικού πολιτισμού το ερευνητικό πρόβλημα που καλούμαστε να λύσουμε για πρώτη φορά είναι η κατανόηση των συνθηκών, που συνδιαμόρφωσαν το πολιτισμικό συγκείμενο στην ελληνική Θράκη όσον αφορά στην τέχνη της ξυλογλυπτικής από το 1930 έως το 2011. Πρόκειται για μια ιστορική εθνογραφική επιτόπια έρευνα, στην οποία ως ερευνητικό υλικό χρησιμοποιούμε συνεντεύξεις ξυλογλυπτών (γλωσσικό υλικό) και ξυλόγλυπτα έργα τέχνης (οπτικό υλικό). Στις συνεντεύξεις εφαρμόζουμε την ψυχολογική ανάλυση λόγου και αναζητούμε τα διαφορετικά γλωσσικά ρεπερτόρια με τα οποία οι συμμετέχοντες κατασκευάζουν αυτοπροσδιορισμούς, οι οποίοι σημαίνουν δράση, ιστορική, ταξική, πολιτισμική ταυτότητα. Στα ξυλόγλυπτα έργα εφαρμόζουμε την κοινωνικοϊστορική-πολιτισμική ανάλυση, διότι ως εικόνες, μεταφέρουν σύντομα νοήματα και μέσω του νοήματος που μεταφέρουν μας δίνουν πληροφορίες για το ιστορικό, κοινωνικό, ταξικό και πολιτισμικό συγκείμενο δημιουργίας στον τόπο και στο χρόνο που αναφερόμαστε. Στα ξυλόγλυπτα έργα εφαρμόζουμε και τη μορφολογική-μορφοϊστορική ανάλυση. Κατά την ανάλυση μελετούμε στοιχεία της μορφής σε σχέση με παραμέτρους, που καθορίζονται από: τις ιστορικές-οικονομικές-κοινωνικές συνθήκες, τις κατασκευαστικές μεθόδους, τα υλικά, τις επιλογές του καλλιτέχνη, την αισθητική και χρησιμότητα των δημιουργημάτων, ώστε το κάθε αντικείμενο να τοποθετηθεί στο παρελθόν με βάση τα συμφραζόμενα που προκύπτουν από τη σύνθεση και λειτουργικότητα. Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης προκύπτει ότι τα ξυλόγλυπτα έργα ανακαλούν κουλτούρες και παραδόσεις μιας προηγούμενης εποχής. Οι δημιουργοί ως λαϊκοί, αυτοδίδακτοι τεχνίτες, μέσω των γλωσσικών πόρων που χρησιμοποιούν, επικεντρώνονται στη σημασία διατήρησης της ξυλογλυπτικής τέχνης. Είναι τόσο παραγωγοί όσο και καλλιτέχνες και συμμετέχουν στην οικονομική και πολιτιστική παραγωγή της καθημερινής ζωής. Το νόημα που μεταφέρουν τα έργα τα τοποθετεί στο χώρο και στο χρόνο που αναφερόμαστε, στην τάξη και την τοπική οικονομία. Η αξιοποίηση του πρωτογενούς ερευνητικού υλικού (ξυλόγλυπτα έργα) στην εκπαίδευση μέσω της προσέγγισης της ψηφιακής ιστορίας, την οποία προτείνουμε, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη γνώση της πολιτισμικής ιστορίας της ελληνικής Θράκης από το 1930 έως το 2011, καθώς και στην ευρύτερη γνώση της τέχνης και της παράδοσης στα όρια του νεοελληνικού παραδοσιακού πολιτισμού.