Φυσική δραστηριότητα και ποιότητα ζωής ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας: μελέτη περιπτώσεων

Abstract

Multiple sclerosis (MS) is a chronic autoimmune inflammatory demyelinating disease of unknown causes characterized by degeneration of the central nervous system. Classically, MS is described as disease of young adulthood, while the autoimmune pathogenesis of the disease results from many data, both clinical and laboratory-research. To properly address other than the knowledge and acceptance of the situation, an important aid is the potential benefits through physical activity. The effect of exercise on quality of life of patients with multiple sclerosis remains unclear, as the literature generated conflicting research data. That makes risky conclusions about the role of exercise in this patient group. The aim of this study was to assess, through case study, the effect of physical activity on quality of life of patients with MS.The study enrolled a total of 15 adults with MS (6 men and 9 women) with confirmed diagnosis of disease based on diagnostic criteria (McDonald et al., 2001), who were divided into three groups. The first group included five patients (2 men and 3 women), aged 27-35 years, who systemically participated in physical activities (SPA), the second group, five patients (2 men and 3 women) aged 23-32, who participated occasionally in physical activities (OPA) and the third group five other patients (2 men and 3 women) aged 29-39, who did not participate in any physical activity (NPA). Before and after their participation or otherwise in physical activity, their ability to walk and their quality of life indices were assessed.To assess the ability of walking, the Expanded Disability Status Scale (EDSS), (Kurtzke, 1983) was used and, specifically, the subscale on walking ability, while quality of life was estimated by the Health Questionnaire (EQ-5D). According to the EuroQol Group, the EQ-5D index was calculated by the algorithm UK-TTO (Szende, Oppe, & Devlin, 2007). This scale has been standardized for the Greek population (Yfantopoulos, 2001; Kontodimopoulos et al. 2008).The five SPA patients followed a 12-week hydrotherapy, program with mild intensity, 2 times a week lasting 40 minutes each session. The program began with warm-up (5 minutes) which included walking exercises with gradually increasing range of motion and speed, followed by the main part (30 minutes) with alternating strength training and balance, not to bear then the same muscle groups. The program was completed with recovery (5 minutes) that included stretching exercises all muscle groups.The five OPA patients with MS participated in a 12-week exercise training program once a week, for 40 minutes for each session (swimming, stationary cycling, walking on a treadmill and walking).Finally five NPA patients participated only in activities of their daily routine as housework, shopping and employment situation.The results demonstrated that patients of the SFA group, after applying hydrotherapy program, showed statistically significant higher performance in walking ability and quality of life. Those in the OPA group after their participation in various physical activities showed statistically significant changes in walking ability and quality of life. Finally, the NPA patients showed statistically significant lower performance on both parameters examined at the end of the study.In conclusion adults with MS are able to improve mobility and quality of life by applying a systematic and well structured program of hydrotherapy. Furthermore, in patients with MS occasional participation in physical activities seems to affect either positively or negatively the parameters examined. On the contrary adopting a sedentary lifestyle and refrain from physical activity seems to result in negative progression of the disease.

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια χρόνια αυτοάνοση φλεγμονώδης απομυελινωτική νόσος άγνωστης αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται από την εκφύλιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ). Γενικά περιγράφεται ως νόσος της νεαρής ενήλικης ζωής, ενώ η αυτοάνοση παθογένεση της νόσου προκύπτει από πολλά δεδομένα, τόσο κλινικο-εργαστηριακά όσο και ερευνητικά. Για την ορθή αντιμετώπιση της ΣΚΠ, εκτός από τη γνώση και την αποδοχή της κατάστασης, σημαντικό παράγοντα βοήθειας για τους πάσχοντες αποτελούν τα πιθανά οφέλη που απορρέουν από τη συμμετοχή τους σε φυσικές δραστηριότητες. Η επίδραση της άσκησης στην ποιότητα ζωής των ασθενών με ΣΚΠ παραμένει ασαφής, καθώς από την υπάρχουσα βιβλιογραφία προκύπτουν αντικρουόμενα ερευνητικά δεδομένα, με αποτέλεσμα να καθίσταται επισφαλής η εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το ρόλο της άσκησης στη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών. Σκοπός της έρευνας αυτής ήταν να διερευνήσει, διαμέσου της μελέτης περιπτώσεων, την επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην ποιότητα ζωής ασθενών με ΣΚΠ. Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 15 ενήλικα άτομα με ΣΚΠ (6 άντρες και 9 γυναίκες) με επιβεβαιωμένη διάγνωση της ασθένειας βασισμένη στα διαγνωστικά κριτήρια (McDonald et al., 2001), τα οποία χωρίσθηκαν σε τρείς ομάδες. Την πρώτη ομάδα αποτέλεσαν πέντε άτομα (2 άντρες και 3 γυναίκες) ηλικίας 27-35 ετών που συμμετείχαν συστηματικά σε φυσική δραστηριότητα (ΣΦΔ), τη δεύτερη ομάδα πέντε άτομα (2 άντρες και 3 γυναίκες) ηλικίας 23-32 που συμμετείχαν περιστασιακά σε φυσική δραστηριότητα (ΠΦΔ) και την τρίτη ομάδα τα υπόλοιπα 5 άτομα (2 άντρες και 3 γυναίκες) ηλικίας 29-39 που δεν συμμετείχαν σε οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα (ΜΦΔ). Πριν και μετά τη συμμετοχής τους ή μη σε φυσικές δραστηριότητες έγινε εκτίμηση: α. της ικανότητας βάδισης και β. της ποιότητας ζωής.Για την εκτίμηση της ικανότητας βάδισης, χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα Expanded Disability Status Scale (EDSS), (Kurtzke, 1983) και, συγκεκριμένα, η υποκλίμακα που αφορά την ικανότητα βάδισης, ενώ η ποιότητα ζωής εκτιμήθηκε με το Ερωτηματολόγιο για την Υγεία (EQ-5D). Σύμφωνα με το EuroQol Group, o Δείκτης EQ-5D υπολογίστηκε με τον αλγόριθμο UK-TTO (Szende, Oppe, & Devlin, 2007). Η κλίμακα αυτή έχει σταθμιστεί για τον Ελληνικό πληθυσμό (Yfantopoulos, 2001; Kontodimopoulos et al. 2008).Τα πέντε άτομα της ομάδας ΣΦΔ ακολούθησαν ένα πρόγραμμα υδροθεραπείας συνολικής διάρκειας 12 εβδομάδων, με ήπια ένταση, συχνότητα 2 φορές την εβδομάδα και διάρκεια 40 λεπτά για κάθε συνεδρία. Το πρόγραμμα ξεκινούσε με προθέρμανση (5 λεπτά) που περιλάμβανε ασκήσεις βάδισης με σταδιακή αύξηση του εύρους κίνησης και της ταχύτητας, ακολουθούσε το κύριο μέρος (30 λεπτά) με εναλλαγή ασκήσεων μυϊκής ενδυνάμωσης και ισορροπίας για να μην επιβαρύνονται συνέχεια οι ίδιες μυϊκές ομάδες και το πρόγραμμα ολοκληρώνονταν με αποθεραπεία (5 λεπτά) που περιλάμβανε ασκήσεις διάτασης όλων των μυϊκών ομάδων.Τα πέντε άτομα της ομάδας ΠΦΔ συμμετείχαν για 12 εβδομάδες με ήπια ένταση, συχνότητα 1 φορά την εβδομάδα και διάρκεια 40 λεπτά για κάθε συνεδρία σε φυσικές δραστηριότητες (κολύμβηση, ποδηλάτηση σε στατικό ποδήλατο, βάδιση σε κυλιόμενο διάδρομο και πεζοπορία). Τέλος, τα πέντε άτομα της ομάδας ΜΦΔ συμμετείχαν μόνο σε δραστηριότητες της καθημερινής τους ρουτίνας όπως οικιακά, ψώνια και εργασιακή απασχόληση.Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι τα άτομα της ομάδας ΣΦΔ, μετά την εφαρμογή του προγράμματος υδροθεραπείας, παρουσίασαν στατιστικά σημαντικά υψηλότερες επιδόσεις στην ικανότητα βάδισης και την ποιότητα ζωής. Τα άτομα της ομάδας ΠΦΔ, μετά τη συμμετοχή τους σε διάφορες φυσικές δραστηριότητες, παρουσίασαν στατιστικά σημαντικές μεταβολές στην ικανότητα βάδισης και την ποιότητα ζωής. Τέλος, στα άτομα της τρίτης ομάδας ΜΦΔ, μεταξύ των δύο μετρήσεων, παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις και στις δύο παραμέτρους που εξετάστηκαν.Συμπεραίνεται ότι ενήλικα άτομα με ΣΚΠ είναι ικανά να βελτιώσουν την κινητικότητα και την ποιότητα ζωής τους μετά την εφαρμογή ενός συστηματικού και καλά δομημένου προγράμματος υδροθεραπείας. Η περιστασιακή συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες φαίνεται να είναι ένας λιγότερο αποτελεσματικός τρόπος άσκησης για τη βελτίωση των επιπέδων της ικανότητας βάδισης και της ποιότητας ζωής ατόμων με ΣΚΠ καθώς στους συμμετέχοντες ενήλικες με ΣΚΠ παρατηρήθηκαν θετικές και αρνητικές μεταβολές στις παραμέτρους που εξετάστηκαν. Αντίθετα, η υιοθέτηση ενός καθιστικού τρόπου ζωής και η αποχή από φυσικές δραστηριότητες φαίνεται να οδηγεί σε αρνητική εξέλιξη της πορείας της νόσου.