Αποδοτικότητα και πιστωτικός κίνδυνος τραπεζών στην ευρωζώνη: μια ολοκληρωμένη προσέγγιση με τη χρήση ποσοτικών μεθόδων

Abstract

This doctoral thesis is looking into the possibility of the Credit Institutions (CI) in Euro zone (EU-17) to maintain healthy financial data in an economic downturn, and the different characteristics between their member countries. In particular an analysis is taking place in two layers. In the first phase the research is carried out analysis at a macro-level, between the Euro zone CIs in a sample of 386 banks with total assets over two million euro per unit during the fiscal years 2005 to 2009. The aim of this research is the identification and the promotion of key financial data illustrating the operating characteristics of the CI, given their type, i.e. Commercial and Cooperative Banks, as well as their geographical and regional dimension in Europe, namely European banks of EU-17 north and south respectively. The survey was undertaken at the level of risk-taking, portfolios’ quality and profitability in particular related to the above groups of CIs. The scope of the research is to highlight the essential similarities and differences as caused by the dipoles: a) Commercial Banks versus Cooperative Banks b) North EU-17 Banks vs. South EU-17 banks respectively.In the second part of this research a micro-analysis is made, taking under consideration a loan portfolio with reference to SMEs. This part identifies the main elements, both quantitatively and qualitatively, that play major part in making good lending decisions in a banking institution. Using techniques of k-means clustering, different groups of borrowers with similar characteristics are created, showing segmentation of the portfolio depending on the characteristics sought in the case, analyzing the way to grouping of borrowers, as well as placing them in specific credit categories. Then, using the standardized method, capital requirements of the CI on credit risk are specified and the capital requirement for each created group is calculated. The functional adaptation of the model is reinforced by a study of impairment of collateral values to the identification of aggravated capital requirements and specify those groups of borrowers with higher capital requirements.

Στη διδακτορική αυτή διατριβή μελετάται η δυνατότητα των Πιστωτικών Ιδρυμάτων (Π.Ι.) της Ευρωζώνης (ΕΕ-17) να διατηρούν υγιή χρηματοοικονομικά δεδομένα σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, καθώς και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των Π.Ι. μεταξύ των χωρών μελών αυτής. Ειδικότερα πραγματοποιείται ανάλυση σε δυο θεματικά μέρη. Στο πρώτο μέρος της έρευνας πραγματοποιείται ανάλυση σε «μάκρο»-επίπεδο (macro-level), μεταξύ των Π.Ι. της Ευρωζώνης, σε δείγμα 386 τραπεζών, με Σύνολο Ενεργητικού άνω των δυο εκ. ευρώ, κατά τα έτη 2005-2009. Στόχος της έρευνας αυτής είναι ο εντοπισμός και η ανάδειξη των κύριων χρηματοοικονομικών δεδομένων που αναδεικνύουν τα χαρακτηριστικά λειτουργίας των Π.Ι., λαμβάνοντας υπόψη τον τύπο τους, ήτοι Εμπορικών και Συνεταιριστικών Τραπεζών (ΕΤ-ΣΤ), όσο και την γεωγραφική και περιφερειακή τους διάσταση στην Ευρώπη, ήτοι των Τραπεζών του Ευρωπαϊκού Βορρά και των Τραπεζών του Ευρωπαϊκού Νότου (ΤΕΒ-ΤΕΝ) αντίστοιχα. Η έρευνα αυτή πραγματοποιείται σε επίπεδο ανάληψης κινδύνου, ποιότητας χαρτοφυλακίου και κυρίως αποδοτικότητας στη λειτουργία των ως άνω ομάδων Π.Ι. Στόχος της είναι να αναδείξει τις βασικές και τις ειδικές ομοιότητες και διαφορές όπως διαμορφώνονται από τα δίπολα: α) Εμπορικές vs Συνεταιριστικές Τράπεζες και β) Τράπεζες Ευρωπαϊκού Βορρά vs Tράπεζες Ευρωπαϊκού Νότου αντίστοιχα. Στη συνέχεια, συνοψίζονται τα ευρήματα σχετικά με την λειτουργία τους, αποτυπώνοντας τα κύρια χαρακτηριστικά τους σε σχέση με τη βαθμολογία της Τεχνικής Αποδοτικότητάς (ΤΑ) τους.Στο δεύτερο μέρος της έρευνας, πραγματοποιείται μια «μίκρο»-ανάλυση, σε επίπεδο δανειακού χαρτοφυλακίου Π.Ι., με αναφορά σε Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Στο μέρος αυτό προσδιορίζονται τα κύρια στοιχεία, ποσοτικά και ποιοτικά, που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην λήψη απόφασης δανειοδότησης σε ένα τραπεζικό οργανισμό. Με χρήση της τεχνικής k-means συσταδοποίησης (k-mean clustering) δημιουργούνται ομάδες πιστούχων με κοινά χαρακτηριστικά, που φανερώνουν τμηματοποίηση του χαρτοφυλακίου με βάση ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά, ενώ εντάσσονται και σε βαθμίδες πιστωτικού κινδύνου. Στη συνέχεια, με χρήση της τυποποιημένης μεθόδου, προσδιορίζονται οι κεφαλαιακές απαιτήσεις του Π.Ι. έναντι του Πιστωτικού Κινδύνου και προσδιορίζεται η κεφαλαιακή απαίτηση για κάθε δημιουργούμενη ομάδα (cluster). Η λειτουργική προσαρμογή του μοντέλου ενισχύεται με τη διεξαγωγή μελέτης απομείωσης των αξιών των εμπράγματων διασφαλίσεων, με σκοπό τον προσδιορισμό των επαυξημένων απαιτήσεων κεφαλαίου για το Π.Ι. και των ομάδων πιστούχων με την μεγαλύτερη κεφαλαιακή επιβάρυνση.