Η κρατική κυριαρχία στο σύγχρονο διεθνές δίκαιο: μια μεταβαλλόμενη σταθερά

Abstract

This study, whose object is to define state sovereignty in modern international law comprises of two Parts and five Chapters. The First Part deals with the notion of sovereignty within international law focusing on the definition of sovereignty, its relation to International Organizations and its relation to international law itself. The second Part deals with inter-state relations: it is submitted that two principles of - international law, equality of states and non-intervention are derived from state sovereignty and inter-state relations are examined within their context. With respect to methodology, the approach in the three chapters on sovereignty, equality of states and non-intervention is the same. It has been attempted - to define the meaning and content of these principles within their historical context - and in the light of state practice, with a view to define their place within the system of international law, their relation with each other as well as with other rules of international law. A different approach has been necessary for the third Chapter, on the Law of Sources, with more emphasis on the analysis of opinions in the literature of international law on the rather theoretical issues of this Chapter. Finally, the diversity of International Organizations has required yet another approach for the Chapter on International Organizations. As there is a variety of International Organizations as well as of obligations of member states, it has been necessary to focus on the similarities rather than the differences among them and use as many examples as possible. In conclusion, it is submitted that a sovereign state is the only identity by which an organized community can be a part of international community enjoying the totality of rights and obligations of a subject of international law. It is also submitted that the international relations system introduced by the Peace of Westphalia, characterized by the principle of state sovereignty and defined by self-contained sovereign states and international law produced by these states, has not yet disappeared. The rules of ius cogens as a breach in the relation between sovereignty and international law as well as the development of International Organizations might only lead, in the long term, to radical changes in international law.

Η μελέτη αυτή, η οποία εξετάζει την θέση της κρατικής κυριαρχίας στο σύγχρονο διεθνές δίκαιο, διαρθρώνεται σε δύο μέρη και πέντε κεφάλαια. Το Πρώτο Μέρος διερευνά τη θέση της κυριαρχίας στο σύστημα του διεθνούς δικαίου εστιάζοντας στην έννοια της κυριαρχίας στο σύγχρονο διεθνές δίκαιο, στη σημασία της συμμετοχής του κράτους σε Διεθνείς Οργανισμούς και στη σχέση της κυριαρχίας με το διεθνές δίκαιο. Το Δεύτερο Μέρος διερευνά τις οριζόντιες σχέσεις ανάμεσα σε κυρίαρχα κράτη εστιάζοντας σε δύο σημαντικές αρχές του σύγχρονου διεθνούς δικαίου, την αρχή της ισότητας των κρατών και την απαγόρευση της επέμβασης στις διακρατικές σχέσεις οι οποίες υποστηρίζεται ότι πηγάζουν από την κυριαρχία έτσι ώστε διερευνάται το ρυθμιστικό πλαίσιο αρχών και κανόνων από τις δύο αυτές αρχές. Όσον αφορά τη μέθοδο, στα Κεφάλαια τα οποία αφορούν την κυριαρχία, την ισότητα και την απαγόρευση της επέμβασης, η προσέγγιση είναι κοινή. Επιδιώξαμενα ορίσουμε τις έννοιες και το περιεχόμενό τους, με σκοπό να εξακριβώσουμε τη θέση τους μέσα στο σύστημα του διεθνούς δικαίου, τη σχέση ανάμεσά τους και τις σχέσεις τους με άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Η μεν ιστορική αναδρομή αποτελεί οργανικό μέρος του όλου στα Κεφάλαια αυτά ενώ η εξέταση της κρατικής πρακτικής κατέστη αναγκαία με σκοπό να διασαφηνιστούν οι όροι με τους οποίους γίνονται αποδεκτές αυτές οι έννοιες στο διεθνές δίκαιο αλλά και ορισμένα αμφισβητούμενα σημεία. Αντίθετα, το Κεφάλαιο 3, σχετικά με το Δίκαιο των Πηγών απαίτησε μία διαφορετική προσέγγιση. Το ερώτημα της υπαγωγής της κυριαρχίας στο δίκαιο και η αμφίδρομη σχέση κυριαρχίας και δικαίου είναι μάλλον θεωρητικό ζήτημα έτσι ώστε έμφαση δόθηκε κυρίως στην ανάλυση των σχετικών απόψεων και τάσεων στην επιστήμη του διεθνούς δικαίου. Τέλος, στο Κεφάλαιο 2, περί της συμμετοχής των κρατών σε Διεθνείς Οργανισμούς, η μέθοδος υπαγορεύτηκε από την ποικιλομορφία του φαινομένου. Επειδή οι Διεθνείς Οργανισμοί διαφέρουν μεταξύ τους και επιβάλλουν ποικίλες υποχρεώσεις στα κράτη μέλη, ήταν απαραίτητο να εστιάσουμε στις ομοιότητες ανάμεσά τους και όχι στις διακρίσεις τους, κάνοντας παράλληλα ευρεία και εκτεταμένη χρήση παραδειγμάτων. Στα Συμπεράσματα, υποστηρίζεται ότι η κυριαρχία αποτελεί τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο ένα οργανωμένο κοινωνικό σύνολο μετέχει στη διεθνή κοινότητα με πλήρη δικαιώματα και υποχρεώσεις και ότι εξακολουθεί να υφίσταται το σύστημα των διεθνών σχέσεων το οποίο εισάγεται με την Ειρήνη της Βεστφαλίας, εκφράζεται με την αρχή της κυριαρχίας και προϋποθέτει αφ' ενός ισότιμα κράτη τα οποία αποτελούν αυτοτελείς μονάδες αφ' ετέρου ένα διεθνές δίκαιο το οποίο παράγεται από τα ίδια αυτά κράτη. Το δε ius cogens καθώς και το φαινόμενο των Διεθνών Οργανισμών προβάλλονται ως δύο ρήγματα στη σχέση του κυρίαρχου κράτους με το διεθνές δίκαιο τα οποία ενδέχεται να λειτουργήσουν ως μοχλοί εξέλιξης προς την κατεύθυνση θεμελιωδών μεταβολών στο διεθνές δίκαιο.