Ο ρόλος των διατροφικών συνηθειών και διατροφικών συμπεριφορών στην εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου

Abstract

Introduction: Although the role of dietary patterns, and the Mediterranean dietary pattern in particular, on coronary heart disease prevention has long been evaluated and understood, their association with the development of stroke has not been thoroughly examined. Furthermore, the influence of eating practices is a novel area of scientific interest, as their effect on cardiovascular disease development has been rarely examined. Thus, the aim of the present work was to examine the role of diet, through the assessment of dietary patterns and eating behaviors on first cardiovascular disease development. Methodology: During 2009-2010, 1,000 participants were enrolled; 250 consecutive patients with a first ACS and 250 controls (60±12 yrs, 83% males), as well as 250 consecutive patients with a first stroke (77±9 yrs, 56% males) and 250 controls (73±9 yrs, 56% males). Controls were population-based, age-sex matched to the patients. Socio-demographic, clinical, psychological, dietary and other lifestyle characteristics were measured. Adherence to the Mediterranean dietary pattern (a-priori dietary pattern) was assessed using the validated MedDietScore (theoretical range: 0-55), whereas a-posterior dietary patterns were extracted using principal components analysis. Multiple logistic regression, naïve Bayes, decision trees, RIPPER, neural networks and SVM, were used to model dietary patterns against ACS or stroke. The classification accuracy of each model was evaluated using the C-statistic. Consumption of foods with high salt concentration was evaluated with a special score (range 0-10). Eating practices were evaluated using a special questionnaire.Results: After various adjustments made, it was observed that for each 1/55 unit increase of the MedDietScore, the corresponding odds ratio (OR) for having an ACS was 0.91 (95% Confidence Interval-CI: 0.87-0.96), while regarding ischemic stroke the OR was 0.88 (95%CI: 0.82-0.94). Both a-priori (Mediterranean diet) and a-posterior dietary pattern approaches achieved equivalent classification accuracy over the established machine learning methods. Furthermore, use of salt added in table, as well as each unit increase of the score evaluating total salty food consumption, were associated with higher likelihood of stroke (OR: 1.81, 95%CI: 1.03-3.20 and OR: 1.33, 95%CI: 1.08-1.64, respectively), but not with ACS. After controlling for potential confounding factors, each 20-minute prolongation of dinner-to-sleep time was associated with 10% lower likelihood of ischemic stroke (95%CI: 0.83-0.98). Furthermore, eating practices related to stress (i.e., eating while being stressed, eating while working at the same time, skipping a meal due to work obligations) were associated with higher likelihood of having an ACS. Finally, eating while watching television was associated with lower likelihood of having an ACS (OR: 0.46, 95%CI: 0.27-0.78) or stroke event (OR: 0.42, 95%CI: 0.23-0.77).Conclusions: The present work extended the current knowledge about the cardioprotective benefits from the adoption of the Mediterranean diet, by demonstrating an additional protective effect on ischemic stroke development. Efforts to increase adherence to the Mediterranean dietary pattern should be incorporated in public health strategies for the primary prevention of cardiovascular disease, along with emphasis on reducing salt and salty food consumption, especially regarding stroke prevention. Finally, the results of this work presented novel information, indicating the significance of eating practices for the development of coronary heart disease and stroke, which in combination with dietary patterns could be used for the primary prevention of cardiovascular disease.

Εισαγωγή: Παρότι ο ρόλος των διατροφικών προτύπων και πιο συγκεκριμένα του Μεσογειακού διατροφικού προτύπου για την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου έχει αξιολογηθεί και κατανοηθεί αρκετά, η σχέση τους με την εμφάνιση αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (ΑΕΕ) δεν έχει επαρκώς μελετηθεί. Επιπρόσθετα, η επιρροή των διατροφικών συμπεριφορών αποτελεί καινοτόμο πεδίο ερευνητικού ενδιαφέροντος, καθώς η επίδρασή τους στην εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου έχει ελάχιστα κατανοηθεί. Επομένως, σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν να μελετηθεί η σχέση της διατροφής μέσω της αποτίμησης των διατροφικών συνηθειών, αλλά και των διατροφικών συμπεριφορών, με την πρώτη εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου. Μεθοδολογία: Κατά τα έτη 2009-2010, 1.000 συμμετέχοντες εντάχθηκαν στη μελέτη: 250 διαδοχικοί ασθενείς με πρώτη εκδήλωση οξέος στεφανιαίου συνδρόμου (ΟΣΣ) και 250 μάρτυρες (60±12 ετών, 83% άνδρες), καθώς επίσης και 250 διαδοχικοί ασθενείς με πρώτη εκδήλωση ισχαιμικού ΑΕΕ (77±9 ετών, 56% άνδρες) και 250 μάρτυρες (73±9 ετών, 56% άνδρες). Οι μάρτυρες προέρχονταν από το γενικό πληθυσμό και ήταν εξομοιωμένοι ως προς το φύλο και την ηλικία με τους ασθενείς. Καταγράφηκαν κοινωνικο-δημογραφικά, κλινικά, ψυχολογικά, διατροφικά και άλλα χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής των συμμετεχόντων. Η προσκόλληση στο Μεσογειακό διατροφικό πρότυπο (εκ-των-προτέρων διατροφικά πρότυπα) αξιολογήθηκε μέσω του MedDietScore (θεωρητικό εύρος: 0-55), ενώ τα εκ-των-υστέρων διατροφικά πρότυπα εξήχθησαν μέσω της Ανάλυσης σε Κύριες Συνιστώσες. Η πολλαπλή λογαριθμιστική παλινδρόμηση και οι καθιερωμένοι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης naïve Bayes, δέντρα αποφάσεων, RIPPER, νευρωνικά δίκτυα και SVM, χρησιμοποιήθηκαν για τη σύγκριση των διατροφικών προτύπων αναφορικά με την παρουσία ΟΣΣ ή ΑΕΕ. Η ταξινομική ικανότητα του κάθε μοντέλου αξιολογήθηκε μέσω του στατιστικού C-statistic. Η κατανάλωση τροφίμων με αυξημένη περιεκτικότητα σε αλάτι αξιολογήθηκε με ειδικό σκορ (εύρος 0-10). Οι διατροφικές συμπεριφορές αποτιμήθηκαν μέσω ειδικού ερωτηματολογίου.Αποτελέσματα: Μετά από έλεγχο για ποικίλους συγχυτικούς παράγοντες, για κάθε 1/55 μονάδα αύξησης του MedDietScore, ο σχετικός λόγος (ΣΛ) παρουσίας ΟΣΣ ήταν: 0,91 (95% Διάστημα Εμπιστοσύνης-ΔΕ: 0,87-0,96), και παρουσίας ΑΕΕ ήταν: 0,88 (95%ΔΕ: 0,82-0,94). Η αξιολόγηση των εκ-των-προτέρων (Μεσογειακή διατροφή) και των εκ-των-υστέρων διατροφικών προσεγγίσεων μέσω καθιερωμένων μεθόδων μηχανικής μάθησης, έδειξε ότι και για τις δύο μεθόδους επιτεύχθηκε ισοδύναμη ορθότητα ταξινόμησης. Ακόμα, η χρήση της αλατιέρας στο τραπέζι, αλλά και το σκορ των τροφίμων με πλούσια περιεκτικότητα σε αλάτι (για κάθε μία μονάδα αύξησης), συσχετίστηκαν με μεγαλύτερη πιθανότητα παρουσίας ΑΕΕ (ΣΛ: 1,81, 95%ΔΕ: 1,03-3,20 και ΣΛ: 1,33, 95%ΔΕ: 1,08-1,64, αντίστοιχα), αλλά όχι ΟΣΣ. Μετά από έλεγχο για πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες, κάθε 20-λεπτά παράταση του χρονικού διαστήματος μεταξύ δείπνου και ύπνου συσχετίστηκε με 10% μικρότερη πιθανότητα ισχαιμικού ΑΕΕ (95%ΔΕ: 0,83-0,98). Επιπλέον, οι διατροφικές συμπεριφορές που σχετίζονται με το στρες (κατανάλωση τροφής κάτω από συνθήκες πίεσης, κατανάλωση τροφής ενώ το άτομο παράλληλα εργάζεται, παράληψη γεύματος λόγω φόρτου εργασίας) συσχετίστηκαν με μεγαλύτερη πιθανότητα παρουσίας ΟΣΣ. Τέλος, η κατανάλωση τροφής μπροστά στην τηλεόραση συσχετίστηκε με μικρότερη πιθανότητα παρουσίας ΟΣΣ (ΣΛ: 0,46, 95%ΔΕ: 0,27-0,78), αλλά και ισχαιμικού ΑΕΕ (ΣΛ: 0,42, 95%ΔΕ: 0,23-0,77).Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της παρούσας διατριβής συνέβαλαν στην επέκταση της υπάρχουσας γνώσης αναφορικά με τα καρδιοπροστατευτικά οφέλη από την υιοθέτηση του Μεσογειακού προτύπου διατροφής, αναδεικνύοντας προστατευτικό όφελος και όσον αφορά στην παρουσία ισχαιμικών ΑΕΕ. Οι προσπάθειες ενθάρρυνσης της προσκόλλησης στη Μεσογειακή διατροφή αξίζει να ενσωματωθούν στις στρατηγικές δημόσιας υγείας για την πρωτογενή πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου, παράλληλα με έμφαση στη μείωση της πρόσληψης αλατιού και τροφίμων που είναι πλούσιες πηγές νατρίου, ειδικά όσον αφορά την πρόληψη των ΑΕΕ. Τέλος, τα ευρήματα της παρούσας διατριβής, προσφέρουν νέα δεδομένα, υποδεικνύοντας τη σημαντικότητα του ρόλου των διατροφικών συμπεριφορών, σε συνδυασμό με τις διατροφικές συνήθειες, αναφορικά με την παρουσία ΟΣΣ και ισχαιμικών ΑΕΕ, για την πρωτογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων.