Η νέα ιδεολογική και πολιτική πλατφόρμα στην τέχνη μετά τη «Documenta 11» (Kassel 2002): από τον ύστερο μοντερνισμό στα όρια της απομάγευσης

Abstract

This doctoral research examines the influence of Michael Hardt’s and Antonio Negri’s “Empire” (2000) on the global art field. The research reclaims the global art show of Documenta 11 (Kassel 2002) as a significant case study. The publication of “Empire” was crucial for contemporary art theory since a great number of theorists and curators of art shows accepted that the sociopolitical subject launched by its authors, the “multitude”, can help to conceive the hybrid reality of postmodernity and reinforce art practices with a quasi sociopolitical radicality. Hardt’s and Negri’s assertion that contemporary movement and displacements, contemporary nomadism and cultural miscegenation, enhance a radical current of overthrowing the international sovereignty apparatuses was strongly adopted by, institutional or not, agents of art field. This research argues against this assertion. By focusing on postcolonial art criticism and postcolonial art, the author suggests that the theory of the multitude and nomadism cannot serve as a basis to revise postcolonial criticism and art since it undermines the critical understanding of postcolonial identity and obfuscates the persisting social antitheses-antinomies traversing the postcolonial world.

Η διδακτορική διατριβή εξετάζει την επιρροή που άσκησε το έργο Αυτοκρατορία (2000) των Michael Hardt και Antonio Negri στο διεθνές πεδίο της τέχνης, αξιοποιώντας ως υπόθεση εργασίας την σημαντική διεθνή καλλιτεχνική διοργάνωση Documenta 11, που έλαβε χώρα στο Kassel της Γερμανίας το 2002. Η έκδοση της Αυτοκρατορίας έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη σύγχρονη θεωρία της τέχνης καθώς πολλοί θεωρητικοί τέχνης και επιμελητές καλλιτεχνικών εκθέσεων-διοργανώσεων θεώρησαν πως το νέο συλλογικό πολιτικοκοινωνικό υποκείμενο που εισηγούνται οι συγγραφείς της, το «πλήθος» (multitude), βοηθάει να κατανοήσουμε την υβριδική πραγματικότητα της μετανεωτερικότητας και να προσδώσουμε στις καλλιτεχνικές πρακτικές μια οιονεί πολιτικο-κοινωνική ριζοσπαστικότητα. Η ιδέα των Hardt και Negri ότι οι σύγχρονες μετατοπίσεις-μετακινήσεις, ο σύγχρονος νομαδισμός και η πολιτιστική επιμειξία συγκροτούν μια ριζοσπαστική τάση ανατροπής των διεθνών μηχανισμών κυριαρχίας που ονομάζουν «αυτοκρατορία» βρήκε ιδιαίτερη ανταπόκριση σε, θεσμικούς και μη, φορείς δράσεις του καλλιτεχνικού πεδίου. Η έρευνα αυτή επιχειρηματολογεί περί του αντιθέτου. Εστιάζοντας στην μετααποικιακή κριτική της τέχνης και στην μετααποικιακή τέχνη, ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι η θεωρία του πλήθους και του νομαδισμού δεν μπορεί να αποτελέσει βάση αναθεώρησης της μετααποικιακής κριτικής και τέχνης καθώς της στερεί την κριτική κατανόηση της μετααποικιακής ταυτότητας και συσκοτίζει υπαρκτές κοινωνικές αντιθέσεις-αντινομίες που μαστίζουν τον μετααποικιακό κόσμο.