Διερεύνηση και εκτίμηση των παραγόντων παρακίνησης των εργαζομένων στα ελληνικά νοσοκομεία

Abstract

Aim: The present doctoral thesis focuses in the investigation and estimation of the motivation factors for workers in the Greek Hospitals and how these can contribute to the increase of workers' productivity and the improvement of provided services. The particular objectives are: i) Detection and recognition of the particular parameters that are the basic motivation factors and the ii) Determination of the magnitude of and correlation of those factors with professional and social-demographic characteristics of the human capital in the sector of hospital care. Material and Method: Initially a tool was developed for the determination of motivation factors for workers in the sector of hospital care. Then reliability and validity were investigated as basic psychometrics elements via the implementation of the tool in a representative sample of three hundred fifty three (353) workers in the Greek Hospitals. In particular the internal consistency was tested using Cronbach's Alpha. The validity of the content was examined by experts. For the validity of construction, factor analysis was used. For the internal consistency and the validity controls test of assumptions were used according to the multiple tendencies and methods. Then the tool was implemented in a big representative sample of one thousand three hundred fifty four (1354) health workers (doctors, nurses and administrative personnel) that work in Greek hospitals in both the public and private sector. The statistical analysis was carried out by means of the mean value in the entire sample as well as in each labour team separately. Then the assumption test was carried out for Statistical significance. A statistical test was carried out with the use of Spearman's Correlation Coefficient for the determination of the existence or not, of powerful positive or negative correlations of the encouragement factors that were analysed, with the professional and social-demographic characteristics of the workers. Finally multivariate analyses with each motivation factor as the dependent variable, and sociodemographic and work-related variables as independent predictors were conducted. All the analyses were carried out through the 15.0 of the Statistical Package for Social Sciences (SPSS) (SPSS Inc., Chicago IL). Results: As far as the validity and the reliability of the questionnaire is concerned, the factor analysis showed four factors that collectively account for the 59.61% of the deviation (range) for all elements. In particular the first factor "Work characteristics", accounts for the "Labour characteristics", explain the 18.67% of variance, the second factor "Remuneration", explain the 15.15% of variance, the third factor "Co-workers", explain the 14.60% of variance and the fourth factor "Achievements", explain the 11.19% of variance. The coefficient of internal consistency alpha Cronbach is high in all scales between 0.7 and 0.9 over the recommended value of 0.7.The first factor which was named job attributes consists of 7 elements and it examines motivators that are related with certain work characteristics, like the contribution to the processes of decision making, creativity and the use of skills. These are the internal motivates. The second factor consists of four elements and was named remuneration. In this case external of the work motivators were examined, like compensation, benefits, pension, insurance etc. The third factor consists of five elements and was called co-workers. This factor is about job relations with the supervisors and colleagues which can act as a source of fulfillment and of potential motivation. Finally the fourth factor consists of three elements and was called achievements. This one also is related to the internal motivation that is expressed with factors like pride, recognition, value and social acceptance. As far as the Mean Value is concerned the fourth factor "Achievements" scores the highest value and emerges as the most important for the motivation of health workers, while the first factor "Labour Characteristics" scores the lowest value emerges as secondly for the motivation of health workers. For the total of the workers, the second higher value behind the factor "Achievements" is scored by the factor "Co-workers" and then the factor "Remuneration" follows. The Mean Value is alternated for the factors "Remuneration" and "Co-workers". In the analysis for the workers' proficiency categories. The observed level of Significance for the Hypothesis Test ranges between 0,000 and 0,040 much lower than the recommended level of 0,05. The Spearman's Correlation Coefficient statistical test for all the health workers showed a strong positive correlation between the “Labour characteristics" factor and employment sector (private and public), the education and the person in charge, the "Remuneration" factor and employment sector (private and public), the third "Co-workers" factor and employment sector (private and public) and the person in charge and "Achievements" factor with age, the previous experience, the years in the place and the person in charge. On the other hand there is negative correlation between "Remuneration" and "Co-workers" with education. In particular the Spearman's Correlation Coefficient statistical test for Physicians showed positive correlation between "Labour characteristics" factor with age and the person in charge, the "Co-workers" factor with age and the "Achievements" factor with age and the person in charge. For it showed Nurses positive correlation between the "Labour characteristics" factor with the person in charge, and the "Achievements" factor with age, the previous experience, the years in the place and the person in charge. On the other hand there is negative correlation between "Remuneration" with education. For the administrative personnel "Labour Characteristics" with the education the person in charge. Finally in a series of multivariate analyses, each motivational factor was regressed against socio-demographic (gender, age, education), and work related variables (years in hospital and current position, managing people, public/private hospital). The results were confirmed for all professional categories and all motivational factors. Conclusion: The study concluded in the development of a tool for the measurement of the work motivation and the use of this tool in the examination and determination of the motives the motivators of the workers, in order that they become more efficient in the health services sector in Greece. The results of this research effort are satisfactory on the basis of the international bibliography and what is more important is that this research can be very useful for mangers and administration of the Greek hospital and their effort to drive the workers to behaviors of greater effectiveness and efficiency with the final aim of improving the quality of supplied services.

Σκοπός: Η παρούσα διδακτορική διατριβή εστιάζει στην διερεύνηση και εκτίμηση των παραγόντων παρακίνησης των εργαζομένων στα Ελληνικά Νοσοκομεία και πως αυτή μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων και στην βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών. Οι συγκεκριμένοι στόχοι της είναι: i) η ανίχνευση και αναγνώριση των επί μέρους παραμέτρων που συνιστούν βασικούς παράγοντες παρακίνησης και ii) ο προσδιορισμός του βαθμού σημαντικότητας και συσχέτισης των παραγόντων αυτών με επαγγελματικά και κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά του ανθρωπίνου δυναμικού στον τομέα της νοσοκομειακής φροντίδας. Υλικό και Μέθοδος: Αρχικά αναπτύχθηκε ένα εργαλείο κατάλληλο για τον προσδιορισμό των παραγόντωνπαρακίνησης των εργαζομένων στον τομέα της νοσοκομειακής περίθαλψης. Στην συνέχεια διερευνήθηκαν η αξιοπιστία και η εγκυρότητα ως βασικές ψυχομετρικές ιδιότητες μέσω της εφαρμογής του εργαλείου σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα τριακοσίων πενήντα τριών (353) εργαζομένων στα Ελληνικά Νοσοκομεία. Συγκεκριμένα η εσωτερική συνάφεια ελέγχθηκε με τον συντελεστή a(alpfa) του Cronbach. Η εγκυρότητα περιεχομένου εξετάστηκε από ειδικούς. Για την εγκυρότητα κατασκευής χρησιμοποιήθηκε η παραγοντική ανάλυση. Πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι των υποθέσεων κλίμακας σύμφωνα με τον πίνακα πολλαπλών τάσεων και μεθόδων (ΠΠΤΜ) για την εσωτερική συνάφεια των στοιχείων και την εγκυρότητα διαχωρισμού των στοιχείων. Στην συνέχεια πραγματοποιήθηκε εφαρμογή του εργαλείου σε ένα μεγάλο αντιπροσωπευτικό δείγμα χιλίων τριακοσίων πενήντα τεσσάρων (1354) επαγγελματιών υγείας (γιατρούς, νοσηλευτές και διοικητικούς) που εργάζονται σε Ελληνικά νοσοκομεία του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με την χρήση της Μέσης τιμής τόσο στο σύνολο του δείγματος όσο και για κάθε εργασιακή ομάδα χωριστά. Στην συνέχεια πραγματοποιήθηκε έλεγχος Υποθέσεων σχετικά με το παρατηρηθέν επίπεδο Στατιστικής Σημαντικότητας. Πραγματοποιήθηκε στατιστική δοκιμασία με τον Συντελεστή Συσχέτισης Τάξεων Spearman (Spearman's Correlation Coefficient) για τον προσδιορισμό ύπαρξης ή μη ισχυρών θετικών ή αρνητικών συσχετίσεων των παραγόντων παρακίνησης που προέκυψαν με τα επαγγελματικά και κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων. Τέλος διενεργήθηκαν πολυμεταβλητές αναλύσεις με τον κάθε παράγοντα υποκίνησης ως εξαρτημένη μεταβλητή, και κοινωνικο-δημογραφικές και εργασιακές μεταβλητές ως ανεξάρτητες (predictors). Όλες οι αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν με την έκδοση 15.0 του προγράμματος στατιστικής επεξεργασίας δεδομένων SPSS (SPSS Inc., Chicago IL). Αποτελέσματα: Όσον αφορά την εγκυροποίηση και αξιοπιστία του ερωτηματολογίου, η παραγοντική ανάλυση ανέδειξε τέσσερεις παράγοντες που αθροιστικά εξηγούν το 59,61% της διακύμανσης για όλα τα στοιχεία. Συγκεκριμένα ο πρώτος παράγοντας «Εργασιακά χαρακτηριστικά», εξηγεί το 18,67% της διακύμανσης, ο δεύτερος παράγοντας «Απολαβές», εξηγεί το 15,15% της διακύμανσης, ο τρίτος παράγοντας «Συνεργάτες», εξηγεί το 14,60% της διακύμανσης και ο τέταρτος παράγοντας «Επιτεύγματα», εξηγεί το 11,19%. Ο συντελεστής εσωτερικής συνάφειας alpfa Cronbach είναι υψηλός σε όλες τις κλίμακες ανάμεσα στο 0,782 και στο 0,901, που πάνω από τη συνιστώμενη τιμή του 0,70. Ο πρώτος παράγοντας, ο οποίος ονομάστηκε εργασιακά χαρακτηριστικά (job attributes), περιλαμβάνει 7 στοιχεία και εξετάζει παράγοντες παρακίνησης (motivators) που συνδέονται με συγκεκριμένα εργασιακά χαρακτηριστικά, όπως η συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, η δημιουργικότητα και η εκμετάλλευση των ικανοτήτων. Αυτοί είναι εγγενείς παράγοντες παρακίνησης Ο δεύτερος παράγοντας αποτελείται από τέσσερα στοιχεία και ονομάστηκε απολαβές remuneration). Σ' αυτή την περίπτωση, εξετάστηκαν εξωγενείς, σχετικοί με την εργασία, παράγοντες παρακίνησης όπως η αμοιβή και τα επιδόματα, η σύνταξη, η ασφάλιση, κ.λπ.. Ο τρίτος παράγοντας αποτελείται από πέντε στοιχεία και ονομάστηκε συνεργάτες (co-workers). Αυτός αφορά τις επαγγελματικές σχέσεις με προϊσταμένους και συναδέλφους ως πηγή ικανοποίησης και δυνάμει παρακίνησης. Τέλος, ο τέταρτος παράγοντας αποτελείται από τρία στοιχεία και ονομάστηκε ετατεύγματα (achievement). Αυτός επίσης αφορά την εγγενή παρακίνηση που εκφράζεται με παράγοντες όπως η υπερηφάνεια, η αναγνώριση, η εκτίμηση και η κοινωνική αποδοχή. Όσον αφορά την Μέση Τιμή, ο τέταρτος παράγοντας «Επιτεύγματα» συγκεντρώνει την υψηλότερη τιμή αναδεικνύοντας τον ως τον σημαντικότερο για την παρακίνηση των επαγγελματιών υγείας ενώ την χαμηλότερη τιμή συγκεντρώνει ο πρώτος παράγοντας «Εργασιακά Χαρακτηριστικά», αναδεικνύοντάς τον ως δευτερεύοντα στην παρακίνηση των εργαζομένων. Στο σύνολο των εργαζομένων την υψηλότερη τιμή μετά τον παράγοντα «Επιτεύγματα» συγκεντρώνει ο παράγοντας «Συνεργάτες» και ακολουθεί ο παράγοντας «Απολαβές». Το ύψος της Μέσης Τιμής εναλλάσσεται για τους παράγοντες «Απολαβές» και «Συνεργάτες» στην ανάλυση ανά επαγγελματική κατηγορία εργαζομένων. Το παρατηρηθέν επίπεδο Στατιστικής Σημαντικότητας από τον έλεγχο Υποθέσεων κυμαίνεται σε όλες τις κλίμακες ανάμεσα στο 0,000 και στο 0,040 αρκετά κάτω από το συνιστώμενο όριο του 0,05. Η στατιστική δοκιμασία με τον Συντελεστή Συσχέτισης Τάξεων Spearman στο σύνολο των επαγγελματιών υγείας έδειξε ισχυρή θετική συσχέτιση του παράγοντα «Εργασιακά Χαρακτηριστικά» με τον τομέα απασχόλησης(δημόσιο-ιδιωτικό), την εκπαίδευση και την θέση υπευθύνου, του παράγοντα «Απολαβές» με τον τομέα απασχόλησης (δημόσιο-ιδιωτικό), του παράγοντα «Συνεργάτες» με τον τομέα απασχόλησης (δημόσιο-ιδιωτικό) και την θέση υπευθύνου και του παράγοντα «Επιτεύγματα» με την ηλικία, την προϋπηρεσία, τα χρόνια στην θέση και την θέση υπευθύνου. Ενώ έδειξε ισχυρή αρνητική συσχέτιση των παραγόντων «Απολαβές» και «Συνεργάτες» με την εκπαίδευση. Ειδικότερα για την επαγγελματική ομάδα των γιατρών, έδειξε ισχυρή θετική συσχέτιση του παράγοντα «Εργασιακά Χαρακτηριστικά» με την ηλικία και την θέση υπευθύνου, του παράγοντα «Συνεργάτες» με την ηλικία και του παράγοντα «Επιτεύγματα» με την ηλικία και την θέση υπευθύνου. Για την επαγγελματική ομάδα των νοσηλευτών έδειξε ισχυρή θετική συσχέτιση του παράγοντα «Εργασιακά Χαρακτηριστικά» με την θέση υπευθύνου και του παράγοντα «Επιτεύγματα» με την ηλικία, την προϋπηρεσία, τα χρόνια στην θέση εργασίας και την θέσηυπευθύνου. Ενώ έδειξε ισχυρή αρνητική συσχέτιση του παράγοντα «Απολαβές» με την εκπαίδευση. Για την επαγγελματική ομάδα των διοικητικών έδειξε ισχυρή θετική συσχέτιση του παράγοντα «Εργασιακά Χαρακτηριστικά» με την εκπαίδευση και την θέση υπευθύνου. Τέλος σε μια σειρά πολυμεταβλητών αναλύσεων, ο κάθε παράγοντας υποκίνησης συσχετίστηκε με κοινωνικο-δημογραφικές (φύλο, ηλικία, εκπαίδευση) και επαγγελματικές μεταβλητές (προϋπηρεσία και χρόνια στο νοσοκομείο, θέση ευθύνης δημόσιο/ιδιωτικό νοσοκομείο). Τα αποτελέσματα επιβεβαιώθηκαν για όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες και όλους τους παράγοντες υποκίνησης. Συμπεράσματα: Η μελέτη κατέληξε στην ανάπτυξη ενός εργαλείου για τη μέτρηση της εργασιακής παρακίνησης και την χρησιμοποίηση αυτού στην διερεύνηση και τον προσδιορισμό των κινήτρων, και των παραγόντων παρακίνησης των εργαζομένων, ώστε αυτοί να γίνουν αποτελεσματικότεροι στον τομέα υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα Τα αποτελέσματα της ερευνητικής αυτής προσπάθειας είναι ικανοποιητικά με βάση την διεθνή βιβλιογραφία και το πιο σημαντικό είναι πως η μελέτη αυτή μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη στα στελέχη και στις διοικήσεις των Ελληνικών Νοσοκομείων και στην προσπάθεια τους να οδηγήσουν τους εργαζόμενους σε συμπεριφορές μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας με τελικό σκοπό την βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών.