Η βιώσιμη διαχείριση της οικονομικής ανάπτυξης στη μετάβαση προς τη παγκόσμια οικονομία της γνώσης

Abstract

Τhe contemporary course of economic development is characterized as a transition from the industrial to a new model of its evolution that corresponds to a distinct phase of industrialization. This period is determined by the appearance of a new technoeconomic paradigm, based on information and communication technologies and leading to new patterns of technological change and economic growth. Their diffusion and establishment globally, attaches a new content to economic development, distinct from industrial, called global Knowledge economy. According to non-equilibrium Thermodynamics, the structure of evolution of economic development as a social phenomenon, is subject to limits set by entropy (second law) to the material way of life and appearing in the form of pressures to its upward course. The inclusion of the contemporary course of economic development in a distinct thermodynamic period of evolution denotes that under specific thermodynamic conditions, the production of entropy is considered constant throughout the entire period and the limits to growth may be addressed. The management of development in its new content, aiming to retaining the standards of living high in the long term, so that the intensification of pressures in its course is avoided, is the dissertation subject. The new model of economic development constitutes a qualitative evolution of industrial, thus it may be described as a structural extension of the latter. The structure of evolution of economic development is represented in bibliography by a complex dynamic system that produces endogenously, according to the adopted hypotheses, the life cycle of economic development, including the industrial phase of its evolution. This system is defined according the principles of System Dynamics and its operation is determined by the dynamic interaction of economic, demographic, social and environmental parameters that influence its course. The elements of this system are affiliated with analytical relationships, as determined by classical and neo-classical economics, but they are related in a fully feed back structure. The extension of this structure, so that the new limits and pressures to growth may be identified, involves the induction of the new hypotheses that determine its operation and represent efficiently the qualitative changes that occurred in economic development. These hypotheses are (a) the increase of the capital intensity of production procedures (b) its extension from the national to the global dimension (c) the decrease, per unit of output, of the natural resource content in a way inversely related with the capital intensity of production procedures. The sustainable management of economic development is performed with a policy directing properly the interaction of the development parameters so that the material standards of living remain high in the long term. Such a sustainable policy is a strategy targeting to self-restraining growth aiming to a less productive and consuming development model.

Η σύγχρονη περίοδος της πορείας της οικονομικής ανάπτυξης εντάσσεται σε μια μεταβατική περίοδο από το βιομηχανικό σε ένα νέο μοντέλο της εξέλιξής της, που αντιστοιχεί σε μια διακριτή περίοδο της εκβιομηχάνισης. Η περίοδος αυτή καθορίζεται από την εμφάνιση ενός νέου τεχνοοικονομικού παραδείγματος που στηρίζεται στις τεχνολογίες πληροφόρησης και επικοινωνίας και οδηγεί σε νέα υποδείγματα τεχνολογικής αλλαγής και οικονομικής μεγέθυνσης. Η διάχυση και η εδραίωσή τους σε παγκόσμια κλίμακα προσδίδει ένα νέο περιεχόμενο στην οικονομική ανάπτυξη, διακριτό από το βιομηχανικό, που αντιστοιχεί σε ένα νέο μοντέλο εξέλιξής της, την παγκόσμια Οικονομία της Γνώσης. Από την άποψη της Θερμοδυναμικής της μη ισορροπίας, η δομή της εξέλιξης της οικονομικής ανάπτυξης, ως κοινωνικού φαινόμενου, υπόκειται σε όρια, που τίθενται από την εντροπία (δεύτερος νόμος) στον υλικό τρόπο διαβίωσης και εκδηλώνονται υπό τη μορφή πιέσεων στην ανοδική της πορεία. Η ένταξη της σύγχρονης πορείας της οικονομικής ανάπτυξης σε μια διακριτή περίοδο θερμοδυναμικής εξέλιξης, με βάση τα νέα υποδείγματα τεχνολογικής αλλαγής και οικονομικής μεγέθυνσης, σημαίνει ότι, υπό συγκεκριμένες θερμοδυναμικές προϋποθέσεις, η παραγωγή εντροπίας θεωρείται σταθερή και τα όρια της ανάπτυξης αντιμετωπίσιμα. Η διαχείριση της ανάπτυξης στο νέο περιεχόμενό της, με στόχο τη διατήρηση υψηλού βιοτικού επιπέδου μακροχρόνια, έτσι ώστε να αποφεύγεται η ένταση των πιέσεων στην πορεία της, είναι το ερευνητικό πρόβλημα της διατριβής. Το νέο μοντέλο είναι μια ποιοτική μετεξέλιξη του βιομηχανικού και η δομή του μπορεί να περιγραφεί με μια δομική επέκταση του τελευταίου. Η δομή της εξέλιξης της οικονομικής ανάπτυξης αντιπροσωπεύεται στη βιβλιογραφία από ένα δυναμικό πολύπλοκο σύστημα, που παράγει με την υιοθέτηση διαφορετικών υποθέσεων τον κύκλο ζωής της οικονομικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της βιομηχανικής εξέλιξης της πορείας της και καθορίζεται, με βάση τις αρχές της Δυναμικής Συστημάτων, από τη δυναμική αλληλεπίδραση των συνιστωσών της, οικονομικής, δημογραφικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής. Τα στοιχεία του συνδέονται μεταξύ τους με αναλυτικές σχέσεις που καθορίζονται από τις παραδοχές της κλασσικής και της νεοκλασσικής Οικονομικής Θεωρίας αλλά διαρθρώνονται σε μια πλήρως αναδραστική δομή. Η επέκταση της δομής του με βάση το νέο περιεχόμενο, προκειμένου να αναδειχθούν τα νέα όρια και η ένταση των νέων πιέσεων, επιτυγχάνεται με την αποκρυστάλλωση των ποιοτικών αλλαγών που επέρχονται στην εξέλιξη της πορείας της οικονομικής ανάπτυξης, σε νέες υποθέσεις λειτουργίας του. Οι υποθέσεις αυτές είναι: (α) η αύξηση της έντασης κεφαλαίου των παραγωγικών διαδικασιών (β) η επέκτασή του από την εθνική στην παγκόσμια διάσταση και (γ) η σύνδεση της περιεκτικότητας των εκροών που χρησιμοποιούν ως εισροές φυσικούς πόρους, ανά μονάδα εκροής, αντιστρόφως ανάλογα με την ένταση κεφαλαίου των παραγωγικών διαδικασιών. Η βιώσιμη διαχείριση της οικονομικής ανάπτυξης συνίσταται στην κατάλληλη πολιτική διεύθυνσης της αλληλεπίδρασης των συνιστωσών της, στο νέο περιεχόμενό της, έτσι ώστε να διατηρείται υψηλό βιοτικό επίπεδο μακροχρόνια. Βιώσιμη πολιτική είναι η στρατηγική της αυτοσυγκράτησης της μεγέθυνσης, που αποσκοπεί σε ένα ολιγαρκέστερο παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο ανάπτυξης.