The early christian passion cycle: word, raza and emotion

Abstract

The early Christian Passion cycle is examined through textual analysis as well as throughthe surviving examples from the 4th c. to the iconoclastic period in order to answer thefollowing: When were the various scenes added to the cycle and why? How did theexpression of emotion develop and how was it influenced by the written word? Theanalysis of texts begins with the earliest written accounts on the Passion from the epistlesof Paul and the Gospels to the Gnostic and Orthodox writings of the 2nd c. The shift fromthe use of symbols and types to realism to explain the nature of the mystery of divinerevelation is examined. The central theological issue in the development of the cycle isalso discussed, that is, the question of suffering and how Christ’s human nature sufferedwhile His divine nature remained impassible. Finally, the evolution of the formation ofHoly Week ritual is traced in order to shed light on the question of whether theemergence of the Passion cycle is linked to this development or whether they are perhapsparallel phenomena. The analysis of the art is prefaced with the attempt to address somefundamental issues, such as the disparity between the literary exploration of the theme ofthe Passion and its artistic expression. Representation of the Passion was absent amongthe earliest manifestations of Christian art, thus indicating that this theme was not easilyapproached. The way in which Byzantines thought of and talked about the Passion is alsoexamined to clarify if and when there was a conceptualization of the cycle. Next anattempt is made to understand the changes the cycle underwent over time. Particularemphasis is laid on a defining element of the Passion cycle, that is, the way emotion isrepresented. This element is especially vivid in the Syro-Palestinian tradition andtherefore its contribution and the insights it provides are assessed. The artistic evidence isviewed in parallel with the writings of Ephrem Syrus and Romanos the Melodist in orderto thereby gain a full grasp of the importance of emotion to the formation of the Passioncycle. Answers to the question of how the expression of emotion may affect the viewerare gathered from descriptions, epigrams and homilies. Some general conclusions are thatwhereas fourth-century cycles concentrate on the triumphant message of redemption,which is rendered in a symbolic manner, subsequent cycles begin to focus on themes ofsuffering and to take on a more realistic, narrative form. The additions of scenes are, onthe one hand, linked to the various theological issues of each time period and, on theother hand, to the viewer’s relationship to the image. Finally, the power of Passionimages to move the beholder was of vital importance in remembering what Christ did forhumanity.

Ο πρώιμος κύκλος των παθών εξετάζεται μέσα από την ανάλυση κειμένων καθώς καιαπό τα σωζόμενα παραδείγματα του 4ο αιώνα έως την περίοδο της εικονομαχίας για νααπαντηθούν τα ακόλουθα: Πότε έγιναν οι προσθήκες των επί μέρους σκηνών και γιατί;Πώς εξελίσσεται η έκφραση του συναισθήματος και πώς επηρεάστηκε από τον γραπτόλόγο; Η ανάλυση των κειμένων αρχίζει με τις πρώτες γραπτές αναφορές του Πάθους απότις επιστολές του Παύλου και τα Ευαγγέλια ως τα γνωστικά και ορθόδοξα κείμενα του2ου αιώνα μ.Χ. Εξετάζεται η μετακίνηση από τη χρήση συμβόλων-τύπων σε μίαπερισσότερο ιστορική-ρεαλιστική προσέγγιση με σκοπό την εξήγηση της φύσης τουμυστηρίου της Θείας Αποκάλυψης. Γίνεται πραγμάτευση του κεντρικού θεολογικούζητήματος για τη διαμόρφωση του κύκλου του Πάθους, δηλαδή του πώς η ανθρώπινηφύση του Χριστού υπέφερε ενώ παρέμεινε απαθής η Θεία φύση Του. Τέλος, εξετάζεται ηδιαμόρφωση της τελετουργίας της Μεγάλης Εβδομάδας για να διευκρινιστεί εάν ηεμφάνιση του κύκλου του Πάθους οφείλεται σε αυτή την εξέλιξη ή αν τα δύο αυτάαποτελούν παράλληλα φαινόμενα. Πριν από την ανάλυση της τέχνης γίνεται προσπάθειανα καθοριστούν βασικές θέσεις, όπως η διαφορά ανάμεσα στη φιλολογική διερεύνησητου θέματος του Πάθους και στην εικαστική του έκφραση. Παραστάσεις του Πάθους δενπεριλαμβάνονταν ανάμεσα στις πρώτες απεικονίσεις της χριστιανικής τέχνης, δείχνονταςότι το θέμα δεν ήταν εύκολα προσεγγίσιμο. Εξετάζεται επίσης ο τρόπος με τον οποίο οιβυζαντινοί μιλούσαν για το Πάθος για να γίνει κατανοητό το πρόβλημα της νοηματικήςσύλληψης του κύκλου. Στη συνέχεια, γίνεται προσπάθεια να διασαφηνιστούν οι αλλαγέςπου υπέστη ο κύκλος. Έμφαση δίνεται στον τρόπο που εκφράζεται η συγκίνηση, οοποίος αποτελεί ένα καθοριστικό στοιχείο του κύκλου ιδιαίτερα εμφανές στησυροπαλαιστινιακή παράδοση. Παρουσιάζεται η συμβολή της παράδοσης αυτής καικατ’επέκταση οι ενοράσεις που προκαλούνται. Εξετάζεται συγκριτικά, καιαντιπαραβάλλεται, η καλλιτεχνική μαρτυρία που δίνουν τα κείμενα του Εφραίμ τουΣύρου και του Ρωμανού του Μελωδού με στόχο την πλήρη κατανόηση της σημασίας τηςσυγκίνησης στη διαμόρφωση του κύκλου. Απαντήσεις στο ερώτημα του πόσο η έκφρασητης συγκίνησης επηρεάζει το θεατή εκμαιεύονται από εκφράσεις, επιγράμματα, λόγους.Κάποια από τα γενικά συμπεράσματα είναι ότι ενώ οι κύκλοι του 4ου αιώναεπικεντρώνονται στο θριαμβευτικό μήνυμα της λύτρωσης που αποδίδεται με ένασυμβολικό τρόπο, οι επόμενοι κύκλοι αρχίζουν να επικεντρώνονται σε θέματα πόνου καινα παίρνουν μια πιο αφηγηματική-ρεαλιστική μορφή. Οι προσθήκες σκηνών σχετίζονταιαφ’ενός μεν με τα θεολικά ζητήματα της εκάστοτε εποχής, αφ’ετέρου δε με τη σχέση τουθεατή με την εικόνα. Τέλος η δύναμη των εικόνων του Πάθους να συγκινούν τους θεατέςκαταδεικνύεται ως αποφασιστική στην ανάμνηση της Θείας Οικονομίας.