Η χριστολογία και η περί εικόνων διδασκαλία του πατριάρχου Ταρασίου (784-806)

Abstract

In our thesis we examine the Christology and Iconology of Patriarch Tarasios of Constantinople according to his works. After the introduction, in which we refer to his life and his contribution to the 7th Oecumenical Council, in our 1st chapter we present his literary work. Based on internal and external evidence, we confirmed the authenticity of his works, categorized them in the known literary genres and presented their theological teaching. In 2nd chapter, entitled “The teaching about Jesus Christ”, the dependence between Christology and Iconology confirms that through an historic-dogmatic perspective, the whole consideration of the evolution, formulation and interpatation of the revealed in Jesus Christ truth mainly consists of an effort of the church through the doctrine of the Oecumenical Councils, to interpretate and formulate the doctrine about Jesus Christ. In this perspective we present Tarasius’ teaching about the divinity of Jesus Christ, his human nature and of course the theosis of his human nature. It is also presented Tarasius’ teaching about the mother of God and his criticism on the related haeretical views. In the 3rd chapter we present his teaching about the holy icons and in particular the difference between the icons and the idols, the confirmation by Tarasius of the new view on the material world, as it was first initiated by the church fathers, the difference between divine and relative “proskynesis” and his teaching about the multiple function and unity of the artificial icon. In the 4th chapter our research is concentrated on the question if Jesus Christ can be depicted on an icon and the interpretative approach of the relation of the icon and the prototype. Our thesis is concluded with an epilogue and the bibliography.

Στην εργασία μας εξετάζουμε την Χριστολογία και την περί εικόνων διδασκαλία με βάση τα έργα του Πατριάρχη Ταρασίου. Ύστερα από την εισαγωγή η οποία αναφέρεται στο βίο και στη συμβολή του Ταρασίου στη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο, εκθέσαμε στο Α΄ κεφάλαιο το συγγραφικό έργο του Ταρασίου. Στηριζόμενοι σε εξωτερικές και εσωτερικές μαρτυρίες προσδιορίσαμε την γνησιότητα των έργων, καθορίσαμε την ειδολογική κατάταξή τους και περιγράψαμε το θεολογικό περιεχόμενο σε αναφορά πάντοτε προς το ιστορικo-δογματικό πλαίσιο της εποχής. Στο Β΄ κεφάλαιο με τίτλο «Η περί Ιησού Χριστού διδασκαλία», η εξάρτηση μεταξύ Xριστολογίας και περί εικόνων διδασκαλίας επιβεβαιώνει ότι από άποψη ιστορικo-δογματικής έρευνας, ολόκληρη η θεώρηση της εξέλιξης, διατύπωσης και ερμηνείας της εν Χριστώ αποκεκαλυμμένης αλήθειας, αποτελεί κυρίως μια προσπάθεια της εκκλησίας, μέσα από τη διδασκαλία των οικουμενικών συνόδων να ερμηνεύσει και να διατυπώσει τη διδασκαλία περί του προσώπου του Ιησού Χριστού. Σε μια τέτοια προοπτική παρουσιάζεται η διδασκαλία του Ταρασίου περί της θεότητας του Ιησού Χριστού, περί της ανθρωπότητας του Κυρίου και βέβαια περί της θεώσεως της ανθρώπινης φύσεώς του. Επίσης, παρουσιάζεται η περί Θεοτόκου διδασκαλία του, ενώ ταυτόχρονα ελέγχονται οι κακοδοξίες που σχετίζονταν με το πρόσωπό της. Το Γ΄ κεφάλαιο περιλαμβάνει την κατεξοχήν διδασκαλία του Πατριάρχου Ταρασίου περί των ιερών εικόνων. Ιδιαίτερα, επεξηγεί τη διάκριση-διαφορά μεταξύ εικόνας και ειδώλου, επισημαίνει την επισφράγιση μιας νέας θεώρησης της ύλης από τους πατέρες της εκκλησίας και αντιδιαστέλλει την θεία προσκύνηση από την σχετική προσκύνηση. Ακόμη, αναπτύσσεται η πολλαπλή λειτουργία και η ενότητα της τεχνητής εικόνας. Τέλος, στο Δ΄ κεφάλαιο η έρευνα επικεντρώνεται στο ζήτημα της εικονογράφησης του προσώπου του Χριστού και στην ερμηνευτική προσέγγιση της σχέσεως εικόνας και πρωτοτύπου. Η εργασία μας ολοκληρώνεται με τον επίλογο και την παράθεση της βιβλιογραφίας.