Ομάδες συμφερόντων και πολιτικές ανώτατης εκπαίδευσης στην Ευρώπη: το εγχείρημα του Ευρωπαϊκού χώρου ανώτατης εκπαίδευσης και οι αλληλεπιδράσεις των δημόσιων πολιτικών ανώτατης εκπαίδευσης, απασχόλησης και περιφέρειας

Abstract

This thesis approaches the field of higher education public policy at the focal point of its transition from the national to the European level of governance that take place eminently with the Bologna Process and the objective for creating the European Higher Education Area. This undertaking contributes in the creation of a policy community which is set by the objective for sustainable growth based on the Lisbon Strategy and later by the EE 2020 strategy creating the conditions for the Europeanization of this specific field while also creating a spillover effect to the total spectrum of EU’s educational policies. The explanatory framework for the changing conditions in this specific policy field highlights the institutional role of the university which according to the "triple helix” interrelates with the changes occurring within the sphere of politics and economy. The globalization phenomenon and the changes in the job market the new role of policy networks and interest groups bring about a new mode of governance for the European policy, but also for higher education. The new mode of governance in higher education is set both at the adoption of the administrative culture with the emergence of quality assurance mechanisms but also in the pedagogical change towards a student centered learning model. Finally, the case study of Greece is set to investigate the terms of the policy implementation occurring with the Bologna Process guidelines aiming also in reveling Greece’s higher education specific characteristics.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή προσεγγίζει τη δημοσία πολιτική για την ανώτατη εκπαίδευση κατά το στάδιο μετάβασής της από τα εθνικά στα ευρωπαϊκά πλαίσια διαχείρισης. Πρόκειται για τη μετάβαση που κατεξοχήν συντελείται με την διαδικασία της Μπολόνιας και τον στόχο δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης. Το εγχείρημα αυτό συντείνει στην δημιουργία μιας κοινότητας πολιτικής η οποία επικαθορίζεται από τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης που αναδεικνύονται αρχικά με την στρατηγική της Λισαβόνας και μετέπειτα με το εγχείρημα ΕΕ 2020 επιδρώντας καθοριστικά στον εξευρωπαϊσμό του εν λογού πεδίου άλλα και συνολικά καθιστώντας μια νέα δυναμική επιδράσεων στο ευρύτερο πεδίο των εκπαιδευτικών πολιτικών της ΕΕ. Η ερμηνευτική διάσταση στην συντελούμενη αυτή αλλαγή τοποθετεί στο προσκήνιο τον θεσμό του Πανεπιστήμιου ο οποίος ακολουθώντας την σχέση του «τριπλού έλικα» (triple helix) τοποθετείται ενεργά συμμέτοχος στις εξελίξεις άλλα και στις αλλαγές που ανατροφοδοτούνται μεταξύ της πολιτικής και της οικονομίας. Η παγκοσμιοποίηση και οι αλλαγές στην αγορά της εργασίας, ο νέος ρόλος των δικτύων πολιτικής και των ομάδων συμφερόντων αναδεικνύουν μια καινούργια διάσταση μηχανισμών διακυβέρνησης για την ευρωπαϊκή πολιτική άλλα και για την ανώτατη εκπαίδευση. Το νέο πρότυπο στην ανώτατη εκπαίδευση αφορά τόσο στην υιοθέτηση της διαχειριστικής κουλτούρας με την ανάδειξη μηχανισμών διασφάλισης της ποιότητας, όσο και στην αλλαγή του προτύπου προσφοράς ανώτατης εκπαίδευσης σύμφωνα με την φοιτητικό-κεντρική μάθηση. Τέλος, προσεγγίζεται η ελληνική ανώτατη εκπαίδευση ως περιπτωσιολογική μελέτη διερεύνησης των όρων εφαρμογής των συντελούμενων αλλαγών που προκύπτουν από την διαδικασία της Μπολόνιας, στοχεύοντας ταυτόχρονα στην ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της.