Έκφραση μορίων του κυτταρικού κύκλου στη νόσο του Hodgkin

Abstract

BACKGROUND: Several biological markers have been reproducibly associated with HL patients’ prognosis, nevertheless not been incorporated into current prognostic systems. Inferior prognosis has been correlated with increased neoplastic cells’ proliferation rate (mainly reflected by Ki67 or PCNA expression) but the issue still remains controversial. Minichromosome maintenance proteins (MCMs) are essential for the formation of the prereplicative complexes, which is the first key event during G1 phase. D-type Cyclins, in conjunction with CDK4/6 operate late G1 phase to promote progression through the G1/S restriction point. PURPOSE: (1) To study the expression of the proliferation molecules CCND3, MCM2 and MCM7 by HRS cells in a relatively large series of homogeneously treated HL patients and (2) to investigate the correlation between their expression with demographic, clinical, laboratory and histopathological parameters, as well as patients’ outcome MATERIAL & METHODS: Lymph node sections from 138 HIV-negative HL – patients, >14 years old, were immunohistochemically stained for CCND3, MCM2, MCM7 and Ki67. Stained slides were evaluated by image analysis. RESULTS: MCM2 was expressed in 115/116 cases in a median of 63% of HRS cells (0-99); MCM7 in 121/121 cases (median 88% of HRS cells, range 15- 100; CCND3 in 105/113 cases (median 24%, range 0-98). There was a relatively strong positive correlation between MCM2 and MCM7 (Spearman’s rho 0.28, p=0.004), but MCM2 and 7 were not correlated with CCND3 or Ki67. Higher MCM2 expression was observed in patients with early stages (p=0.03), lower leukocyte counts (p=0.03) and higher albumin levels (p=0.002). Higher MCM7 expression was observed in asymptomatic patients (p=0.004), in early stages (p=0.005), <5 involved sites (p=0.009), no anemia (p=0.02) and higher albumin levels (p=0.005). Higher CCND3 expression was observed in older patients (p=0.03) with lower leukocyte counts (p=0.05) and normal LDH (p=0.05). At any cutoff examined, MCM2, MCM7 and CCND3 expression was not correlated with 142 failure free (FFS) or overall survival (OS) in univariate analysis. However, multivariate analysis revealed that higher MCM7 expression was an adverse prognostic factor for OS along with age and advanced stage and had a borderline effect on FFS, when adjusted for stage. CONCLUSIONS: Our data suggest that MCM2, MCM7 and CCND3 are expressed by the HRS cells in the majority of HL patients. MCM2 and MCM7 are interrelated, but not correlated with CCND3 or Ki67. Interestingly, MCM2 and MCM7 expression was higher in patients with markers of less extensive or less aggressive disease. For this reason, although not associated with the outcome in univariate analysis, higher MCM7 expression emerged as an adverse prognostic factor in multivariate analysis. Thus MCM7 expression appears to deserve further evaluation in larger patient serie

Η ανεύρεση νέων προγνωστικών παραγόντων για το λέμφωμα Hodgkin, αποτελεί ουσιαστική ανάγκη, αφού, παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο των τελευταίων χρόνων στη διαγνωστική και θεραπευτική αντιμετώπιση του λεμφώματος, σε ποσοστό 25–30% των ασθενών δεν επιτυγχάνεται πλήρης ύφεση ή παρατηρείται υποτροπή μετά την θεραπευτική αντιμετώπιση πρώτης γραμμής Συνεπώς η το κατά δυνατόν πληρέστερη κατανόηση της βιολογίας του λεμφώματος Hodgkin και ο αναπαραγώγιμος καθορισμός προγνωστικών παραγόντων – κυρίως βιολογικών – με βάση τα τρέχοντα θεραπευτικά δεδομένα, πέραν της συμβολής τους στον αποτελεσματικό προσδιορισμό της πρόγνωσης και τον καθορισμό ομάδων ασθενών με σημαντικά διαφορετικό κίνδυνο αστοχίας ή υποτροπής, θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανεύρεση νέων αιτιολογικών θεραπευτικών προσεγγίσεων ή ακόμα και εξατομικευμένων θεραπειών. ΣΚΟΠΟΣ: (1) η διερεύνηση της έκφρασης των μορίων κυτταρικού πολλαπλασιασμού Κυκλίνη–D3 (CCND3), MCM–2 και MCM–7 για πρώτη φορά σε μια μεγάλη σειρά, ως επί το πλείστον ομοιογενώς αντιμετωπισθέντων ασθενών με λέμφωμα Hodgkin και (2) η συσχέτιση της έκφρασής τους με δημογραφικές, κλινικές, εργαστηριακές και παθολογοανατομικές παραμέτρους καθώς και την πρόγνωση του λεμφώματος Hodgkin. ΜΕΘΟΔΟΙ: Χρησιμοποιήθηκαν τομές λεμφαδένων 138 HIV(-) ασθενών, ηλικίας άνω των 14 ετών με διαγνωσμένο λέμφωμα Hodgkin και αξιολογήθηκε η ανοσοϊστοχημική έκφραση των μορίων κυτταρικού πολλαπλασιασμού Κυκλίνη– D3, MCM2 και MCM7 με τη χρήση της μεθόδου ανάλυσης εικόνας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Διαπιστώθηκε έκφραση της Κυκλίνης–D3 σε 105 από τα 113 περιστατικά, με διάμεσο τιμή έκφρασης από τα κύταρα HRS 24.4%, διατεταρτημοριακό εύρος (interquartile range - IQR) 11.5%–47.5% και εύρος τιμών (range) 0–97.8%. Για την MCM–2 διαπιστώθηκε έκφραση σε 115 από τα 116 περιστατικά, διάμεση τιμή 63.1%, IQR 37.9%–81,1% και εύρος τιμών (range) 0–98.7%. Για την MCM–7 διαπιστώθηκε έκφραση 121/121, διάμεση τιμή 87.8%, 139 IQR 80.9%–94.5% και το εύρος τιμών (range) 14.6–100%. Βρέθηκε θετική συσχέτιση, όχι όμως πολύ ισχυρή, ανάμεσα στα MCM2 και MCM–7, ενώ δεν βρέθηκε συσχέτιση των MCM2 και MCM–7με την Κυκλίνη–D3. Το MCM–7 βρέθηκε ότι συσχετίζεται αντίστροφα με τα προχωρημένα στάδια (p=0.005), τα Β–συμπτώματα (p=0.004), την προσβολή ?5 ανατομικών περιοχών (p=0.009), την αναιμία (p=0.02), τα ελαττωμένα επίπεδα αλβουμίνης ορού (p=0.005) και τα αυξημένα επίπεδα β2-μικροσφαιρίνης ορού (p=0.002). Το MCM–2 συσχετίστηκε αντίστροφα σε στατιστικώς σημαντικό βαθμό με τα προχωρημένα στάδια HL (p=0.03), τη λευκυττάρωση (?10x109/L, p=0.03) και με τις ελαττωμένες τιμές αλβουμίνης ορού (<4 g/dL, p=0.002), ενώ οριακής στατιστικής σημαντικότητος ευθεία συσχέτιση παρουσίασε με τις αυξημένες τιμές ΤΚΕ (?30 mm/h, p=0.08). Η κυκλίνη–D3 βρέθηκε να παρουσιάζει στατιστικώς σημαντική ευθεία συσχέτιση με την ηλικία ?45 έτη (p=0.03) και αντίστροφη συσχέτιση με τη λευκοκυττάρωση (?10x109/L, p=0.05), και τις αυξημένες τιμές γαλακτικής αφυδρογονάσης ορού (LDΗ) (p=0.05). Οριακής στατιστικής σημαντικότητος αντίστροφη συσχέτιση βρέθηκε να έχει με το θήλυ φύλο (p=0.07), τη διήθηση του μυελού των οστών (p=0.07) καθώς και τη διήθηση του ήπατος (p=0.09). Στη μονοπαραγοντική ανάλυση κανένα από τα μόρια Κυκλίνη–D3, MCM–2 ή MCM–7 δεν συσχετίσθηκε με την επιβίωση ελεύθερης νόσου (ΕΕΕΝ) ή τη συνολική επιβίωση (ΣΕ), ανεξάρτητα από το σημείο διχοτόμησης του ποσοστού έκφρασης του εκάστοτε δείκτη. Εντούτοις, στην πολυπαραγοντική ανάλυση διαπιστώθηκε ότι η έκφραση της πρωτεΐνης MCM–7 σε μεγαλύτερο ποσοστό νεοπλασματικών κυττάρων, αξιολογούμενη ως συνεχής μεταβλητή, επιβαρύνει την πρόγνωση των ασθενών με λέμφωμα Hodgkin, όπως αυτή αντανακλάται από την ΕΕΕΝ (σε οριακά επίπεδα σημαντικότητος, αφού ληφθεί υπ’ όψιν το κλινικό στάδιο) και τη συνολική επιβίωση (σε στατιστικώς σημαντικό βαθμό, αφού ληφθεί υπ’ όψιν το κλινικό στάδιο και η ηλικία). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα κύτταρα HRS εκφράζουν τα μόρια Κυκλίνη–D3, MCM–2 και MCM–7 στην πλειονότητα των ασθενών με λέμφωμα Hodgkin. Η έκφραση των μορίων MCM2 και MCM7 είναι αλληλένδετη, αλλά δεν σχετιζεται με την έκφραση της Κυκλίνης–D3. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το οτι η έκφραση των 140 MCM–2 και MCM–7 ήταν υψηλότερη σε ασθενείς με δείκτες λιγότερο εκτεταμένης ή λιγότερο επιθετικής νόσου. Γι’ αυτό το λόγο, βρέθηκε στην πολυπαραγοντική ανάλυση ότι η υψηλή έκφραση της πρωτεΐνης MCM7 επιβαρύνει την πρόγνωση των ασθενών με λέμφωμα Hodgkin, παρόλο που στη μονοπαραγοντική ανάλυση δεν συσχετίσθηκε με την ΕΕΕΝ ή τη ΣΕ. Φαίνεται συνεπώς η ανάγκη της περεταίρω διερεύνησης της έκφρασης της πρωτεΐνης MCM7 σε μεγαλύτερες σειρές ασθενών