Διαχείριση-μάνατζμεντ στους εκπαιδευτικούς οργανισμούς: το παράδειγμα του ελληνικού σχολείου

Abstract

Main target of this work is to contribute with primary research data to the study of management in the context of the Greek Primary schools. This study is divided in two parts: In the first part, we present basic issues of management in educational organizations and analyze five management as well as leadership models. In the second part, we present our research approach of the phenomenon. We examine teachers' view on some basic principles of the educational management science along with their opinion for the current as well as the desirable managerial operation of their schools, in relation to the orientation and directions of the collegial management model. Basic lines of the research are as follows: Principles of educational management, Structure and decision making (current and desirable conditions), Social environment and school (current and desirable conditions), Programming (current and desirable conditions), Leadership (current and desirable conditions). The sample of our research was 321 participants (principals, sub principals, teachers) from 44 public elementary schools in Epirus Greece and the research tool was a questionnaire. The statistical analysis of the research data is divided in two parts: The first one is referring to the descriptive analysis where teachers opinion on every variable is presented and factor analysis is conducted. At the second part of the statistical analysis we examine if the participants opinion about those factors is affected by specific demographic characteristics-features. Finally, it is examined if their opinion about a factor is correlated to their opinion about the other factors. From the descriptive statistical analysis it is clear that the teachers have very positive opinion regarding the principles of the educational management science, while their positive stance is also clear towards the directions of the collegial management model. The results of the research showed some discrete factors (fourteen in total) that correspond to the basic lines (research axis) of the research tool and methodology. From the comparative analysis of those factors many correlations have been shown between them and in relation with the demographic characteristics of the sample. In general it can be concluded that there are deficiencies regarding the current management conditions of the school, in comparison to the directions of the collegial management model, as well as the desirable management conditions of the Greek schools. However, it is clear that there are some parameters of their operation which support the introduction and implementation of the educational management science as well as the collegial management model to the Greek educational system and Greek primary schools.

Κύριος στόχος της παρούσας εργασίας είναι να συμβάλλει με πρωτογενή ερευνητικά δεδομένα στη μελέτη του μάνατζμεντ στο περιβάλλον των Ελληνικών Δημοτικών Σχολείων. Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη: Στο πρώτο παρουσιάζουμε βασικές έννοιες που άπτονται του «μάνατζμεντ εκπαιδευτικών οργανισμών» και αναλύουμε πέντε μοντέλα διαχείρισης και ηγεσίας εκπαιδευτικών οργανισμών. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζουμε την ερευνητική προσέγγιση του φαινομένου. Εξετάζουμε την άποψη των εκπαιδευτικών για βασικές αρχές του εκπαιδευτικού μάνατζμεντ καθώς και αναφορικά με την εμπράγματη και επιθυμητή σχολική λειτουργία σε σχέση με τον προσανατολισμό και τις κατευθύνσεις του μοντέλου διαχείρισης ίσης εξουσίας. Βασικοί άξονες της έρευνας είναι: Αρχές διαχείρισης εκπαιδευτικών οργανισμών, Δομή και λήψη αποφάσεων στο σχολείο (εμπράγματη και επιθυμητή κατάσταση), Περιβάλλον και σχολείο (εμπράγματη και επιθυμητή κατάσταση), Οριοθέτηση στόχων (εμπράγματη και επιθυμητή κατάσταση), Ηγεσία (εμπράγματη και επιθυμητή κατάσταση). Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 321 συμμετέχοντες (διευθυντές, υποδιευθυντές, δάσκαλοι) από 44 Δημόσια Δημοτικά σχολεία της γεωγραφικής περιοχής της Ηπείρου, ενώ εργαλείο συλλογής ερευνητικών δεδομένων ήταν το ερωτηματολόγιο. Η στατιστική ανάλυση χωρίζεται σε δυο μέρη: Το πρώτο αναφέρεται στην περιγραφική ανάλυση όπου παρουσιάζονται οι απόψεις των εκπαιδευτικών για κάθε μεταβλητή (πρόταση) της έρευνας, ενώ διεξάγεται και ανάλυση παραγόντων. Στο δεύτερο μέρος της στατιστικής ανάλυσης εξετάζουμε αν η άποψη των συμμετεχόντων για τους παράγοντες αυτούς επηρεάζεται από συγκεκριμένα δημογραφικά τους χαρακτηριστικά. Τέλος εξετάζεται εάν η άποψή τους για ένα εκ των παραγόντων συσχετίζεται με την άποψή τους για τους υπόλοιπους. Από την περιγραφική ανάλυση διαφαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν πολύ θετική άποψη για τις αρχές διαχείρισης, ενώ διαφαίνεται και η θετική τους στάση όσον αφορά στις κατευθύνσεις του μοντέλου διαχείρισης της ίσης εξουσίας. Τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν 14 παράγοντες στους βασικούς ερευνητικούς άξονες. Από τη συγκριτική ανάλυση των παραγόντων αυτών προέκυψαν πολλές συσχετίσεις μεταξύ τους καθώς και σε σχέση με δημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στην έρευνα. Γενικά, προκύπτουν ελλείψεις της εμπράγματης σχολικής διαχείρισης σε σχέση με το μοντέλο διαχείρισης ίσης εξουσίας, καθώς και σε σχέση με την επιθυμητή από τους εκπαιδευτικούς σχολική λειτουργία. Παρόλα αυτά προκύπτουν κάποιες παράμετροι της σχολικής λειτουργίας οι οποίες δρουν υποστηρικτικά όσον αφορά στην εισαγωγή της επιστήμης του εκπαιδευτικού μάνατζμεντ και του μοντέλου διαχείρισης ίσης εξουσίας στο Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και στα Ελληνικά Δημοτικά σχολεία.