Μελέτη ποιότητας ζωής που σχετίζεται με τη υγεία σε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα μαθητών Α' βάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης

Abstract

Objectives: The aims of this study were: a) to investigate the psychometric properties of the Greek version of Pediatric Quality of Life Inventory(TM) 4.0 (PedsQL(TM) 4.0) as a population health outcome measure and b)To assess possible health related quality of life (HRQL) indicators in Greek children from both child and parent perspective. Method: After cultural linguistic validation, a cross-sectional study with the participation of 645 children (8-12 years old) and their primary caregivers was conducted in a nation-wide representative school-based sample to evaluate the psychometric properties of the measure. Information concerning HRQL and its association with child’s gender, school grade, chronic illness, obesity, family affluence (FAS), residence status, social support, parent-child relationships and of parental health, educational level and unemployment were obtained from children and parents ratings. . Results: All PedsQL 4.0 scales showed satisfactory reliability, with Cronbach's alpha exceeding 0.70--except in self-reported Physical HRQL (alpha = 0.65). Test-retest stability intraclass correlation coefficients (ICCs) were above 0.60 in all subscales. No floor effects were detected in either the self-report or parent proxy versions. Ceiling effects ranged from 2.2% (self-report Total HRQL) to 31.1% (parentreport Social HRQL). Poor to moderate agreement between self report and proxy report was observed, especially for the younger groups of children. Impact of gender, health status, and family affluence status were detected, as hypothesized from previous literature, with girls reporting lower Emotional HRQOL than boys, healthy children scoring significantly higher on all scales than those with chronic illnesses, and lower socioeconomic groups scoring significantly lower than higher socioeconomic groups. Factor analysis showed mainly comparable results with the original version. Chronic health conditions and inadequate parental health were associated with poor HRQL in all dimensions, in children as well in parent ratings (except for social HRQL). Only in children ratings, higher FAS and optimal parent-child relationships were connected to better HRQL in all dimensions; female gender were relate to lower emotional HRQL and overweight/obesity and parental unemployment to lower physical HRQL. The impact of chronic illness was strongest in girls. In proxy reports, optimal parent child relationships were related only to better emotional and physical HRQL, while high educational level and rural residence were associated with better school, social and total HRQL. Overweight/obesity was linked to poor physical, social and total HRQL. Conclusions: Present results support the reliability and validity of the PedsQL 4.0 Greek version. The instrument could be a valuable tool in HRQOL measurement in school health care settings and population-based studies in Greek-speaking children and it should be stressed that when possible, the child should be considered the first informant of his/her HRQOL. Children and parents agree on the strong negative impact of poor child’s and parent’s health on child’s HRQL; however, they emphasize on different socioeconomic and psychosocial factors associated with higher HRQL. The above results stress out that all efforts in health and education planning should concentrate not only in health prevention, but also in socioeconomic and psychological support of children and their families and that both reports are necessary in health policy planning.

Εισαγωγή: Στη σύγχρονη εποχή, παρατηρείται ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη και στάθμιση ερωτηματολογίων Ποιότητας Ζωής Σχετιζόμενης με την Υγεία (ΠΖΣχΥ) που απευθύνονται σε παιδιά, με στόχο την ενδυνάμωση της προαγωγής υγείας και την καθοδήγηση όσων ασχολούνται με την πολιτική της υγείας. Σκοποί: α)η μελέτη των ψυχομετρικών ιδιοτήτων της ελληνικής έκδοσης του ερωτηματολογίου Pediatric Quality of life inventory (PedsQLTM Μέθοδοι: Κατόπιν έγκυρης προσαρμογής του PedsQL στην Ελληνική γλώσσα, έγινε διαστρωματική έρευνα σε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 645 μαθητών δημόσιων δημοτικών σχολείων (8-12 χρόνων) και στους κηδεμόνες τους. Εκτός από το ερωτηματολόγιο ΠΖΣχΥ συλλέχτηκαν δημογραφικά και ιατροκοινωνικά στοιχεία, όπως: το φύλο και η σχολική τάξη του παιδιού, η ύπαρξη χρόνιου νοσήματος, η παχυσαρκία, η ποιότητα της σχέσης παιδιού-γονέων, η κοινωνική στήριξη, ο τόπος διαμονής, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειας και η γενική κατάσταση υγείας του γονέα. Χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα γραμμικής παλινδρόμησης για να διερευνηθεί η συσχέτιση των παραπάνω παραγόντων με την ΠΖΣχΥ του παιδιού, όπως αυτή εκτιμάται στην αναφορά του παιδιού αλλά και του γονέα. 4.0), β) η εξέταση των καθοριστικών παραγόντων της Ποιότητας Ζωής Σχετιζόμενη με την Υγεία (ΠΖΣχΥ) στους μαθητές Α΄ βάθμιας Δημόσιας Εκπαίδευσης και γ)η διερεύνηση των καθοριστικών παραγόντων ΠΖΣχΥ και της ύπαρξης ή όχι συμφωνίας παιδιών και γονέων όσον αφορά στους παραπάνω παράγοντες. Αποτελέσματα: Όλες οι κλίμακες του Ελληνικού PedsQL 4.0 έδειξαν ικανοποιητική αξιοπιστία, με τιμές Cronbach α άνω του 0.70 – εκτός από την σ ωματική Π ΖΣχΥ στην αναφορά του παιδιού (α =0.65). Οι δείκτες επαναλαμβανόμενων μετρήσεων (ICCs) ξεπέρασαν το 0.60 σε όλες τις κλίμακες. Δεν διαπιστώθηκαν φαινόμενα δαπέδου. Τα φαινόμενα οροφής κυμαίνονταν από 2.2% (στην συνολική βαθμολογία της αναφοράς του παιδιού) έως 31.1% (στην κοινωνική ΠΖΣχΥ της αναφοράς του γονέα). Διαπιστώθηκε μέτρια έως πτωχή συμφωνία παιδιού και γονέα, ειδικά για τα μικρότερα παιδιά. Επικυρώθηκαν βιβλιογραφικές υποθέσεις για χαμηλότερη συναισθηματική ΠΖΣχΥ των κοριτσιών, και πτωχή ΠΖΣχΥ σε όλες τις κλίμακες σε παιδιά με χρόνια νοσήματα και σε παιδιά χαμηλών κοινωνικοοικονομικών τάξεων. Η παραγοντική ανάλυση ήταν συγκρίσιμη με εκείνη του πρωτότυπου PedsQL 4.0. Σύμφωνα με την αναφορά του παιδιού, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και οι καλές σχέσεις παιδιού-γονέων είχαν την ισχυρότερη θετική επίδραση σ ε ό λες τ ις κ λίμακες τ ης Π ΖΣχΥ τ ων π αιδιών, ενώ η ύ παρξη χ ρό νιο υ ν ο σήματο ς τ ο υ παιδιού και η κακή υγεία του γονέα την ισχυρότερη αρνητική επίδραση. Η επίδραση του χρόνιου νοσήματος ήταν ισχυρότερη στα κορίτσια. Το θήλυ φύλο, η ανεργία του γονέα και η παχυσαρκία συσχετίστηκαν με χαμηλή συναισθηματική, σωματική και κοινωνική ΠΖΣχΥ αντίστοιχα. Στην αναφορά του γονέα, οι καλές σχέσεις παιδιού-γονέων συσχετίστηκαν με υψηλότερη συναισθηματική και σωματική ΠΖΣχΥ και το υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο με καλύτερη σχολική, ψυχοκοινωνική και συνο λική Π ΖΣχΥ. Η ύ παρξη χ ρό νιο υ ν ο σήματο ς, η π αχυσαρκία και η μ έτρια υ γεία τ ο υ γ ο νέα συνδυάστηκαν με πτωχή ΠΖΣχΥ του παιδιού σε όλες τις κλίμακες και ο αγροτικός τόπος διαμονής με χειρότερη κοινωνική ΠΖΣχΥ. Συμπεράσματα: Τα παραπάνω αποτελέσματα αποδεικνύουν πως το Ελληνικό PedsQL 4.0 είναι ένα έγκυρο και αξιόπιστο εργαλείο μέτρησης ΠΖΣχΥ των παιδιών στον Ελληνικό πληθυσμό. Μαθητές και γονείς συμφωνούν στην θετική επίδραση του υψηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου και των καλών σχέσεων παιδιού-γονέων καθώς και στην αρνητική επίδραση του χρόνιου νοσήματος του παιδιού και της κακής υγείας του γονέα στην ΠΖΣχΥ των παιδιών. Διαφωνούν όμως στην σημασία που παίζουν άλλοι παράγοντες στην ΠΖΣχΥ. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως εργαλείο σχεδιασμού της προαγωγής υγείας στην Ελληνική κοινωνία.