Επίπεδα λιποκινών σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα

Abstract

Adipokines are recently discovered adipose tissue hormones with systemic effects. Leptin and adiponectin have been implicated in the pathogenesis and progression of non-alcoholic fatty liver disease and chronic hepatitis C, while little is known about the role of resistin in chronic liver diseases. The potential role of adipokines on patients with chronic hepatitis B is inadequately studied. In the present study, we investigated the above three serum adipokines levels in relation to the etiology of liver disease and determined their associations with various anthropometrical, epidemiological, metabolic host factors as well as with histological severity. We prospectively evaluated 146 patients who consecutively underwent liver biopsy. Of those 146 patients, 52 had HBeAg-negative chronic hepatitis B (CHB), 70 had chronic hepatitis C (CHC) and 24 non-alcoholic steatohepatitis (NASH). Detailed epidemiological, anthropometrical and laboratory data were recorded and insulin resistance was calculated using the HOMA index. All serum adipokines levels were determined in stored serum samples using immunoenzymometric assays. Serum samples were obtained after an overnight fasting on the liver biopsy day and were stored in aliquots at -200C until assayed. Histological lesions were evaluated blindly according to Ishak’s and Brunt’s classification for CHB/CHC and NASH, respectively. Serum adipokine levels were similar between CHB and CHC, while CHB/CHC compared to NASH patients had significantly lower leptin (8.3±7.3 vs. 17.6±16.6 ng/mL, P=0.012) and higher adiponectin (10.2±5.1 vs. 7.5±4 µg/mL, P=0.018) and resistin levels (7.1±2.5 vs. 5.7±2.8 ng/mL, P=0.016). In CHB/CHC, there was no significant association between steatosis or necroinflammation and adipokines levels, while presence of moderate/severe fibrosis (stage 4-6) was associated with higher leptin and adiponectin levels in male but not in female patients. Serum leptin and resistin levels were associated with severe fibrosis in NASH patients; however due to the small sample size this finding could not be verified in multivariate analysis. Lower resistin levels were independently associated with moderate/severe fibrosis in chronic viral hepatitis irrespective of gender or other factors (adjusted odds ratio=0.788, P=0.035). In conclusion, serum adipokines levels depended on the etiology of liver disease and differed between chronic viral hepatitis and NASH, but not between CHB and CHC. In CHB/CHC, resistin levels are independently associated with fibrosis severity, while it seems to be a gender effect in the association of leptin and adiponectin levels with fibrosis.

Οι λιποκίνες αποτελούν πρόσφατα ανακαλυφθείσες ορμόνες του λιπώδους ιστού με συστηματικές δράσεις. Η λεπτίνη και η αδιπονεκτίνη πιθανόν να συμμετέχουν στην παθογένεια και εξέλιξη της μη-αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος και της χρόνιας ηπατίτιδας C, ενώ τα δεδομένα για τον ενδεχόμενο ρόλο της ρεζιστίνης στις χρόνιες ηπατοπάθειες είναι ελάχιστα. Στη χρόνια ηπατίτιδα Β οι ενδεχόμενες επιδράσεις των λιποκινών δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. Στην παρούσα ερευνητική εργασία, διερευνήθηκε η συσχέτιση των επιπέδων ορού των τριών λιποκινών σε συνάρτηση με την αιτιολογία της ηπατικής νόσου και με ποικίλες ανθρωπομετρικές, μεταβολικές, εργαστηριακές και ιστολογικές παραμέτρους. Στη μελέτη εντάχθηκαν προοπτικά 146 ασθενείς με χρόνια ηπατοπάθεια οι οποίοι υποβλήθηκαν σε βιοψία ήπατος. Εκ των 146 ασθενών, οι 52 έπασχαν από χρόνια ηπατίτιδα Β, οι 70 από χρόνια ηπατίτιδα C και οι 24 από μη-αλκοολική στεατοηπατίτιδα. Σε κάθε ασθενή καταγράφηκαν λεπτομερή επιδημιολογικά, ανθρωπομετρικά και εργαστηριακά δεδομένα και υπολογίστηκε η αντίσταση στην ινσουλίνη με το δείκτη ΗΟΜΑ. Τα επίπεδα ορού των λιποκινών μετρήθηκαν με εμπορικά διαθέσιμες ανοσοενζυματικές μεθόδους σε δείγματα ορών των ασθενών από την ημέρα της βιοψίας. Η φύλαξη των δειγμάτων έγινε στους -200C. Η ιστολογική ταξινόμηση των βιοψιών έγινε κατά Ishak για τις χρόνιες ιογενείς ηπατίτιδες και κατά Brunt για τη μη-αλκοολική στεατοηπατίτιδα. Τα επίπεδα των λιποκινών δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β και C. Εντούτοις, ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα λεπτίνης (8.3±7.3 έναντι 17.6±16.6 ng/mL, P=0.012) και υψηλότερα επίπεδα αδιπονεκτίνης (10.2±5.1 έναντι 7.5±4 µg/mL, P=0.018) και ρεζιστίνης (7.1±2.5 έναντι 5.7±2.8 ng/mL, P=0.016) σε σχέση με τους ασθενείς με μη-αλκοολική στεατοηπατίτιδα. Οι συσχετίσεις των επιπέδων λεπτίνης και αδιπονεκτίνης με την ηπατική ιστολογία στη χρόνια ιογενή ηπατίτιδα διέφεραν ανάλογα με το φύλο. Συγκεκριμένα, τα επίπεδα λεπτίνης συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την ίνωση μόνο στους άρρενες, ενώ αντίστοιχη συσχέτιση προέκυψε για την αδιπονεκτίνη στη μονοπαραγοντική ανάλυση. Τα επίπεδα λεπτίνης και ρεζιστίνης συσχετίστηκαν στη μονοπαραγοντική ανάλυση με τη βαρύτητα της ίνωσης στη NASH. Λόγω μικρού αριθμού ασθενών, το παραπάνω εύρημα δεν επαληθεύτηκε σε πολυπαραγοντική ανάλυση. Τέλος, τα επίπεδα ρεζιστίνης συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με τη βαρύτητα της ίνωσης σε ασθενείς με χρόνια ιογενή ηπατίτιδα (σχετικός κίνδυνος=0.788, P=0.035). Συμπερασματικά, τα επίπεδα λιποκινών ορού εξαρτώνται από την αιτιολογία της υποκείμενης ηπατικής νόσου. Στη χρόνια ηπατίτιδα Β και C, τα επίπεδα ρεζιστίνης συσχετίζονται ανεξάρτητα με τη βαρύτητα της ίνωσης, ενώ η συσχέτιση των επιπέδων λεπτίνης και αδιπονεκτίνης με την ηπατική ιστολογία διαφέρει ανάλογα με το φύλο.