Η υπολογιστική τεχνολογία στην ιστορική έρευνα και εκπαίδευση: ανάπτυξη διδακτικών σεναρίων για το μάθημα της ιστορίας με την υποστήριξη των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας

Abstract

Digital technology constitutes the newest acquisition of the educational-technological spectrum. The presence of Information and Communication Technology in classrooms has affected the method and the quality of teaching and learning. The goal of this thesis is to examine (a) the major role that New Technology is now playing in how historians research and communicate history and (b) how digital culture upsets standards of the teaching history. The thesis also investigates how hypertext/hypermedia, "visualizations", internet and virtual reality may transform our understanding of the past and help students to develop historical understanding and thinking. In this thesis, three teaching scenarios are presented, based on the constructivism learning theory that was applied on different classes of an Elementary and a High School. The analysis of the teaching results confirmed the followings: (a) the digital scenarios are suitable for teaching history in Elementary and High School; (b) the students are interested in researching, studying and presenting the historical material in a digital environment; (c) the students are willing to work in groups and (d) different aspects of digital technology can emerge, which contribute not only to the updating but to the upgrading of teaching History in class as well.

Στη διατριβή ερευνώνται οι αναδιατάξεις του πεδίου της ιστορικής εκπαίδευσης που απορρέουν από την εισαγωγή σε αυτό των νέων τεχνολογιών και επιχειρείται κριτική εξέταση των δυνατοτήτων της υπολογιστικής τεχνολογίας να αποτελέσουν γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στους μαθητές και την ιστορική γνώση, με σκοπό την ανάπτυξη δεξιοτήτων που αφορούν στην πρόσβαση σε ιστορικές πηγές, στην εφαρμογή πολυμεσικών μορφών αναπαράστασης του παρελθόντος και στη διαμαθητική-διασχολική-διατοπική αλληλεπίδραση και συνεργασία. Το σύνολο της διατριβής διαπερνάται από τη θέση ότι οι υπολογιστές συνιστούν γνωστικά εργαλεία στην υπηρεσία της ιστορικής μάθησης, πουβοηθούν τους μαθητές να προσομοιώσουν τις ερευνητικές διεργασίες και να συγκροτήσουν ιστορική σκέψη. Σχεδιάστηκαν τρία διδακτικά σενάρια, με βάση τη θεωρία μάθησης του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού, στα οποία αξιοποιήθηκαν: το υπερκείμενο και το Διαδίκτυο ως μέσα πρόσβασης και κριτικής επεξεργασίας ιστορικού υλικού, το «οπτικό αφήγημα» ως μέσο αναπαράστασης του παρελθόντος και η εικονική πραγματικότητα ως εναλλακτική μορφή βιωματικής διδασκαλίας. Για την αξιολόγηση τους αναπτύχθηκαν διδακτικές παρεμβάσεις μικρής κλίμακας, με βάση τις αρχές της έρευνας-δράσης, σε ένα σχολείο της πρωτοβάθμιας και ένα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κατά τις οποίες διαπιστώθηκε η εφαρμοσιμότητα των διδακτικών σεναρίων στο μάθημα της Ιστορίας, η δυνατότητα των μαθητών να εργαστούν ομαδικά καθώς και το αυξημένο ενδιαφέρον των μαθητών για διερεύνηση, επεξεργασία και παρουσίαση του ιστορικού υλικού, το οποίο οφειλόταν εν πολλοίς στην αυτονομία της μαθησιακής διαδικασίας που παρέχει το ψηφιακό περιβάλλον εργασίας.