Ένα συνολικό πλαίσιο για την αξιολόγηση της κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα

Abstract

Failing to recognize Social Economy in Greece, the vast socioeconomic space between public and private economically significant activities will eventually remain underestimated. Neither its expanse, nor its significance is negligible. Until now, there did not exist an operating definition of Social Economy in the Greek context. We did not possess a functional methodology of recognition. All in all, the Social Economy discussion was abstract. This DOCTORAL THESIS introduces major findings of a research conducted by “Ergaxia” Academic Laboratory, in the Sociology Department, University of the Aegean [Greece]. In its initial, full version, this research was supported by the “Propondis” Charitable Foundation [Greece]. Our major objective here is to introduce a fully detailed recognition of the Social Economy sphere in Greece. We created an innovative Social Economy National Register. In its first part, we gathered all existing institutional types of organizations, compatible with our Social Economy standards. The second part covers all valid institutional or legal arrangements concerning Social Economy and its organizations in Greece. The third part recognizes all public or non-public institutions in which Social Economy organizations are recorded. The last part of the Greek Social Economy National Register we introduce, shows all existing institutional types of organizations, distinguished according to the European System of National and Regional Accounts (ESA, 1995) and the United Nations International Classification of Non Profit Organizations (UN ICNPO). We recognized the Social Economy sphere in Greece, producing its institutional and national-accounting print.

Πρέπει να κοιτάξουμε την Κοινωνική Οικονομία στη χώρα. Γενικά μιλώντας, υπάρχει ένα πεδίο, όπου ενώσεις φυσικών και νομικών προσώπων, ιδρύματα, κοινά ταμεία, συνεταιρισμοί και κάποιες συμπράξεις εμφανίζονται να δραστηριοποιούνται για ένα κοινό όραμα. Πρόκειται για θεσμούς που δημιουργούνται με σκοπούς κοινωφελείς, χωρίς να αποτελούν μέρος του κράτους ή μονοδιάστατες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Όσο θεμιτή φαίνεται η συμπερίληψή τους σε ένα κοινό σχήμα, άλλο τόσο, όμως είναι και ασαφής. Αν είναι να δούμε την Κοινωνική Οικονομία, οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε τόσο τα εξωτερικά της όρια, όσο και την εσωτερική της σύσταση. Ο χώρος μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού επιδεικνύει ανεξάντλητη ποικιλομορφία. Δεν είχαμε, μέχρι πρότινος, μια ικανοποιητική αναγνώριση των συστατικών του θεσμών. Δεν είχε επιδειχθεί το ανάλογο ερευνητικό ενδιαφέρον. Δεν αποτέλεσε μείζονα προτεραιότητα για την κεντρική πολιτική ατζέντα. Στην περίπτωση της Κοινωνικής Οικονομίας, ιστορικές διαφορές μεταξύ των κοινωνικών σχηματισμών, ιδιαιτερότητες των θεσμικών πλαισίων, καθώς και αδυναμίες της ανάλυσης και της διοίκησης καθιστούσαν προβληματική την υιοθέτηση ενός κοινά αποδεκτού και κατανοητού ορισμού. Έτσι, δε διαθέταμε τα αναγκαία στοιχεία. Σκοπός μας, εδώ, είναι να αναγνωρίσουμε την Κοινωνική Οικονομία στην Ελλάδα. Πιστεύουμε πως η αναγνώριση αυτή είναι έγκυρη, εφόσον ικανοποιεί δύο προϋποθέσεις. Κατά πρώτον, πρέπει να αποκτήσουμε μια πλήρη και λεπτομερή καταγραφή του κανονιστικού πλαισίου που ορίζει το πεδίο και τους συστατικούς του θεσμούς. Θέλουμε ένα κατάλογο όλων των βασικών ρυθμίσεων που ισχύουν για την Κοινωνική Οικονομία, τους συστατικούς της θεσμούς και τις διαπιστωμένες τους λειτουργίες. Κατά δεύτερον, οφείλουμε να αποδώσουμε το εθνικολογιστικό αποτύπωμα της Κοινωνικής Οικονομίας στη χώρα. Επιθυμούμε να συμβάλουμε στην άρθρωση μιας έγκυρης και εφαρμόσιμης μεθοδολογίας για την καταγραφή των μετρήσιμων οικονομικών της μεγεθών. Μεθοδολογικά, κινηθήκαμε σε δύο παράλληλους άξονες, έναν βιβλιογραφικό και έναν αμιγώς ερευνητικό. Στο πρώτο μεθοδολογικό βήμα, διατρέχουμε τη διεθνή βιβλιογραφία και αξιοποιούμε τη συσσωρευμένη εμπειρία από ερευνητικές πρωτοβουλίες με κύρος και απήχηση, όπως αυτές των Πανεπιστημίων Johns Hopkins και Yale, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οφείλουμε να κατανοήσουμε την ευρύτερη επιστημονική συζήτηση για την έννοια και τις διαστάσεις της Κοινωνικής Οικονομίας. Πώς προσεγγίζουμε σήμερα την Κοινωνική Οικονομία; Ποια είναι η σχέση της με το μη κερδοσκοπικό τομέα, τον εθελοντισμό και την κοινωνία των πολιτών; Σε τι διακρίνεται από τη δημόσια και την ιδιωτική οικονομία και πως συνδέεται μαζί τους; Η συζήτηση για την Κοινωνική Οικονομία γρήγορα συναντά τη θεωρία περί κοινωνικού κεφαλαίου. Μπορεί κανείς να δει στο κοινωνικό κεφάλαιο τον βασικότερο συντελεστή αυτού του πεδίου. Και εδώ, όμως, οι μεθοδολογικές δυσκολίες έχουν ήδη συζητηθεί. Η μελέτη των κοινωνικών σχέσεων ως οικονομικού πόρου είναι μια γοητευτική προσέγγιση. Η ποικιλομορφία με την οποία χρησιμοποιείται διαχρονικά αυτός ο όρος και εγγενείς του αδυναμίες εφιστούν την προσοχή μας. Αν στοχεύουμε σε κάτι έγκυρο, οφείλουμε να οικοδομήσουμε πειστικά την τεχνική αξία του κοινωνικού κεφαλαίου για την ανάλυση............