Οι επιβιώσεις του Διοσκουρίδη στα δημοσιευμένα χειρόγραφα γιατροσόφια της Ηπείρου: συμβολή στην έρευνα της ιστορίας της ιατρικής και της λαϊκής ιατρικής

Abstract

In the present study the ways in which the teachings of the most important doctor and pharmacologist of antiquity Pedanius Dioscourides have survived in the published handwritten practical medicines of Epirus are examined. The written popular formulae of the published practical medicines of Epirus are put, after detailed comparison, in one-to-one correspondence to prescriptions of Dioscourides concerning the cure of the same illnesses and diseases as those mentioned in the practical medicines, and thus the percentage of survival and impact of the two works of Dioscourides on the published practical medicines of Epirus is ascertained. Study has been contacted so that every vegetable, animal or mineral medicine of every popular formula of practical medicines, after is specification in its scientific botanical- herbal domination in Greek and Latin, can be identified with a corresponding medicine mentioned in Dioscourides' works. Afterwards, we examine if in themedicines that are common both in the popular formulae and the prescriptions of Dioscourides the same therapeutic and other properties are attributed both by the popular formulae of practical medicines and by Dioscourides, that is if these medicines are recommended in other cases for the same illnesses and diseases. Out of the 732 popular formulae of the written popular medicine which were studied 606 belong to rational practical medicine and from the latter ones 318, that is 52,47% percentage, are either identical with corresponding prescriptions of Dioscourides, which have survived till today, or are certainly affected, most of them to a very large extent, by the prescriptions of the two works of this significant doctor and pharmacologist of antiquity.

Εξετάζονται οι επιβιώσεις των διδασκαλιών του σπουδαιότερου γιατρού και φαρμακολόγου της αρχαιότητας Πεδάνιου Διοσκουρίδη στα δημοσιευμένα χειρόγραφα γιατροσόφια της Ηπείρου. Οι λαϊκές συνταγές των δημοσιευμένων ηπειρωτικών γιατροσοφιών αντιστοιχίζονται μετά από Λεπτομερή σύγκριση με συνταγές του Διοσκουρίδη και διαπιστώνεται το ποσοστό επιβίωσης και επίδρασης των δύο έργων του Διοσκουρίδη στα δημοσιευμένα γιατροσόφια της Ηπείρου. Για το κάθε φυτικό, ζωικό ή ορυκτό φάρμακο της κάθε λαϊκής συνταγής των γιατροσοφιών, αφού αυτό προσδιορισθεί με την επιστημονική του βοτανολογική ονομασία στα ελληνικά και λατινικά, γίνεται έρευνα για την ταύτισή του με αντίστοιχο φάρμακο που αναφέρεται στα έργα του Διοσκουρίδη. Στη συνέχεια εξετάζεται αν στα κοινά φάρμακα αποδίδονται οι ίδιες θεραπευτικές και άλλες ιδιότητες και από τις λαϊκές συνταγές των γιατροσοφιών και από τον Διοσκουρίδη, αν δηλαδή τα φάρμακα αυτά συνιστώνται και στις δύο περιπτώσεις για τις ίδιες παθήσεις και ασθένειες. Γενικά από τις 732 λαϊκές συνταγές της γραπτής λαϊκής ιατρικής (των ιατροσοφίων) που μελετήθηκαν οι 606 ανήκουν στην ορθολογική πρακτική-εμπειρική ιατρική και από τις τελευταίες το ποσοστό 52,47%, είτε είναι ολόιδιες με αντίστοιχες συνταγές του Διοσκουρίδη. Το γενικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό των λαϊκών ιατροσοφικών συνταγών και των συνιστώμενων φαρμάκων τους είναι επιβιώσεις αντίστοιχων συνταγών και φαρμάκων του Διοσκουρίδη και ότι ο σπουδαιότερος αυτός Έλληνας γιατρός και φαρμακολόγος είναι και σήμερα ‘ζωντανός’ μέσω του έργου του στη νεοελληνική λαϊκή ιατρική.