Ανάπτυξη ενός μεθοδολογικού πλαισίου δεικτών για την ανάλυση του τουριστικού τοπίου: εφαρμογή στα παράκτια νησιωτικά τουριστικά τοπία

Abstract

The present PhD Thesis aims at designing a methodological framework and accompanying indicators for the analysis of composition and configuration of fundamental elements and their interrelationships in a tourist landscape. International bibliography in the interdisciplinary field of landscape science as well as of tourism studies so far lacks relevant research on this subject matter. The accomplishment of this objective, as stated above, is carried out through an intensive and in-depth literature review and research on the evaluation of landscape, as well as through an exhaustive interdisciplinary analysis and critical review of all relevant coherent methods and techniques in the scientific fields of Geography, Landscape Architecture, Cartography, Tourism Studies, Statistics and Landscape Ecology. The critical synthesis of all the above led to the construction of a comprehensive, flexible and systematic methodological instrument for the evaluation of visible changes that touristic development may bring about to the look or the structure of a landscape. The Thesis consists of two parts: 1. The theoretical part of the study focuses on the context of and means of development of the methodological framework of landscape analysis and tourism impact analysis, on an exhaustive review of the different approaches that derive from quantitative and qualitative methods of landscape assessment, on an examination of the distinctive traits of a touristic landscape; and finally on the construction of an analytical framework, from which a range of indicators are extracted for the assessment of changes in the state of a tourist landscape . 2. The empirical part of the study that focuses on the application of the methodological framework and its indicators for the analysis of the landscape Kefalos-Kos. The mapping of the area was carried out with the aid of Geographical Information Systems. Results of the above application for the specific area were elicited with the employment of the appropriate statistical software. Thus, the introduced methodological framework proved to be a well- constructed and efficient instrument for the assessment of the fundamental elements and layout of a tourist landscape. Therefore, it constitutes a valuable tool for any landscape and tourism development agent, planner or other stakeholder in the interdisciplinary area of urban planning, environment, landscape and/or tourism planning in the context of any systematic, sustainable and comprehensive spatial intervention in a tourist region or specific destination.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή στοχεύει στην διαμόρφωση ενός μεθοδολογικού πλαισίου δεικτών «κατάστασης» για την ανάλυση της σύνθεσης και διάταξης των βασικών στοιχείων και μεταξύ τους σχέσεων ενός τουριστικού τοπίου. Κάτι ανάλογο απουσιάζει από την διεθνή βιβλιογραφία και από τον διεπιστημονικό χώρο των πεδίων που διαπραγματεύονται ζητήματα τόσο του τοπίου όσο και του τουρισμού. Η επίτευξη του παραπάνω στόχου γίνεται καταρχάς μέσω της εκτατικής και σε βάθος βιβλιογραφικής έρευνας επάνω στην εκτίμηση του τοπίου, καθώς και μέσω διεπιστημονικής ανάλυσης και κριτικής εξέτασης όλων των συναφών μεθόδων και τεχνικών από τους τομείς της Γεωγραφίας, της Αρχιτεκτονικής Τοπίου, της Xαρτογραφίας, της Στατιστικής, της Οικολογίας του Τοπίου και της επιστήμης του Τουρισμού. Με επαγωγική και απαγωγική σύνθεση όλων των παραπάνω επιτυγχάνεται η δόμηση ενός δόκιμου κατά το δυνατόν ολοκληρωμένου, ευέλικτου και συστηματικού μεθοδολογικού οργάνου για την αποτίμηση των ορατών αλλαγών που είναι δυνατόν να επιφέρει στη δομή ενός τοπίου η τουριστική ανάπτυξη. Η διατριβή διαρθρώνεται σε δύο βασικά μέρη: 1.To θεωρητικό, το οποίο επικεντρώνεται στην σύσταση του μεθοδολογικού πλαισίου, μέσω του οποίου επιχειρείται η ανάλυση όλων των πτυχών του τουρισμού και του τοπίου, όπως αυτές συνυφαίνονται στα τουριστικά τοπία, στην σύνθεση προσεγγίσεων που αντλούνται από ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδους, στην εστίαση στις ιδιότητες των στοιχείων ενός τουριστικού τοπίου και στην τελική σύνθεση ενός μεθοδολογικού πλαισίου και ενός συνόλου δεικτών για την εκτίμηση του τουριστικού τοπίου. 2.Το εμπειρικό, το οποίο εστιάζεται στην εφαρμογή του μεθοδολογικού πλαισίου και των δεικτών αυτού για την εκτίμηση της δομής των στοιχείων και των τύπων κάλυψης του τουριστικού τοπίου της Κεφάλου στην Κω. Με τη βοήθεια των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών γίνεται χαρτογράφηση της περιοχής και σε συνδυασμό με στατιστικά προγράμματα εξάγονται τα αποτελέσματα της εφαρμογής αυτής στην περιοχή μελέτης. Το προτεινόμενο μεθοδολογικό πλαίσιο αποδεικνύεται με αυτό τον τρόπο ένα συγκροτημένο, συστηματικό και αποτελεσματικό εργαλείο ανάλυσης των βασικότερων στοιχείων και ιδιοτήτων της δομής ενός τουριστικού τοπίου, ικανό να χρησιμοποιηθεί από κάθε αναπτυξιακό φορέα και σχεδιαστή του χώρου και του τουρισμού, στα πλαίσια μελετών πολεοδομικών, χωροταξικών, περιβαλλοντικών, τοπίου, τουριστικού σχεδιασμού και γενικότερα της ολοκληρωμένης, βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης ενός τουριστικού προορισμού