Διπλωματία και στρατηγική στον ευρασιατικό χώρο, από τα μέσα του 6ου έως τα μέσα του 7ου αι. μ.Χ. (552-657): δυτικοί Τούρκοι, Χάζαροι και Πέρσες από την Κίνα ως τη Μεσόγειο

Abstract

The appearance and rise of the Turks in Central Asia in the middle of the 6th century A.D. was accompanied by a political turmoil that affected all the empires that boarded the southern slopes of the Eurasian steppe. For the first time after many centuries (from the time of the Hsiung-nu empire) a central political authority was established in the nomadic tribes of Asia, an authority that was able, by means of the institution of Khaghanlik, to exercise direct or indirect economic and political control over an extensive area stretching from the northern shores of the Black Sea to the borders of China (it intervened even, at some times, in the internal affairs of the dismembered Chinese empire). Byzantium tried to take advantage of the existence of such a great nomadic empire both in the fields of trade and economy (by bypassing the Persian Empire in its trade with the Far East) and of security (by allying with the Turks in a common struggle against the Persians). In the theses, the developments that took place from 552 to 657 (period of the first Turkic khanate) are described, using both the western (Byzantine) and the eastern (Chinese, proto-Turkic and Arab) sources and an effort is made to reconstruct the international scene and its protagonists of that time. Byzantium, Persia, China and the first Turkic khanate are the actors of an international system in the 6th and 7th centuries that shares many common characteristics with the international systems of Ancient Greece, Medieval Italy or the modern international system. These empires had a clear knowledge of where there territorial limits were. The exchange of embassies, development of alliances and signing of treaties suggests a multilateral recognition. The historical role of the Empire (at least in the 6th and 7th centuries) was to safeguard the political pluralism of the world and not to overcome it by means of world hegemony or assimilation.

Η εμφάνιση και η άνοδος των Τούρκων στην Κεντρική Ασία στα μέσα του 6ου αιώνα συνοδεύτηκε από πολλές πολιτικές ανακατατάξεις που επηρέασαν όλες τις αυτοκρατορίες που συνόρευαν με τις νότιες παρυφές της ευρασιατικής στέπας. Για πρώτη φορά μετά από πολλούς αιώνες (από την νομαδική αυτοκρατορία των Χουνού) εγκαθιδρύθηκε μια ενιαία πολιτική εξουσία στις νομαδικές φυλές της Ασίας, η οποία μέσω των νομαδικού πολιτικού θεσμού των χαγανλικίων, ασκούσε άμεσα και έμμεσα την εξουσία της από τις βόρειες ακτές του Ευξείνου Πόντου έως τις παρυφές της Κίνας (πολλές φορές και στο εσωτερικό της διασπασμένης τότε Κινεζικής αυτοκρατορίας). Το Βυζάντιο προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την ύπαρξη της μεγάλης αυτής νομαδικής αυτοκρατορίας τόσο οικονομικά (προσπαθώντας να παρακάμψει την Περσία στην εμπορική του επικοινωνία με την Α. Ανατολή) αλλά και πολιτικά με τη δημιουργία συμμαχίας εναντίον της Περσικής Αυτοκρατορίας, αποκορύφωμα της οποίας ήταν κοινές Βυζαντινο-τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις (με τους Χάζαρους στα δυτικά και τους ίδιους τους Τουρκους στα ανατολικά της περσικής επικράτειας). Στην εργασία περιγράφονται οι εξελίξεις του διαστήματος από το 552 έως το 657 (περίοδος του Πρώτου Τουρκικό χανάτο) μέσα από δυτικές (Βυζαντινές) αλλά και ανατολικές πηγές (κινεζικές, πρωτο-Τουρκικές, Αραβικές) και γίνεται μια προσπάθειας περιγραφής της διεθνής σκηνής και των πρωταγωνιστών της εποχής εκείνης. Βυζάντιο, Περσία, Κίνα και νομαδική αυτοκρατορία των Τούρκων, είναι τα ισότιμα, αμοιβαίως αναγνωρισμένα, μέρη ενός διεθνούς συστήματος στον 6ο και 7ο αιώνα που σε πολύ λίγα πράγματα διαφέρει από το διεθνές σύστημα των πόλεων-κρατών της αρχαίας Ελλάδας ή της μεσαιωνικής Ιταλίας ή από το σύγχρονο διεθνές σύστημα και φαίνεται ότι οι αυτοκρατορίες αυτές είχαν σαφή γνώση του πού σταματούσαν τα δικά τους όρια και πού ξεκινούσαν τα όρια των άλλων αυτοκρατοριών. Οι ανταλλαγές πρεσβευτικών αποστολών, η σύναψη συμμαχιών και συμφωνιών δείχνει την ισοτιμία που η μια επεφύλασσε για την άλλη. Ο ιστορικός ρόλος της αυτοκρατορίας (τουλάχιστον για τους 6ο και 7ο αιώνες) ήταν η διαφύλαξη της πολιτικής ετερότητας στον κόσμο και όχι η επίτευξη παγκόσμιας ηγεμονίας και πολιτικής εξομοίωσης. Ακόμη κι αν έγινε προσπάθεια μερικές φορές για παγκόσμια ηγεμονία, αυτό ήταν ανέφικτο, όπως φάνηκε πολύ γρήγορα