Διοίκηση γνωστικού ενεργητικού σε οργανισμούς έντασης γνώσης

Abstract

Στη σύγχρονη οικονομία με τον μεγάλο βαθμό μεταβλητότητας, η γνωστική βάση των οργανισμών γίνεται όλο και περισσότερο το μόνο διατηρήσιμο συγκριτικό πλεονέκτημα. Κατά συνέπεια, το γνωστικό ενεργητικό πρέπει να προστατεύεται, να καλλιεργείται και να μοιράζεται ανάμεσα στους εργαζόμενους του οργανισμού. Μέχρι πρόσφατα πολλοί οργανισμοί λειτουργούσαν επιτυχώς βασιζόμενοι στην ατομική γνώση μερικών βασικών μελών τους. Αν και η ατομική γνώση είναι μέγιστης αξίας και αναντικατάστατη, η σύγχρονη οικονομία απαιτεί τη πλήρη αξιοποίηση και της συλλογικής γνώσης ολόκληρου του οργανισμού. Η πρόκληση για αξιοποίηση ων στοιχείων γνωστικού δυναμικού ενός οργανισμού γίνεται ακόμη εντονότερη λόγω του ότι: • Η αγορά είναι αυξανόμενα ανταγωνιστική και ο ρυθμός καινοτομίας αυξάνει, με αποτέλεσμα η γνώση να πρέπει να εξελίσσεται και να αφομοιώνεται με αυξανόμενους ρυθμούς. • Εταιρείες οργανώνουν τις δραστηριότητες τους γύρω από τη παροχή αξίας για τους πελάτες τους. • Υπάρχει ανάγκη για συστηματοποίηση της άτυπης διαχείρισης της γνώσης και των ικανοτήτων των υπαλλήλων. • Πιέσεις της αγοράς οδηγούν σε μείωση του ανθρώπινου δυναμικού που κατέχει μεγάλο μέρος κρίσιμης γνώσης. • Η γνώση απαιτεί χρόνο και εμπειρίες για αν αποκτηθεί. Οι εργαζόμενοι έχουν όλο και λιγότερο χρόνο για αυτό. • Υπάρχει αυξημένη κινητικότητα των εργαζομένων, που οδηγεί σε απώλεια γνώσης για τους οργανισμούς. Ο στόχος της διαχείρισης γνώσης είναι η δημιουργία εκείνου του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που θα διευκολύνει και θα υποστηρίξει με συστηματικό τρόπο τις διαδικασίες ανάπτυξης της γνώσης, με τελικό σκοπό την δημιουργία επιχειρηματικής αξίας. Ο ορισμός που υιοθετείται σε αυτή την εργασία είναι: «Η διαχείριση γνώσης είναι μία νέα διοικητική πρακτική (management discipline) που αφορά στη συστηματική και συλλογική δημιουργία, διάχυση και χρήση της επιχειρηματικής γνώσης, με σκοπό τη ριζική βελτίωση της οργανωτικής αποδοτικότητας, τη βελτίωση της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας και την ανάπτυξη της καινοτομίας». Στη πρώτη φάση ανάπτυξης της διαχείρισης γνώσης ακολουθήθηκαν δύο βασικές στρατηγικές: • Η λειτουργιο-κεντρική) (process-centric) προσέγγιση αντιλαμβάνεται τη ΔΓ κυρίως ως μία εκδήλωση κοινωνικής συναναστροφής και επικοινωνίας. Σε αυτή τη προσέγγιση, η γνώση είναι στενά συνδεδεμένη με το άτομο που τη κατέχει ενώ διαδίδεται κυρίως διαμέσου ανθρωπίνων επαφών και σχέσεων. • Η περιεχομενο-κεντρική (content-centric) προσέγγιση εστιάζεται σε κείμενα, τη δημιουργία τους, αποθήκευση και επανα-χρησιμοποίηση σε πληροφοριακά συστήματα «εταιρικής μνήμης» ("computer-based corporate memories"). Οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στη διαχείριση γνώσης είναι εμφανείς τόσο σε εκπονηθέντα έργα ΔΓ όσο και μεθοδολογίες και τεχνολογίες υποστήριξης. Το βασικό αποτέλεσμα της παρούσας εργασίας είναι ένα συνολικό σύστημα διαχείρισης γνώσης που σχεδιάσθηκε έτσι ώστε να ολοκληρώνει τις δύο επικρατούσες προσεγγίσεις, όχι μόνο σε θεωρητικό αλλά και σε τεχνολογικό και μεθοδολογικό επίπεδο, το οποίο αποτελείται από: • [Ένα ολιστικό θεωρητικό πλαίσιο εργασίας που μπορεί να χρησιμοποιείται από στελέχη ως χάρτης για την διασφάλιση της πληρότητας και αρτιότητας του έργου ΔΓ. • Μία μεθοδολογία ΔΓ που μπορεί να βοηθά οργανισμούς να ορίζουν και να τεκμηριώνουν την στρατηγική ΔΓ, να αναλύουν και να σχεδιάζουν επιχειρηματικές λειτουργίες προς βελτίωση της ΔΓ, να εγκαθιστούν σχετικούς οργανωτικούς ρόλους για την εκτέλεση των λειτουργιών υποστήριξη των συστημάτων και να μετρούν και αποτιμούν την ποσότητα και ποιότητα του άυλου κεφαλαίου τους. • Ένα πληροφοριακό σύστημα βασιζόμενο σε τεχνολογίες intranet για την υποστήριξη της συλλογής και κατηγοριοποίησης των πληροφοριών, την επαναχρησιμοποίηση των πληροφοριών μέσω μηχανισμών πλοήγησης (Navigators) και ανεύρεσης/ανάκτησης πληροφοριών, καθώς την αποτελεσματική συνεργασία μέσω εικονικών χώρων εργασίας. Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα και αναλύονται σημεία που χρήζουν περαιτέρω έρευνας τόσο για το εργαλείο όσο και για τη μεθοδολογία της λύσης ΔΓ. Επίσης παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από την πιλοτική εφαρμογή της λύσης σε επιχειρηματικό περιβάλλον, ενώ προσδιορίζονται και ευρύτερες περιοχές ερευνητικού ενδιαφέροντος, συναφείς με τη διαχείριση γνώσης.