Αξιολόγηση και βελτιστοποίηση υπηρεσιών πληροφόρησης και συνέπειές τους

Abstract

Σκοπός του παρόντος διδακτορικού είναι να εξετάσει την τεχνική - επιχειρηματική πληροφόρηση στις σύγχρονες συνθήκες των δικτύων και του Ιντερνετ . Να προσδιορίσει τους παράγοντες για την βελτιστοποίηση της πληροφόρησης αλλά και για την ολοκληρωμένη και συστηματική κατανόησητης επικοινωνιακής διαδικασίας της τεχνικής - επιχειρηματικής πληροφόρησης και την βελτιστοποίηση των επιπτώσεων από την χρήση της. Η εργασία μας συμβάλει στην διαμόρφωση βασικών αρχών ενός σχεδίου για την βέλτιστη κοινωνική αποδοχή και αξιοποίηση των δικτύων και του Ιντερνετ από ένα μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Αυτή η αξιοποίηση έχει την ιδιαιτερότητα ότι δεν θα πρέπει να αποτελεί άλλη μια εφαρμογή που έρχεται να συμπληρώσει έστω και με καλύτερο τρόπο τις ανάγκες των χρηστών, αλλά κατά κάποιο τρόπο θα αποτελεί μια, «εναλλακτική» σε σχέση με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, δυνατότητα επικοινωνίας και πληροφόρησης των χρηστών, η οποία θα εξασφαλίζει την πληροφόρηση τους με σκοπό το όφελος των ίδιων και της κοινωνίας και όχι το επιχειρηματικό όφελος του φορέα πληροφόρησης. Αντίστοιχοι οδηγοί έχουν μελετηθεί για την βέλτιστη υιοθέτηση μιας τεχνολογικής καινοτομίας σε άλλους τομείς όπως η ρομποτική, εξετάζοντας κοινωνική επιθυμία και αποδοχή, τεχνική εφικτότητα και οικονομική βιωσιμότητα, λαμβάνοντας ολοκληρωμένα υπ όψη τους παράγοντες επιρροής. Ωστόσο, ένα μια τόσο ευρέως διαδεδομένη καινοτομία όπως είναι το Ιντερνετ, απαιτεί έρευνα που να βασίζεται στις θεωρίες των Μέσων. Στην έρευνα του θέματος χρησιμοποιήθηκαν βασικές θεωρίες της επικοινωνίας και των Μαζικών Μέσων και επιχειρήθηκε η επέκταση τους στα σύγχρονα δεδομένα των δικτύων και του Ιντερνετ. Η παραπάνω προσέγγιση που αποτελεί ένα βασικό πεδίο έρευνας για τους ερευνητές των Μαζικών Μέσων και κοινωνιολόγους χρήζει συνεχούς ανανέωσης και περαιτέρω εμβάθυνσης.Παράλληλα, λάβαμε υπόψη την κοινωνική διάσταση του ζητήματος καθώς η κοινωνική ανάλυση θεωρείται από πολλούς σαν η βασικότερη μέθοδος ανάλυσης των νέων σχέσεων που δημιουργούνται μεταξύ κοινωνικών ομάδων μέσα σε ένα οργανισμό ή και μεταξύ διαφορετικών οργανισμών. Για αυτό το λόγο εξετάστηκε ένα σύνολο παραγόντων, οι οποίοι, όπως προκύπτει από την διαθέσιμη θεωρία, επηρεάζουν τη διαδικασία πληροφόρησης . Επιπλέον διερευνήθηκε ο τρόπος επίδρασης τους στις διαδικασίες της τεχνικής πληροφόρησης και στις επιπτώσεις στους χρήστες.Το γεγονός ότι το Ιντερνετ και τα δίκτυα αποτελούν καινοτομία η οποία επηρεάζει άμεσα όλες τις εκφάνσεις της ζωής και της εργασίας, μας ανάγκασε να λάβουμε υπόψη μας την θεωρία περί υιοθέτησης των καινοτομιών όπως αυτή έχει εξελιχθεί μέχρι σήμερα. Παραδοσιακά, ανάλογες μελέτες έρευνας της επικοινωνιακής διαδικασίας, έχουν σαν κοινή προσέγγιση την διερεύνηση των συντελεστών οι οποίοι επιδρούν στην επιλογή και την χρήση των πηγών πληροφόρησης και τωνδιαύλων επικοινωνίας. Σε γενικές γραμμές οι συντελεστές οι οποίοι εξετάζονται στις μελέτες ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες: • Συντελεστές που αναφέρονται στο σύστημα πληροφόρησης και την τεχνολογία (κύρια παράγοντες που καθορίζουν την δυνατότητα και την ευκολία πρόσβασης)• Συντελεστές που καθορίζουν το προσωπικό προφίλ και το προφίλ του επαγγέλματος (κύρια το μορφωτικό αλλά και το κοινωνικό επίπεδο, ο σκοπός πληροφόρησης, η στάση και η αντίληψη για τη χρησιμότητα κλπ) • Συντελεστές που προσδιορίζουν τον οργανισμό πληροφόρησης (σκοπόςκαι διάρθρωση, ιεραρχία, κερδοσκοπικός ή μη κερδοσκοπικός κλπ). Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ανεξάρτητα από τους σκοπούς για τους οποίους πραγματοποιούνται συνήθως ανάλογες έρευνες σχετικά με τους χρήστες των συστημάτων επικοινωνίας, ή ακόμη ανεξάρτητα από το επίπεδοανάλυσης ( ατομικό, ομάδων, οργανισμών ή ακόμη εθνικό επίπεδο), χρησιμοποιούνται συνήθως οι ίδιοι δείκτες. Αυτούς τους δείκτες, σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιήσαμε και εμείς στην έρευνα μας.Η ερευνητική εμπειρία συγκλίνει ότι, για την διερεύνηση της πληροφοριακής συμπεριφοράς και των επιπτώσεων, θεωρείται απαραίτητο να εξετάζεται το συνολικό περιβάλλον χρήσης της πληροφορίας, το οποίο περιλαμβάνει: • Τους ανθρώπους (δημογραφικά, εργασιακά, κοινωνικά χαρακτηριστικά και πληροφοριακές συνήθειες, στάση απέναντι στα μέσα κλπ) • Τον οργανισμό (τοποθεσία, μέγεθος και είδος οργανισμού, περιοχές ενδιαφέροντος, γενικότερη κουλτούρα οργανισμού, ιστορία κλπ) • Την κουλτούρα (στάση απέναντι στην μόρφωση, στη νέα τεχνολογία, στην καινοτομία κλπ) • Τα προβλήματα (διαπιστωμένα προβλήματα, δυναμική των προβλημάτωνκλπ) • Τις αναμενόμενες επιδράσεις πάνω στα προβλήματα και οι διαδικασίες επίλυσης των προβλημάτων • Τις διατιθέμενες πηγές πληροφόρησης (τυπικές και άτυπες). Στην παρούσα έρευνα εξετάσαμε όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία της δικτυακής πληροφόρησης και την ευνοϊκή επίδραση της στους χρήστες. Συγκεκριμένα προχωρήσαμε σε : • Ανάλυση της υφιστάμενης τεχνολογίας και των μελλοντικών εξελίξεων • Εξέταση των διεθνών και τοπικών συνθηκών και πολιτικών ανάπτυξης της δικτυακής πληροφόρησης και προσδιορισμό των προτεραιοτήτων • Προσδιορισμό των αναγκών πληροφόρησης και των ιδιομορφιών τουπεριεχομένου. • Εντοπισμό των ιδιαιτεροτήτων των χρηστών ενταγμένων μέσα στην κοινωνία (ως σύνολο αλλά και ως υποομάδων) • Διερεύνηση των πιθανών επιπτώσεων στους χρήστες και στις επιμέρους ομάδες χρηστών και προσδιορισμό των παραγόντων που τις επηρεάζουν. Ανάλογες έρευνες πραγματοποιούνται είτε με εργαστηριακό τρόπο είτε με διερεύνηση κάποιας εφαρμογής.Στην πρώτη περίπτωση επιλέγονται ορισμένα άτομα των οποίων διερευνάται η συμπεριφορά σε εργαστηριακές έρευνες. Στη δεύτερη περίπτωση, επιλέγεται μία τρέχουσα εφαρμογή, όπου εξετάζεται η συμπεριφορά των χρηστών σε πραγματική λειτουργία. Η έρευνα σε εργαστήριο μπορεί να εξετάσει ένα μεγάλο πλήθος παραγόντων. Η έρευνα σε συγκεκριμένη «ζωντανή» εφαρμογή έχει το πλεονέκτημα ότι περιορίζει τα συνήθη αισιόδοξα και πολλές φορές «κοινωνικά αποστειρωμένα» συμπεράσματα που προκύπτουν από την στενή πειραματική έρευνα. Ιδιαίτερα για καινοτομικές εφαρμογές, ο συμμετέχων στο εργαστηριακό πείραμα επιλέγεται συνήθως ως άτομο με εμπειρία (καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα πειραματισμού σε πολλά άτομα, ώστε η διερεύνηση της συμπεριφοράς του να έχει βαρύνουσα σημασία. Ο μέσος χρήστης όμως, ο οποίος δεν έχει εμπειρία στην καινοτομία δεν συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο.Ως εφαρμογή, ερευνήθηκε η πληροφόρηση των μηχανικών από την Τράπεζα Πληροφοριών του TEE και το ΙΝΤΕΡΝΕΤ. Η πρωτοτυπία της έρευνας, πηγάζει πρώτα απ όλα από την ίδια τη φύση του Ιντερνετ και των δικτύων. Επιπλέον , η έρευνα του θέματος της τεχνικής επιχειρηματικής πληροφόρησης, γίνεται όχι από τη σκοπιά ενός εμπορικού οργανισμού ο οποίος ενδιαφέρεται για την «θεαματικότητα» των υπηρεσιών του και για το κέρδος, αλλά από τη σκοπιά ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού τον οποίο ενδιαφέρει εκτός από τη βιωσιμότητα της επένδυσης του, η ανάλυση των συνθηκών χρήσης, των ιδιομορφιών των χρηστών και των επιπτώσεων στα μέλη του. Κατά το παρελθόν έχουν ερευνηθεί επιμέρους τεχνολογίες ή υπηρεσίες πληροφόρησης με αυτό το τρόπο, όμως η έρευνα για τη συνολικήπληροφοριακή συμπεριφορά μιας ομάδας χρηστών ως προς ένα σύνθετο μέσο επικοινωνίας όπως είναι το Ιντερνετ, αποτελεί πρωτότυπη προσέγγιση. Ακόμη και σε διεθνές επίπεδο, οι περισσότεροι ερευνητές δεν αντιμετωπίζουν ενιαία το πρόβλημα της πρόσβασης και αξιοποίησης της πληροφορίας αλλά επικεντρώνουν την προσοχή τους ξεχωριστά σε θέματα της τεχνολογίας,ανθρώπινης συμπεριφοράς και πολιτικής για την πληροφορία. Ιδιαίτερα για τις συνθήκες της χώρας μας μια τέτια αντιμετώπιση έχει ιδιαίτερη αξία. Είναι αξιοσημείωτο, ότι στη χώρα μας δεν υπάρχει ολοκληρωμένη προσέγγιση και συστηματική έρευνα για τις επιπτώσεις από τη χρήση τωνΤεχνολογιών Πληροφόρησης, σε αντίθεση με άλλες χώρες, οι οποίες έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν πρέπει να συνεχιστεί το φαινόμενο να δραστηριοποιούνται μόνο στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και τη δημιουργία του κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου, αλλά θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και η ανθρώπινη συμπεριφορά. Η εργασία επιδιώκει επίσης να συμβάλει στο διάλογο για το παρόν και μέλλον της εργασίας, αν και γνωρίζουμε ότι το πρόβλημα αυτό είναι συνολικό και πολύ σύνθετο και η χρήση των νέων τεχνολογιών αποτελεί μόνο μια συνιστώσα του.