Entrepreneurship education: the measurement of entrepreneurial competencies and their development through innovation-driven entrepreneurial action

Abstract

In an era marked by rapid technological shifts, economic uncertainty, and the global prioritization of innovation, higher education institutions (HEIs) are increasingly being called upon to cultivate entrepreneurial thinking, not only as a means to enhance graduate employability but also as a strategic vehicle for societal and economic development. Within this context, the concept of the Entrepreneurial University has emerged as a transformative institutional paradigm, one that actively fosters entrepreneurship, innovation, and cross-sector collaboration (Etzkowitz, 2003; Clark, 1998). This doctoral thesis responds to the growing need for structured, competency-based entrepreneurship education by advancing a dual research agenda: (i) the empirical validation and measurement of entrepreneurial competencies, and (ii) the development and testing of an applied entrepreneurship education model, the Innovation-Driven Entrepreneurial Action (IDEA), aimed at systematically cultivating those competencies in academic settings. The study is organized into two interrelated research strands. Research Strand 1 focused on the systematic definition and development of a competency measurement tool of entrepreneurial competencies through two empirical studies. In Study 1, which derived from a comprehensive literature review conducted to map the landscape of entrepreneurial competencies, 20 key competencies were identified. A relational analysis was then employed to assess interconnectivity and theoretical robustness, resulting in the selection of six core competencies for initial empirical validation: Self-Efficacy, Cognition, Proactiveness, Risk Tolerance, Opportunity Recognition, and Ambiguity Tolerance. A self-assessment tool incorporating validated scales for each competency was administered to 382 participants enrolled in entrepreneurship education programs. The results, obtained via reliability analysis and exploratory factor analysis, confirmed acceptable internal consistency and provided insight for refinement, marking this study as the foundational pilot for subsequent measurement development. Study 2 expanded on these findings to develop a comprehensive and theoretically grounded measurement framework. The EntreComp Framework (Bacigalupo et al., 2016), a policy-backed reference developed by the European Commission, served as its conceptual backbone. Drawing also from validation efforts by López-Núñez et al. (2022), Morselli & Gorenc (2022), and Seikkula-Leino et al. (2021), the study aligned theoretical insights with empirical application. Six new competencies were shortlisted based on EntreComp’s prominence and were combined with the six from Study 1. This led to a final consolidated framework comprising of nine entrepreneurial competencies: Creativity, Ethical and Sustainable Thinking, Self-Awareness, Self-Efficacy, Mobilizing Others, Proactiveness (Taking the Initiative), Coping with Uncertainty and Ambiguity, Risk-Taking Propensity, and Self-Control. Additionally, in light of literature stressing the importance of motivation and intent in entrepreneurship (Liñán & Fayolle, 2015; Sánchez, 2011), entrepreneurial intention was added as a dependent variable. The refined measurement tool was administered to 449 participants from diverse academic backgrounds and programs, and the data were analysed using factor analysis and inter-variable correlation techniques. The findings confirmed the construct validity and internal consistency of the instrument, as well as the distinct but interrelated nature of the identified entrepreneurial competencies. Importantly, the competencies demonstrated significant positive correlations with entrepreneurial intention, offering robust support for the framework’s applicability in evaluating the effectiveness of entrepreneurship education. Research Strand 2 transitions from competency identification and measurement to competency development and validation. It introduces the IDEA model, a pedagogical artifact designed to transform the validated entrepreneurial competencies into structured, experience-based learning interventions. The model is built upon contemporary theories of entrepreneurial learning including Jamieson’s (1984) distinction between learning "about," "for," and "through" entrepreneurship, and Béchard and Grégoire’s (2005) teaching archetypes. Additionally, elements from Design Thinking (Linton & Klinton, 2019; Sarooghi et al., 2019; Kremel & Welter Edman, 2019; Huq & Gilbert, 2017), challenge-based learning (Colombelli et al., 2022), and Effectuation theory (Sarasvathy, 2001) and the ten principles of experiential learning by Löbler (2006). Based on the above, it is grounded in five pedagogical pillars: Real-Life Innovation, Action-Based Learning, Mentorship and Coaching, Interdisciplinarity and Team Formation, and Validation and Reflection. These pillars form a comprehensive, adaptable educational framework capable of being integrated into both formal and informal university programs. To evaluate the IDEA model’s effectiveness, the research employs a multiple case study methodology embedded within an action-based research framework (Schön, 1983; Stringer, 2007). Four entrepreneurship education programs implemented at the Athens Center for Entrepreneurship and Innovation (ACEin) of the Athens University of Economics and Business, namely: the CrossDept Venture, Ennovation Competition, YES Summer School, and the Innovation & Entrepreneurship Course, which served as empirical case studies. Across these programs, the research team was actively involved in the design, facilitation, and reflection processes. A longitudinal pre- and post-program measurement was conducted using the validated self-assessment measurement tool from Research Strand 1 to assess the model’s impact on learners’ entrepreneurial competency development and intention. The results confirmed the IDEA model’s ability to significantly enhance students’ entrepreneurial competencies and motivation toward entrepreneurial action. The contributions of this dissertation span theoretical, practical, and methodological dimensions. Theoretically, it contributes to the entrepreneurship education literature by offering a robust and validated set of nine key entrepreneurial competencies, creating of a validated self-assessment pre and post questionnaire on entrepreneurial competencies and intention, constructing a holistic entrepreneurship education framework (IDEA), theoretically formulating and empirically validating five core principles in entrepreneurship education, and theoretically integrating entrepreneurial competencies development in Entrepreneurial Universities. Practically, it provides a robust and ready-to-use self-assessment questionnaire on entrepreneurial competencies and intention, it leverages the produced questionnaire in educational practices, it helps advance the curriculum transformation and strengthening of the Entrepreneurial University’s mission, and it provides a scalable educational model (IDEA) and validated assessment tool that can be adopted by educators, institutions, and policy-makers to structure and evaluate entrepreneurship education initiatives more effectively. Methodologically, it demonstrates the value of integrating mixed methods with participatory and action-based research, enabling dynamic learning loops between theory, practice, and stakeholder feedback. Overall, this dissertation positions entrepreneurship education not merely as a content area, but as a competency-oriented and practice-driven learning paradigm essential to the future of higher education. It invites academic institutions to embrace their role not only as transmitters of knowledge but also as agents of transformation, equipping students with the mindset, skills, competencies, and motivation to shape the economic and social future.

Καθώς η σύγχρονη παγκόσμια οικονομία ανασχηματίζεται γύρω από την καινοτομία, τη γνώση και την επιχειρηματικότητα, η ανάγκη για αποτελεσματικά μοντέλα επιχειρηματικής εκπαίδευσης που εστιάζουν στην ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων καθίσταται πλέον επιτακτική (Welch, 2011; Etzkowitz, 2003). Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους από παθητικοί πάροχοι της γνώσης σε ενεργούς διαμορφωτές επιχειρηματικής νοοτροπίας, υλοποιώντας την «Τρίτη Αποστολή» (“Third Mission”) τους μέσα από την ενίσχυση της καινοτομίας και την υποστήριξη της επιχειρηματικής δράσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η παρούσα διατριβή στοχεύει στην εμβάθυνση της κατανόησης και της εφαρμογής της επιχειρηματικής εκπαίδευσης μέσα από την ανάπτυξη, εμπειρική αξιολόγηση και θεωρητική θεμελίωση ενός εκπαιδευτικού μοντέλου, το IDEA (Innovation-Driven Entrepreneurial Action). Η ερευνητική προσέγγιση που υιοθετήθηκε ακολουθεί ένα πολυφασικό, αποτελούμενο από μικτή μεθοδολογία σχέδιο, το οποίο δομείται γύρω από δύο διασυνδεδεμένα ερευνητικά σκέλη: (α) την εννοιολόγηση, επικύρωση και μέτρηση εννέα επιχειρηματικών δεξιοτήτων-κλειδιά (Research Strand 1) και (β) την ανάπτυξη, εφαρμογή και εμπειρική επιβεβαίωση του εκπαιδευτικού μοντέλου IDEA (Research Strand 2). Η παρούσα διδακτορική διατριβή στοχεύει στην ενίσχυση της θεωρητικής κατανόησης και της πρακτικής εφαρμογής της επιχειρηματικής εκπαίδευσης, μέσα από μια πολυφασική μελέτη που διαρθρώνεται σε δύο αλληλένδετα ερευνητικά σκέλη. Το πρώτο σκέλος επικεντρώνεται στην εννοιολόγηση, μέτρηση και επικύρωση των επιχειρηματικών δεξιοτήτων που πρέπει να καλλιεργούνται και να αναπτύσσονται σε φοιτητές και μελλοντικούς επιχειρηματίες. Το δεύτερο ερευνητικό σκέλος επικεντρώνεται στην ανάπτυξη και εμπειρική επικύρωση του εκπαιδευτικού μοντέλου IDEA ως εργαλείου για την πρακτική εφαρμογή των εν λόγω επιχειρηματικών δεξιοτήτων σε προγράμματα επιχειρηματικής εκπαίδευσης. Κεντρικός στόχος της παρούσας διατριβής είναι η αντίληψη του πως μπορούν να αναπτυχθούν, να καλλιεργηθούν αλλά και να μετρηθούν επιχειρηματικές δεξιότητες-κλειδιά μέσω δημιουργία ενός θεμελιωμένου και εμπειρικά τεκμηριωμένου πλαισίου επιχειρηματικής εκπαίδευσης. Η διατριβή επιδιώκει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης, προσφέροντας ένα εργαλείο που να μπορεί να εφαρμοστεί σε ποικίλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και να συμβάλει στον μετασχηματισμό των ΑΕΙ σε Επιχειρηματικά Πανεπιστήμια (Sam & Van Der Sijde, 2014). Με βάση τα παραπάνω, διατυπώθηκαν τα εξής βασικά ερευνητικά ερωτήματα: •Ποιες είναι οι επιχειρηματικές δεξιότητες που είναι κρίσιμες και πρέπει να αναπτύσσονται στο πλαίσιο προγραμμάτων επιχειρηματικής εκπαίδευσης και πως μπορούν αυτές να μετρηθούν; •Πώς μπορούν να αναπτυχθούν και να καλλιεργηθούν αυτές οι κρίσιμες επιχειρηματικές δεξιότητες σε άτομα, όπως φοιτητές και άτομα που ενδιαφέρονται για την επιχειρηματική δράση, που συμμετέχουν σε προγράμματα επιχειρηματικής εκπαίδευσης; Η έρευνα που παρουσιάζεται ξεκίνησε δημιουργώντας τη βάση για τη θεωρητική και μεθοδολογική αποτύπωση των βασικών επιχειρηματικών δεξιοτήτων, της επιχειρηματικής εκπαίδευσης αλλά και του Επιχειρηματικού Πανεπιστημίου. Ξεκινώντας την αναζήτηση των επιχειρηματικών δεξιοτήτων-κλειδιά αλλά και των μεθόδων μέτρησής τους, μέσω ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας, αξιολογήθηκε η σημασία και ο βαθμός καλλιέργειας συγκεκριμένων δεξιοτήτων, όπως η δημιουργικότητα, η ηθική και βιώσιμη σκέψη, η αυτοεπίγνωση, η αυτό-αποτελεσματικότητα, η κινητοποίηση άλλων, η προ δραστικότητα, η ανοχή στην ασάφεια, η τάση ανάληψης ρίσκου και ο αυτοέλεγχος. Η αρχική ποσοτική ανάλυση, περιλάμβανε μελέτη σε άτομα που συμμετείχαν σε δράσεις επιχειρηματικής εκπαίδευσης, αναδεικνύοντας σημαντικές αποκλίσεις ως προς την αντιλαμβανόμενη βαρύτητα των εντοπισμένων επιχειρηματικών δεξιοτήτων. Τα ευρήματα αυτά, ενισχυμένα από την εφαρμογή του πλαισίου EntreComp της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οδήγησαν στη διαμόρφωση ενός σταθμισμένου εργαλείου αυτό-αξιολόγησης επιχειρηματικών δεξιοτήτων και στην επιβεβαίωση της ανάγκης για μια δομημένη παρέμβαση στην επιχειρηματική εκπαίδευση. Σε συνέχεια, η έρευνα επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη και εφαρμογή του εκπαιδευτικού μοντέλου IDEA, το οποίο διαμορφώθηκε ως ένα πρακτικό και προσαρμόσιμο διδακτικό εργαλείο, ενσωματώνοντας θεωρητικές βάσεις βιώσιμης μάθησης αλλά και υπαρχόντων μοντέλων επιχειρηματικής εκπαίδευσης (Jamieson, 1984; Colombelli et al., 2022; Linton & Klinton, 2019; Sarooghi et al., 2019; Sarasvathy, 2001). Το μοντέλο στηρίζεται σε πέντε διακριτές παιδαγωγικές αρχές: Καινοτομία με βάση τις πραγματικές συνθήκες ζωής, Μάθηση μέσω δράσης, Καθοδήγηση, Διεπιστημονικότητα και Συγκρότηση Ομάδων, και Επικύρωση και Αναστοχασμός, οι οποίες αντλούν έμπνευση από αντίστοιχες αρχές όπως αυτές έχουν παρουσιαστεί στη βιβλιογραφία που αφορά στην επιχειρηματική εκπαίδευση και συγκεκριμένα μέσω της επιρροής του Löbler (2006). Η εμπειρική αξιολόγηση του μοντέλου πραγματοποιήθηκε μέσω τεσσάρων διαφορετικών προγραμμάτων επιχειρηματικής εκπαίδευσης που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Athens Center for Entrepreneurship and Innovation (ACEin) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και τα οποία λειτούργησαν ως μελέτες περίπτωσης. Οι ερευνητές συμμετείχαν ενεργά σε κάθε στάδιο του σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης των προγραμμάτων αυτών, ακολουθώντας τη μεθοδολογία του action-based research (Schön, 1983; Stringer, 2007). Η αποτίμηση του εκπαιδευτικού αντικτύπου βασίστηκε σε διαχρονική προ- και μετά- αξιολόγηση των συμμετεχόντων, χρησιμοποιώντας το επικυρωμένο εργαλείο μέτρησης επιχειρηματικών δεξιοτήτων που προέκυψε από τη πρώτη ερευνητική διαδρομή. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την ικανότητα του μοντέλου να ενισχύει ουσιαστικά τις επιχειρηματικές δεξιότητες που εντοπίστηκαν και αναγνωρίστηκαν ως οι πιο σημαντικές, καθώς και την επιχειρηματική πρόθεση των συμμετεχόντων.Πέραν των αποτελεσμάτων, η έρευνα αυτή καταλήγει και σε μία σειρά συμπερασμάτων και προτάσεων όσον αφορά τη (i) θεωρία, (ii) τις πρακτικές εφαρμογές, και (iii) τη μεθοδολογική προσέγγιση. Πιο συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη διατριβή συμβάλλει στη θεωρητική κατανόηση της επιχειρηματικής εκπαίδευσης με τους εξής τρόπους: •Προσφέρει ένα επικυρωμένο σύνολο εννέα επιχειρηματικών δεξιοτήτων, •Αναπτύσσει ένα εργαλείο αυτό-αξιολόγησης, επιστημονικά δομημένο και σταθμισμένο, για τη μέτρηση των εν λόγω δεξιοτήτων πριν και μετά την εμπλοκή σε προγράμματα επιχειρηματικής εκπαίδευσης, •Θεμελιώνει ένα θεωρητικό μοντέλο (IDEA) επιχειρηματικής εκπαίδευσης, •Παρουσιάζει και επικυρώνει πέντε παιδαγωγικές αρχές στην επιχειρηματική εκπαίδευση, •Ενσωματώνει και συνδέει θεωρητικά την ανάπτυξη δεξιοτήτων με το όραμα του Επιχειρηματικού Πανεπιστημίου, προσδιορίζοντας πώς η επιχειρηματική εκπαίδευση μπορεί να καταστεί δομικό στοιχείο αυτού. Σχετικά με τις πρακτικές εφαρμογές: •Παρέχει ένα, έτοιμο προς χρήση, εργαλείο αυτό-αξιολόγησης επιχειρηματικών δεξιοτήτων και επιχειρηματικής πρόθεσης, που μπορεί να αξιοποιηθεί από εκπαιδευτικά ιδρύματα, προγράμματα επιτάχυνσης και θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων, •Προτείνει ένα εκπαιδευτικό μοντέλο εφαρμόσιμο σε διάφορα περιβάλλοντα, από πλήρη πανεπιστημιακά μαθήματα μέχρι σύντομα bootcamps και εξειδικευμένα εργαστήρια, •Υποστηρίζει τη μεταρρύθμιση των βασικών προγραμμάτων σπουδών, ενισχύοντας τη μετάβαση προς την εκπαίδευση βασισμένη σε δεξιότητες και την ανάπτυξη της επιχειρηματικής νοοτροπίας. Τέλος, η παρούσα μελέτη ενισχύει τη μεθοδολογική προσέγγιση της επιχειρηματικής εκπαίδευσης με: •Μικτή μεθοδολογική προσέγγιση (mixed methods approach), η οποία συνδυάζει ποσοτικές μεθόδους και ποιοτικές τεχνικές, •Χρήση πολύ-περιπτωσιακής μελέτης (multiple case study research) με συμμετοχική ερευνητική δράση (action-based research), μέσα από την ενεργή εμπλοκή της ερευνητικής ομάδας στη δημιουργία, υλοποίηση και αξιολόγηση τεσσάρων εκπαιδευτικών προγραμμάτων τα οποία λειτουργούν και ως μελέτες περίπτωσης (CrossDept Venture, Ennovation Competition, YES Summer School, Innovation & Entrepreneurship Course) •Ανάπτυξη μετά-συμπερασματικής σύνθεσης (meta-inference framework), μέσω της οποίας συνδέονται τα ευρήματα από τα δύο ερευνητικά σκέλη, αποτυπώνοντας τη λογική συνέχεια και τη συνέργεια μεταξύ θεωρίας και πράξης. Συνοψίζοντας, η διατριβή αυτή δεν περιορίζεται στη θεωρητική συζήτηση γύρω από την επιχειρηματική εκπαίδευση, αλλά αναγνωρίζει και παρουσιάζει τις επιχειρηματικές δεξιότητες-κλειδιά στην επιχειρηματική εκπαίδευση καθώς και ένα εμπεριστατωμένο και ελεγμένο εργαλείο μέτρησής τους, και παρέχει ένα πλήρως υλοποιήσιμο, επικυρωμένο και επαναχρησιμοποιήσιμο μοντέλο εκπαίδευσης.