Εξέταση της αποτελεσματικότητας ενός προγράμματος διαπολιτισμικής ευαισθητοποίησης σε εκπαιδευόμενους εκπαιδευτικούς φυσικής αγωγής και αθλητισμού

Abstract

Intercultural education represents a critical challenge for modern societies, which are increasingly faced with continuous and extensive migratory and refugee crises. Prospective teachers are called upon to teach in multicultural classrooms and develop their intercultural awareness and competence. Thus, the objective of the present research was to examine the effectiveness of an educational intervention aimed at constructively addressing these variables. Two studies were conducted. The purpose of the first study was to investigate educational needs and design the intercultural educational intervention. To achieve this, a comparative study was conducted on a sample of 315 student teachers from the School of Physical Education and Sports Science (DPESS) in Thessaloniki, aged 22-24, alongside employees of Municipalities (122 employees, aged 35-60). The measurement scales used were: 1. “Intercultural Sensitivity Scale (ISS, Chen & Starosta, 2000), 2. “Intercultural Communicative Competence Questionnaire (ICC, Fantini, 2000)”. Statistical analysis revealed that in both the student and employee groups, intercultural experience was the most significant factor influencing intercultural sensitivity and competence. Additionally, the need to develop intercultural skills and knowledge among prospective teachers was highlighted. The second study aimed to implement and evaluate educational intervention. Fifty-five prospective teachers (students) participated in the experimental group, while 74 student teachers from DPESS Serres constituted the control group. The experimental group took part in a 12-hour training program aimed at promoting interculturality, while the control group did not participate in any structured program. Prior to and following the intervention, as well as after a six-month period, both the experimental and control groups completed scales measuring the variables in question. To examine the research hypotheses, a) one-way ANOVA, and b) repeated measures analysis of variance was conducted. Semi-structured interviews were alsocarried out to deepen the understanding of the qualitative data. The qualitative and quantitative analyses demonstrated that the educational intervention brought about significant changes in the knowledge factor related to intercultural competence. Additionally, it was evident that the educational intervention positively affected certain dimensions of intercultural sensitivity, such as observation and respect for cultural differences. However, the data suggested a temporary decrease in the levels of confidence and satisfaction, indicating the need for long-term and more targeted interventions. The overall assessment of the findings underscores their importance for the standardization of interventions related to intercultural sensitivity and competence within higher education, as well as the practical significance of these results for promoting inclusivity both in the educational community and more broadly in society.

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση αποτελεί κρίσιμη πρόκληση των σύγχρονων κοινωνιών, οι οποίες αντιμετωπίζουν συνεχείς και εκτεταμένες μεταναστευτικές και προσφυγικές κρίσεις. Οι εκπαιδευόμενοι εκπαιδευτικοί καλούνται να διδάξουν σε πολυπολιτισμικές τάξεις και να αναπτύξουν την διαπολιτισμική ευαισθητοποίηση και ικανότητά τους. Έτσι στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να εξετάσει την αποτελεσματικότητα μιας εκπαιδευτικής παρέμβασης για τον εποικοδομητικό χειρισμό αυτών των μεταβλητών. Πραγματοποιήθηκαν δύο μελέτες. Σκοπός της πρώτης μελέτης ήταν η διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών και ο σχεδιασμός της διαπολιτισμικής εκπαιδευτικής παρέμβασης. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού πραγματοποιήθηκε συγκριτικήμελέτη ενός δείγματος 315 εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών του ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης ηλικίας 22-24 ετών με εργαζόμενους των Δήμων (122 εργαζόμενοι, ηλικίας 35-60 ετών). Οι κλίμακες μέτρησης που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: 1. «Κλίμακα Διαπολιτισμικής Ευαισθητοποίησης (ISS, Chen & Starosta, 2000), 2.«Ερωτηματολόγιο Διαπολιτισμικής Επικοινωνιακής Ικανότητας (ICC, Fantini, 2000)». Από την στατιστική επεξεργασία διαπιστώθηκε ότι στην ομάδα των φοιτητών/τριών και των εργαζομένων, η διαπολιτισμική εμπειρία ήταν ο κυριότερος παράγοντας πουεπηρεάζει τη Διαπολιτισμική Ευαισθητοποίηση και Ικανότητα. Επιπρόσθετα αναδείχθηκε η αναγκαιότητα για ανάπτυξη διαπολιτισμικών δεξιοτήτων και γνώσεων στους εκπαιδευόμενους εκπαιδευτικούς. Η δεύτερη μελέτη είχε ως σκοπό την εφαρμογή και αξιολόγηση της εκπαιδευτικής παρέμβασης. Σε αυτή συμμετείχαν 55 εκπαιδευόμενοι εκπαιδευτικοί (φοιτητές/τριες) που αποτέλεσαν την πειραματική ομάδα, ενώ 74 εκπαιδευόμενοι εκπαιδευτικοί του ΤΕΦΑΑ Σερρών αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Η πειραματική ομάδα συμμετείχε σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα προαγωγής της διαπολιτισμικότητας διάρκειας 12 ωρών, ενώ η ομάδα ελέγχου δεν συμμετείχε σε κάποιο δομημένο πρόγραμμα. Πριν και μετά την παρέμβαση, καθώς καιμετά από διάστημα 6 μηνών, η πειραματική ομάδα και η ομάδα ελέγχου συμπλήρωσαν τις κλίμακες ποσοτικοποίησης των μεταβλητών. Για την εξέταση των ερευνητικών υποθέσεων πραγματοποιήθηκε α) ανάλυση διακύμανσης σε έναν παράγοντα (one-way ANOVA), και β) ανάλυση διακύμανσης επαναλαμβανόμενων μετρήσεων. Για την εμβάθυνση της κατανόησης των ποιοτικών δεδομένων πραγματοποιήθηκαν ημιδομημένες συνεντεύξεις. Οι ποιοτικές και ποσοτικές αναλύσεις έδειξαν ότι η εκπαιδευτική παρέμβαση επέφερε σημαντικές αλλαγές στονπαράγοντα των γνώσεων και της επίγνωσης που αφορούσαν στη διαπολιτισμική ικανότητα των υποκειμένων. Επιπρόσθετα, διαφάνηκε ότι η εκπαιδευτική παρέμβαση επηρέασε θετικά και ορισμένες διαστάσεις της διαπολιτισμικής ευαισθητοποίησης, όπως την παρατήρηση και τον σεβασμό στις πολιτισμικές διαφορές. Τα δεδομένα υπέδειξαν πρόσκαιρη μείωση στις τιμές της αυτοπεποίθησης και της ευχαρίστησης, στοιχεία που υποδηλώνουν την ανάγκη για εφαρμογή μακροπρόθεσμων και πιο στοχευμένων παρεμβάσεων. Η συνολική αποτίμηση των ευρημάτων καταδεικνύει αφενός τη σημασία τους για την τυποποίηση παρεμβάσεων αναφορικά με την διαπολιτισμική ευαισθητοποίηση και ικανότητα στο πλαίσιο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και αφετέρου την πρακτική σημασία των αποτελεσμάτων για την προώθηση της συμπερίληψης στην εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και ευρύτερα στην κοινωνία.