Διερεύνηση των μακροχρόνιων νευρογνωστικών διαταραχών και διαταραχών επικοινωνίας σε ασθενείς που έχουν αναρρώσει από το νόσο Κορονοϊού COVID-19

Abstract

Cognitive impairment is recognised as a major feature of COVID-19 and post-COVID-19 conditions, affecting cognitive domains such as attention, memory, executive function, and processing speed, even in non-hospitalised patients however less is known about language function. This study explored in depth the long-term effects of COVID-19 disease on cognitive functions and functional communication of recovered patients. Additionally, the study examined correlations between performance on neurocognitive measures and measures assessing communication disorders with disease severity, duration of symptoms, Body Mass Index (BMI), inflammatory markers [C-Reactive Protein (CRP) and D-dimers], as well as quality of life of the patients. Finally, through ongoing monitoring and re-evaluation, potential changes in performance on cognitive-linguistic functions and on the well-being (quality of life) of these patients was assessed. The total study sample consisted of 98 participants (<65 years old), native Greek speakers, of whom 47 comprised the COVID-19 group and 51 the control group. The participants in the COVID group were further divided into four subgroups depending on the severity of the disease and the presence or absence of Long-COVID syndrome. The initial neuropsychological evaluation of the 47 patients in the COVID group was conducted at least 12 weeks after their recovery from the disease. Of these, 12 patients also underwent a follow-up neuropsychological evaluation at least 12 weeks after the initial evaluation. Neurocognitive assessments included a comprehensive battery of tests evaluating various cognitive functions (attention, verbal and visual episodic memory, executive function) as well as communication functions (language expression and comprehension). Furthermore, from the COVID-19 participants, blood samples were retrospectively collected during the acute phase of the disease for the quantitative determination of CRP and D-dimers. Patients who recovered from COVID-19 showed significant difficulties in most domains of cognitive functioning compared to healthy individuals. Patients with severe COVID-19 showed significantly lower performance in Verbal Fluency(semantic), in the Symbol-Digit Modalities Test and in the Color Trail Test. Years of education were positively associated with the figure recall and confrontation naming, while age negatively affected overall memory recall and Verbal Fluency. Furthermore, biological markers such as Body Mass Index (BMI) and inflammatory markers (CRP and D-dimer) were negatively correlated with performance related to language comprehension mental flexibility and processing speed. Also, the performance of patients with Long-COVID was associated with persistent cognitive and language impairments, such as reduced Verbal Fluency, lower memory recall, and increased processing time on more demanding cognitive tests. Re-evaluation of patients showed statistically significant improvement on Symbol-Digit Modalities Test and verbal learning-free recall, as well as in subjective quality of life, while some cognitive domains, such as delayed story recall, remain insufficient. The long-term effects of the disease significantly affect the cognitive and language functions of the recovered, especially in patients with severe or Long COVID. Keywords neurocognitive assessment, inflammatory markers, post-COVID-19 condition, cognitive communication disorders

Η γνωστική εξασθένηση αναγνωρίζεται ως σημαντικό χαρακτηριστικό της COVID-19 και της μετα-COVID-19 κατάστασης , επηρεάζοντας γνωστικά πεδία όπως η προσοχή, η μνήμη, η εκτελεστική λειτουργία, και η ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, ακόμη και σε μη νοσηλευόμενους ασθενείς. Ωστόσο, λιγότερα είναι γνωστά για τη γλωσσική λειτουργία. Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκαν εκτενώς οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της νόσου COVID-19 στις γνωστικές λειτουργίες και την λειτουργική επικοινωνία των αναρρωσάντων ασθενών. Επιπλέον, εξετάστηκε η συσχέτιση της απόδοσης σε νευρογνωστικές δοκιμασίες και δοκιμασίες που αξιολογούν τις διαταραχές επικοινωνίας με την βαρύτητα της νόσου, τα διάφορα συμπτώματα της νόσου, την διάρκεια των συμπτωμάτων, το Δείκτη Μάζας Σώματος, τους δείκτες φλεγμονής (C-Aντιδρώσα Πρωτεΐνη και Δ-Διμερή), καθώς και με την ποιότητα ζωής των ασθενών. Τέλος, μελετήθηκαν μέσω συνεχιζόμενης παρακολούθησης και επαναξιολόγησης οι πιθανές διαφοροποιήσεις στην επίδοση σε γλωσσικές και γνωστικές λειτουργίες και στην ευημερία των ασθενών αυτών. Το δείγμα της μελέτης αποτελείται από 98 άτομα (κάτω των 65 ετών), φυσικοί ομιλητές της Ελληνικής, εκ των οποίων 47 αποτέλεσαν την ομάδα COVID-19 και 51 άτομα την υγιή ομάδα ελέγχου. Οι συμμετέχοντες της ομάδας COVID επιμερίστηκαν περαιτέρω σε επιμέρους τέσσερις ομάδες ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου και ανάλογα με την παρουσία ή όχι συνδρόμου μακροχρόνιας COVID. Η αρχική νευροψυχολογική αξιολόγηση των 47 ασθενών της ομάδας COVID πραγματοποιήθηκε μετά την πάροδο 12 εβδομάδων από την επιβεβαίωση της νόσου. Από την ομάδα αυτή, 12 ασθενείς υποβλήθηκαν και σε νευροψυχολογική επαναξιολόγηση σε διάστημα μεγαλύτερο των 12 εβδομάδων μετά την αρχική νευροψυχολογική αξιολόγηση. Οι ασθενείς και το υγιές δείγμα αξιολογήθηκαν με περιεκτική συστοιχία δοκιμασιών εξετάζοντας τις γνωστικές λειτουργίες (προσοχή, λεκτική και οπτική μνήμη επεισοδίων, επιτελική λειτουργία), όσο και τις λειτουργίες επικοινωνίας (γλωσσική έκφραση και κατανόηση). Για την ομάδα COVID-19,αναδρομικά είχε συλλεχθεί δείγμα αίματος κατά την οξεία φάση της νόσου, για το ποσοτικό προσδιορισμό της CRP και των Δ-διμερών. Tα άτομα που είχαν νοσήσει από COVID-19 παρουσίασαν σημαντικές δυσκολίες στους περισσότερους τομείς της νοητικής λειτουργίας σε σύγκριση με τα υγιή άτομα. Οι ασθενείς με σοβαρά COVID-19 παρουσίασαν σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις στη λεκτική σημασιολογική ευχέρεια , στη δοκιμασία αντιστοίχισης συμβόλων ψηφίων και στη δοκιμασία Οπτικό-Νοητικής Ιχνηλάτησης με χρώματα. Τα έτη εκπαίδευσης σχετίζονται θετικά με τις δοκιμασίες ανάκλησης σχεδίου και κατονομασίας εικόνων, ενώ η ηλικία επηρέασε αρνητικά τη συνολική μνημονική ανάκληση και τη λεκτική ευχέρεια. Επιπλέον, ο Δείκτης Μάζας Σώματος και οι δείκτες φλεγμονής (CRP και Δ-διμερή) συσχετίστηκαν αρνητικά με επιδόσεις στη γλωσσική κατανόηση στη νοητική ευελιξία και την νοητική ταχύτητα επεξεργασίας. Επίσης οι επιδόσεις των ασθενών με μακροχρόνια COVID συνδέθηκαν με εμμένουσες γνωστικές και γλωσσικές δυσλειτουργίες, όπως μειωμένη λεκτική ευχέρεια, χαμηλότερη μνημονική ανάκληση και αυξημένο χρόνο επεξεργασίας σε πιο απαιτητικές γνωστικές δοκιμασίες. Η επαναξιολόγηση των ασθενών έδειξε στατιστικά σημαντική βελτίωση σε δοκιμασίες αντιστοίχισης συμβόλων-ψηφίων και λεκτικής μάθησης καταλόγου λέξεων, καθώς και στην υποκειμενική ποιότητα ζωής, ενώ ορισμένα νοητικά πεδία, όπως η καθυστερημένη ανάκληση ιστορίας, παρέμειναν εξασθενημένες. Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της νόσου επηρεάζουν σημαντικά τις γνωστικές και γλωσσικές λειτουργίες των αναρρωσάντων, ιδιαίτερα σε ασθενείς με σοβαρή ή μακροχρόνια COVID. Λέξεις-Κλειδιά νευρογνωστική αξιολόγηση, φλεγμονώδεις δείκτες, μετά- COVID-19 κατάσταση , γνωστικές διαταραχές επικοινωνίας