Εκτίμηση της επικινδυνότητας λόγω φυσικών καταστροφών στο Νομό Κορινθίας και συμβολή στη μείωσή της στις σχολικές μονάδες με εφαρμογή του πλαισίου Sendai

Abstract

The city of Corinth, as well as Greece, has repeatedly suffered from disasters due to natural phenomena (earthquakes, floods, landslides, tsunamis, forest fires, etc.). The purpose of this thesis is the risk assessment due to natural disasters and the contribution to reducing and dealing with the risk. Special attention in this study was given to the school units within the watershed of the Xerias stream that flows through Corinthia. In order to achieve the objectives of this study, the geological, geomorphological and seismic characteristics in the study area were studied, and specifically the factors that influence the manifestation of each natural phenomenon: earthquakes (and their accompanying phenomena of liquefaction and seismic landslides), floods, landslides, tsunamis and forest fires. By processing the resulting data and using a method called Analytical Hierarchy Processes, risk maps of the Xerias basin were designed for each of these geohazards. The locations of primary and secondary schools were also placed on the maps to draw conclusions about the risks they face. Then, to check the above, it was deemed appropriate to carry out an on-site survey to record the special geological and geomorphological characteristics of the places where the schools are located and to produce final results. Indeed, many of the schools in Corinth but also in the settlements of Athikia, Chiliomodi, Solomos and Examilia are threatened by more than one geo - hazard. To reduce disaster risk in schools globally, appropriate actions are envisaged in the “Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030”, which was adopted during the third United Nations World Conference in 2015 in Sendai, Japan. The Framework's seven global goals include avoiding new risks, reducing existing ones and strengthening societal resilience through engagement in their management. In order to strengthen schools and increase their resilience against natural disasters, it is recommended, among other things, to inform the entire school community about the risks that threaten them, as well as the appropriate ways to deal with them. An educational intervention was therefore planned, which included the extensive presentation of each risk and a questionnaire and concerned the schools in the Xerias stream catchment. Following permission from the Institute of Educational Policy and relevant approval from the Teachers' Associations, a visit and briefing of the students was carried out at the Athikia High School and the 1st High School of Corinth. First, their existing knowledge was detected through a questionnaire, and afterwards they watched a presentation, which was accompanied by a discussion, solving questions. At the end, they answered the same questionnaire again in order to draw conclusions about the change in their knowledge and attitude towards natural phenomena and disasters. From the statistical processing of the responses by age, grade and school, a positive effect of geohazards education on students aged 12-15 years was clearly evident, as the correct answers to the knowledge questions increased, as well as the answers to which the students stated that they felt able to help themselves and others in a natural disaster event. Finally, an application was created with maps for each settlement and for each risk, where information is provided on the Safe and Unsafe areas, the Escape Routes and the Places of Refuge, where students and educational staff could gather temporarily in case they need to evacuate their school complex. This application is available to all internet users and can be used to find the nearest Shelter and the shortest route to it, in the city of Corinth. With this innovation, the study of natural hazards in the watershed of the Xerias stream in Corinthia (focused on schools in the area) was completed, which can contribute to reducing their effects through the education of student communities in high schools.

Η ευρύτερη περιοχή της Κορινθίας, αλλά και η πόλη της Κορίνθου έχουν υποστεί επανειλημμένα καταστροφές εξαιτίας φυσικών φαινομένων (σεισμοί, πλημμύρες, κατολισθήσεις, τσουνάμι, δασικές πυρκαγιές κ.ά.). Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η εκτίμηση επικινδυνότητας εξαιτίας φυσικών καταστροφών και η συμβολή στη μείωση και στην αντιμετώπιση του κινδύνου. Ιδιαίτερη σπουδή στη μελέτη αυτή δόθηκε στις σχολικές μονάδες εντός της λεκάνης απορροής του ρέματος του Ξηριά που διαρρέει την Κορινθία. Για την επίτευξη των στόχων της μελέτης αυτής μελετήθηκαν τα γεωλογικά, γεωμορφολογικά και σεισμικά χαρακτηριστικά στην περιοχή μελέτης και συγκεκριμένα οι παράγοντες, που επηρεάζουν την εκδήλωση του κάθε φυσικού φαινομένου: σεισμοί (και τα συνοδά τους φαινόμενα ρευστοποίηση και σεισμικές κατολισθήσεις), πλημμύρες, κατολισθήσεις, τσουνάμι και δασικές πυρκαγιές. Με την επεξεργασία των δεδομένων, που προέκυψαν και τη χρήση της , μεθόδου που ονομάζεται Αναλυτική Διαδικασία Ιεράρχησης (Analytical Hierarchy Processes) σχεδιάστηκαν χάρτες επικινδυνότητας της λεκάνης του Ξηριά για κάθε ένα από τους γεωκινδύνους αυτούς. Στους χάρτες τοποθετήθηκαν επίσης οι θέσεις των σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τους κινδύνους που αυτά αντιμετωπίζουν. Στη συνέχεια, για τον έλεγχο των ανωτέρω, κρίθηκε σκόπιμο να πραγματοποιηθεί επί τόπου έρευνα για την καταγραφή των ιδιαίτερων γεωλογικών και γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών των θέσεων που βρίσκονται τα σχολεία και την παραγωγή τελικών αποτελεσμάτων. Πράγματι, πολλά από τα σχολεία στην Κόρινθο αλλά και στους οικισμούς Αθίκια, Χιλιομόδι, Σολομός και Εξαμίλια απειλούνται από περισσότερους του ενός γεωκινδύνους. Για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών στα σχολεία σε παγκόσμιο επίπεδο, προβλέπονται κατάλληλες ενέργειες στο «Πλαίσιο Sendai για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών 2015-2030». Για την ενίσχυση των σχολείων και την αύξηση της ανθεκτικότητάς τους έναντι των φυσικών καταστροφών, συστήνεται μεταξύ άλλων η ενημέρωση του συνόλου της σχολικής κοινότητας σχετικά με τους κινδύνους, οι οποίοι τις απειλούν, καθώς και τους κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισής τους. Σχεδιάστηκε λοιπόν εκπαιδευτική παρέμβαση, η οποία περιελάμβανε την εκτενή παρουσίαση του κάθε κινδύνου και ερωτηματολόγιο και αφορούσε τα σχολεία στη λεκάνη απορροής του ρέματος του Ξηριά. Κατόπιν άδειας από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και σχετικής έγκρισης από τους Συλλόγους Διδασκόντων, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη και ενημέρωση των μαθητών στο Γυμνάσιο Αθικίων και το 1ο Γυμνάσιο Κορίνθου. Αρχικά έγινε ανίχνευση των υπαρχόντων γνώσεών τους μέσω ερωτηματολογίου και μετά παρακολούθησαν παρουσίαση, η οποία συνοδεύτηκε από συζήτηση και επίλυση αποριών. Στο τέλος απάντησαν ξανά στο ίδιο ερωτηματολόγιο με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τη μεταβολή των γνώσεών τους και της στάσης τους ως προς τα φυσικά φαινόμενα και καταστροφές. Από τη στατιστική επεξεργασία των απαντήσεων ανά ηλικία, τάξη και σχολείο, προέκυψε σαφώς η θετική επίδραση της εκπαίδευσης στους γεωκινδύνους σε μαθητές ηλικίας 12-15 ετών, αφού αυξήθηκαν οι σωστές απαντήσεις στις ερωτήσεις γνώσεων, όπως και οι απαντήσεις στις οποίες οι μαθητές δήλωσαν ότι αισθάνονται ικανοί να βοηθήσουν τον εαυτό τους αλλά και τους άλλους σε κάποιο συμβάν φυσικής καταστροφής. Τέλος, δημιουργήθηκε εφαρμογή με χάρτες για κάθε οικισμό και για κάθε επικινδυνότητα, όπου παρέχονται πληροφορίες για τις Ασφαλείς και Μη Ασφαλείς περιοχές, τις Οδούς Διαφυγής και τους Χώρους Καταφυγής, στους οποίους μαθητές και εκπαιδευτικό προσωπικό θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν προσωρινά σε περίπτωση, που χρειαστεί να εκκενώσουν το σχολικό τους συγκρότημα. Η εφαρμογή αυτή είναι διαθέσιμη προς όλους τους χρήστες στο διαδίκτυο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εύρεση του κοντινότερου Χώρου Καταφυγής και της συντομότερης διαδρομής προσέγγισής του, στην πόλη της Κορίνθου. Με την καινοτομία αυτή ολοκληρώθηκε η μελέτη των φυσικών επικινδυνοτήτων στη λεκάνη απορροής του ρέματος του Ξηριά στην Κορινθία (εστιασμένη στα σχολεία της περιοχής), η οποία μπορεί να συμβάλει στη μείωση των επιπτώσεών τους μέσω της εκπαίδευσης των μαθητικών κοινοτήτων στα Γυμνάσια.