Αξιολόγηση της συμβολής της γαλάζιας οικονομίας στην κοινωνική συνοχή και στη βιώσιμη ανάπτυξη των περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης: η περίπτωση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου

Abstract

The main objective of this thesis is the development of a system for assessing the contribution and impact of strategies/policies with the integration of the spatial dimension, using the Sustainability Impact Assessment (SIA) method and its evolution into Sustainable Development Impact Assessment with Territorial Approach (SDIATA). The case of Greece after the long period of austerity, recession and fiscal adjustment, and the subsequent health crisis is indicative, as the country is called upon to adopt a new production and development model. This can be economically viable if Greece builds on sectors where it has a competitive advantage such as the maritime economy while having a blue, environmental-friendly approach aimed at meeting the Sustainable Development Goals (SDGs).In this context, an assessment of the European Union (EU) Blue Economy strategy on social cohesion and sustainable development of a Greek island region is carried out. The North Aegean Region was chosen as a case study due to its low performance in social and economic indicators (e.g., unemployment, GDP, risk of poverty and social exclusion, etc.) at national and European level.The SDIATA method combines the use of secondary data with indicators related to social cohesion and sustainable development. In addition, the method incorporates citizens' attitudes and perceptions of the sectors and activities of the Blue Economy, as well as an assessment of the degree of their social acceptance, which is a novelty of the thesis. In this light, a survey was conducted using a special questionnaire among the members of the North Aegean Regional committee of consultation and the North Aegean Regional Council. The results obtained were prioritized and dimensioned by a team of experts through a questionnaire and consultation, so that they could serve as a decision support tool based on parameters related to sustainability, social cohesion and social acceptance and are related to the Blue Economy. This system supports decision-making and strengthens the involvement of local communities in the implementation of the Sustainable Blue Economy strategy, a condition that has been identified as essential for the effectiveness of the strategy in the context of governance, but which, however, has not yet been achieved.

Κύριος στόχος της παρούσας διατριβής είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος αξιολόγησης της συμβολής και των επιπτώσεων στρατηγικών/πολιτικών με ενσωμάτωση της χωρικής διάστασης, με τη χρήση της μεθόδου Sustainability Impact Assessment (SIA) και τη μετεξέλιξή της σε Sustainable Development Impact Assessment with Territorial Approach (SDIATA). Η περίπτωση της Ελλάδας μετά τη μακροχρόνια περίοδο λιτότητας, ύφεσης και δημοσιονομικής προσαρμογής, αλλά και την υγειονομική κρίση που ακολούθησε είναι ενδεικτική, καθώς καλείται να υιοθετήσει ένα καινούργιο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο. Αυτό μπορεί να είναι οικονομικά βιώσιμο, αν στηριχτεί σε τομείς στους οποίους διαθέτει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα όπως η θαλάσσια οικονομία έχοντας ταυτόχρονα γαλάζιο, φιλοπεριβαλλοντικό πρόσημο στοχεύοντας στην ικανοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ - SDGs). Σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιείται αξιολόγηση της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τη Γαλάζια Οικονομία στην κοινωνική συνοχή και στη βιώσιμη ανάπτυξη μίας ελληνικής νησιωτικής Περιφέρειας. Ως μελέτη περίπτωσης επιλέχθηκε η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου λόγω των χαμηλών επιδόσεων της σε κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες (π.χ. ανεργία, ΑΕΠ, κίνδυνος φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού κλπ.) σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η μέθοδος SDIATA συνδυάζει τη χρήση δευτερογενών δεδομένων με δείκτες που σχετίζονται με την κοινωνική συνοχή και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επιπλέον, στη μέθοδο ενσωματώνονται οι στάσεις και οι αντιλήψεις των πολιτών για τομείς και δραστηριότητες της Γαλάζιας Οικονομίας, καθώς και η εκτίμηση του βαθμού της κοινωνικής αποδοχής τους, στοιχεία που αποτελούν πρωτοτυπία της διατριβής. Υπό αυτό το πρίσμα πραγματοποιήθηκε έρευνα με τη χρήση ειδικού ερωτηματολογίου στα μέλη της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης (ΠεΔΒΑ) και του Περιφερειακού Συμβουλίου Βορείου Αιγαίου (ΠεΣΒΑ). Τα αποτελέσματα που προέκυψαν ιεραρχήθηκαν και διαστασιοποιήθηκαν από ομάδα εμπειρογνωμόνων μέσω ερωτηματολογίου και διαβούλευσης, ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν ως εργαλείο υποστήριξης λήψης αποφάσεων με βάση παραμέτρους οι οποίες σχετίζονται με τη βιωσιμότητα, την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική αποδοχή και αφορούν τη Γαλάζια Οικονομία. Με αυτό το σύστημα υποστηρίζεται η λήψη αποφάσεων και ενισχύεται η εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών στην υλοποίηση της στρατηγικής για τη βιώσιμη Γαλάζια Οικονομία, συνθήκη που έχει κριθεί απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής, στο πλαίσιο της διακυβέρνησης, αλλά ακόμη δεν έχει επιτευχθεί.