Παραβατικότητα, φυλάκιση και σωφρονισμός στην Κέρκυρα κατά την περίοδο της Βρετανικής Προστασίας (1815-1864)

Abstract

The purpose of this thesis was the study of the prison system in the Ionian State - through the case of Corfu - and how this system evolved over the years, under the influence of British Protection and the new theories about imprisonment that prevailed in the 19th century. Our goal was to present the society inside the prisons of Corfu, the people who make it up (inmates and employees), the special interaction relationships that are formed, the living conditions and the everyday life. Key issues we dealt with were the type of detention system (community or individual), prison housing, prison supervision and management, internal regulations, daily schedule, work, food, clothing, education and religious indoctrination. We focused in particular on prisoner delinquency, exploring what was considered delinquency within prisons, what factors led to it and how the state dealt with it, through legislation, disciplinary punishments and the reward system. The work of prisoners and its evolution from punitive (forced works of the type of warehouse), to penitentiary (salaried work of a skilled craftsman) and its economic dimension (source of income for the state and for the prisoner), is another key topic of our study. Finally, we study the type of prison system that was implemented in the Ionian State, what model it was based on, what were its goals, what were the means to achieve them and whether they proved to be effective or not. Regarding the methodology we followed, we approached the issues mainly through texts (correspondence, petitions, applications, complaints) produced by the members of the prison society (Directors, employees, prisoners) and from legislative texts of the period. For each individual topic, the general trend of the time in the advanced countries of the West is presented as it emerges from the study of relevant literature, then the data obtained from the study of archival sources and finally our own questions and conclusions.

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η μελέτη του συστήματος φυλάκισης στο Ιόνιο Κράτος -μέσα από την περίπτωση της Κέρκυρας- και πώς αυτό το σύστημα εξελίχθηκε στη διάρκεια των ετών, υπό την επίδραση της Βρετανικής Προστασίας και των νέων θεωριών περί σωφρονισμού που επικράτησαν τον 19ο αιώνα. Στόχος μας ήταν να παρουσιάσουμε την κοινωνία εντός των φυλακών της Κέρκυρας, τους ανθρώπους που την απαρτίζουν (τρόφιμοι και υπάλληλοι), τις ιδιαίτερες σχέσεις αλληλεπίδρασης που διαμορφώνονται, τις συνθήκες διαβίωσης και την καθημερινότητα. Βασικά θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε ήταν ο τύπος του συστήματος κράτησης (κοινοβιακό ή ατομικό), η στέγαση των φυλακών, η εποπτεία και η δ/νση των φυλακών, οι εσωτερικοί κανονισμοί, το ημερήσιο πρόγραμμα, η εργασία, η διατροφή, η ένδυση, η εκπαίδευση και η θρησκευτική κατήχηση. Εστιάσαμε ιδιαίτερα στην παραβατικότητα των κρατουμένων, διερευνώντας τι θεωρείται ως παραβατικότητα εντός των φυλακών, ποιοι ήταν οι παράγοντες που οδηγούσαν σε αυτήν και πώς την αντιμετώπιζε η πολιτεία, μέσα από τη νομοθεσία, τις πειθαρχικές ποινές αλλά και το σύστημα ανταμοιβών. Η εργασία των κρατουμένων και η εξέλιξή της από τιμωρητική (καταναγκαστικά έργα τύπου κάτεργου), σε σωφρονιστική (μισθωτή εργασία εξειδικευμένου τεχνίτη) και η οικονομική της διάσταση (πηγή εσόδων για το κράτος και για τον κρατούμενο), είναι ένα ακόμη βασικό θέμα της μελέτης μας. Τέλος, μελετούμε το είδος του σωφρονιστικού συστήματος που εφαρμόστηκε στο Ιόνιο Κράτος, σε ποιο πρότυπο βασίστηκε, ποιοι ήταν οι στόχοι του, ποια ήταν τα μέσα για την επίτευξή τους και αν αυτά αποδείχθηκαν αποτελεσματικά ή όχι. Όσον αφορά στη μεθοδολογία που ακολουθήσαμε, προσεγγίσαμε τα θέματα κυρίως μέσα από κείμενα (αλληλογραφία, αναφορές, αιτήσεις, καταγγελίες) που παρήγαγαν τα μέλη της κοινωνίας των φυλακών (Δ/ντές, υπάλληλοι, κρατούμενοι) και από νομοθετικά κείμενα της περιόδου. Για κάθε επιμέρους θέμα παρουσιάζεται η γενικότερη τάση της εποχής στις προηγμένες χώρες της δύσης όπως προκύπτει από τη μελέτη σχετικής βιβλιογραφίας, στη συνέχεια τα δεδομένα που προέκυψαν από τη μελέτη των αρχειακών πηγών και τέλος τα δικά μας ερωτήματα και συμπεράσματα.