Ορθόδοξες αδελφότητες και συναδελφικοί ναοί στην Κέρκυρα (ΙΕ' - ΙΘ΄αι.): συμβολή στην εκκλησιαστική ιστορία της Επτανήσου

Abstract

The study of the orthodox confraternities and the confraternity’s churches of the island of Corfu (Greece), during the 15th - 19th centuries, is based on a considerable number of documents and codes saved in the Historical Archive of Corfu and in the archives of the churches of the island. Thanks to this material the author demostrates the unbreakable relation between the orthodox confraternity and the founder’s rights of its members on the confraternity’s church and indicates that the transformation of the team of the private religious foundation owners in confraternity was based on the institution of “fraterna” (the informal company established by the heirs on the undivided paternal property) which was the example for several temporary monasteries and economic incorporations between monks at the same time. Also, he defines the relations and influences which the orthodox confraternity got from the other religious and professional corporations as well as from the social enviroment in which it was integrated. In the parochial organisation of the local Church the author verifies the significant presence of the confraternity’s church, and clarifies the difference of the confraternity and its components from the parish, given that the participation of the private religious foundations in the parochial organisation was equivalent; Furthermore, the author discribes analytically the composition, the administrative organisation and function of the confraternities, as well as the alterations which were effected mainly during the 18th and 19th century with the resolute interventions of the State, and the peculiarities of the villages’, trade unions’ and monasteries’ confraternities. Finally, he researches and draws the activities of the confraternities which concern the care of the church (celebration, economic administration), the format of devotional events and the charity.

Στην εργασία εξετάζονται οι ορθόδοξες αδελφότητες της Κέρκυρας από τον 15ο έως τον 19ο αι. Πηγές της εργασίας αποτέλεσαν το υλικό που εντοπίστηκε στο Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας και οι σωζόμενοι κώδικες των ναών του νησιού. Με την εργασία καταδεικνύεται η άρρηκτη σχέση της ορθόδοξης αδελφότητας με τα κτητορικά δικαιώματα των μελών της στον συναδελφικό ναό, εντοπίζεται ως θεμέλιο της οργάνωσής της ο θεσμός της αδελφοσύνης ή φρατέρνας (άτυπη εταιρεία που συσταίνονταν από τους κληρονόμους της αδιανέμητης πατρικής περιουσίας) καί διασαφηνίζονται οι σχέσεις και επιρροές που δέχτηκε από τις άλλες θρησκευτικές και επαγγελματικές συσσωματώσεις κα¬θώς και από το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιήθηκε. Επιβεβαιώνεται η σημαντική παρουσία του συναδελφικού ναού στην ενοριακή οργάνωση του τόπου, χωρίς αυτό να σημαίνει την ταύτιση της αδελφότητας με την ενορία, αφού στην ενοριακή οργάνωση ίση ήταν επίσης η παρουσία των ιδιόκτητων ναών. Γίνεται γνωστή η σύνθεση, η διοικητική διάρθρωση και η λειτουργία των αδελφοτήτων, οι διαφοροποιήσεις που έλαβαν χώρα κατά τον 18ο και 19ο αι. με τις αποφασιστικές παρεμβάσεις της Πολιτείας, και οι ιδιοτυπίες των αδελφοτήτων χωριών, συντεχνιών, και μοναστηριών. Τέλος, μελετώνται οι δραστηριότητες των αδελφοτήτων που αναφέρονται στη φροντίδα του ναού (ιερουργία, οικονομική διαχείριση), στην οργάνωση λατρευτικών εκδηλώσεων και στη φιλανθρωπία.