Ψυχολογικές επιπτώσεις της νοσηλείας σε μονάδα εντατικής θεραπείας και η επεξεργασία της προσωπικής εμπειρίας της νοσηλείας ως μορφή παρέμβασης για τον περιορισμό τους

Abstract

Psychological morbidity such as symptoms of anxiety, depressive, and Post Traumatic Stress Disorder (PTSD) along with a decline in Health Related Quality of Life (HRQoL) are common after treatment in an Intensive Care Unit (ICU).Objectives: a) To explore psychological morbidity and HRQoL status both three months and a year after the ICU stay; b) To assess an intervention that focused primarily on PTSD symptoms and was designed to address psychological morbidity after an ICU stay.Methods: Retrospective research based on two different samples of former ICU patients in Greece. Participants (N = 98) were enrolled according to the date they had exited from the ICU. Furthermore, in the first sample (n = 72) participants were enlisted in the study three months after the ICU stay and comprised two groups (intervention and control) after randomization for gender and age. In the second sample, participants (n = 26) were enlisted in the study a year after their ICU stay. Intervention: The study’s intervention consisted of three sessions every fifteen days. They included three elements: a) a written narrative, b) an ICU diary (only in the second session) and c) the provision of self-help materials.Measures: Demographic data were collected through a self-administered questionnaire and each patient’s ICU medical record was used for information related to ICU hospitalization. The research questionnaire comprised two sections. The first section included demographics and personal information and the second section consisted of questionnaires adapted for the Greek population that were used to assess ICU negative memories, PTSD symptoms (IES-r), anxiety and depressive symptoms (HADS), HRQoL (EuroQoL-5D-5L) and social constraint. Participants of the first sample completed the study’s questionnaire three times. The first assessment was completed three months after their ICU stay. The second assessment occurred approximately 40 days after the first assessment and after the completion of intervention for the intervention group. The last assessment was completed a year after the ICU stay. Participants of the second sample completed the study’s questionnaire only once, a year after the ICU stay.Results: Results are presented in four articles. Specifically, psychological morbidity and demographic, psychosocial, and medical correlates of psychological morbidity three months and a year after the ICU stay are presented in the first and the second article respectively. Additionally, the interconnections and correlates (medical, demographic, and psychosocial factors) of negative ICU memories are presented in the third article. Furthermore, participants’ perceptions about their ICU experience and differences in their first and third narratives (before and after the intervention) are presented in the fourth article by using inductive Thematic Analysis. Finally, quantitative assessment of intervention was unfeasible because of floor effects across intervention group at the baseline measurement of PTSD symptoms. Specifically, the control group had higher IES-r scores than the intervention group (the difference was evident in the second and third assessments).The particular low IES-r scores of intervention group in the first assessment and regression to the mean phenomenon did not allow clinical interpretation of the results. Conclusions: This research confirms high rates of psychological morbidity throughout the first year after the ICU stay. It also presents psychological morbidity as a multifaceted phenomenon in which demographic, psychosocial, medical and personal factors are involved. Negative ICU memories, the existence of some other stressor after the ICU stay (usually health related problems) and social constraints on former ICU patients’ wish to communicate and discuss their ICU experience comprise a group of factors that relate to psychological morbidity during the first year after the ICU stay. Although the clinical evaluation of the proposed intervention was not feasible, qualitative data indicate that after the intervention participants appeared to reorganize their ICU recollections, reestablish self-continuity and author restitution narratives.

Οι ασθενείς των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), μετά την έξοδό τους από αυτές, αντιμετωπίζουν διάφορα ψυχολογικά προβλήματα. Συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και διαταραχής μετατραυματικού στρες (ΔΜΣ), εμφανίζονται αρκετά συχνά ενώ και η προσλαμβανόμενη ποιότητα ζωής αυτών των ατόμων υπολείπεται σε σύγκριση με την προηγούμενή τους κατάσταση.Στόχοι: α) Η διερεύνηση των ψυχολογικών επιπτώσεων της νοσηλείας σε ΜΕΘ τρεις μήνες και ένα έτος μετά την έξοδο από την ΜΕΘ και β) η αξιολόγηση μιας πρότασης παρέμβασης για την αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων σε αυτόν τον πληθυσμό η οποία εστιάζεται κυρίως στα συμπτώματα της ΔΜΣ. Μέθοδος: Αναδρομική έρευνα σε δύο διαφορετικά δείγματα πρώην ασθενών ΜΕΘ με 98 συνολικά συμμετέχοντες/ουσες οι οποίοι/ες εντάσσονταν στην έρευνα διαδοχικά σύμφωνα με την ημερομηνία εξόδου από την ΜΕΘ. Επιπλέον, στο ένα δείγμα (n= 72) εφαρμόστηκε παραγοντικός σχεδιασμός με την συγκρότηση μιας ομάδας ελέγχου και μιας ομάδας παρέμβασης έπειτα από τυχαιοποίηση για το φύλο και την ηλικία. Παρέμβαση: Πραγματοποιήθηκαν τρεις συνεδρίες ανά δεκαπενθήμερο. Η κάθε συνεδρία περιλάμβανε την γραπτή αφήγηση της προσωπικής ιστορίας για την ΜΕΘ και την χορήγηση αυτοσχέδιου υλικού αυτοβοήθειας. Στην δεύτερη συνεδρία, πριν την αφήγηση χορηγούνταν ένα συνοπτικό ημερολόγιο νοσηλείας στην ΜΕΘ. Μετρήσεις: Τα δημογραφικά δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω αυτοσχέδιου ερωτηματολόγιου και ο ιατρικός φάκελος της ΜΕΘ χρησιμοποιήθηκε για τα στοιχεία που σχετίζονται με την νοσηλεία στην ΜΕΘ. Για την καταγραφή των ψυχολογικών επιπτώσεων χρησιμοποιήθηκαν ειδικά ερωτηματολόγια που έχουν προσαρμοστεί για τον Ελληνικό πληθυσμό (IES-r, HADS, EQ-5D). Στο δείγμα με τον παραγοντικό σχεδιασμό η πρώτη μέτρηση πραγματοποιήθηκε περίπου τρεις μήνες μετά την έξοδο από την ΜΕΘ. Για τα άτομα που μετείχαν στην ομάδα της παρέμβασης, η πρώτη συνεδρία της παρέμβασης πραγματοποιήθηκε μετά την πρώτη μέτρηση. Η δεύτερη μέτρηση στο δείγμα με τον παραγοντικό σχεδιασμό πραγματοποιήθηκε περίπου 40 ημέρες μετά την πρώτη μέτρηση και μετά την ολοκλήρωση των συνεδριών της παρέμβασης για τα άτομα που μετείχαν στην ομάδα της παρέμβασης. Τέλος, η τρίτη μέτρηση πραγματοποιήθηκε ένα έτος μετά το εξιτήριο από την ΜΕΘ και για τις δύο ομάδες του δείγματος με τον παραγοντικό σχεδιασμό. Στο δείγμα χωρίς τον παραγοντικό σχεδιασμό πραγματοποιήθηκε μια μέτρηση, ένα έτος μετά την ΜΕΘ. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε τέσσερα άρθρα. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται οι ψυχολογικές επιπτώσεις και η σχέση τους με δημογραφικούς, κοινωνικούς και ιατρικούς παράγοντες καθώς και με τις αρνητικές αναμνήσεις από την εμπειρία στην ΜΕΘ τρεις μήνες και ένα έτος μετά την ΜΕΘ (άρθρα 1 και 2 αντίστοιχα). Επίσης, παρουσιάζονται οι παράγοντες (δημογραφικοί, κοινωνικοί και ιατρικοί) που σχετίζονται με τις αρνητικές αναμνήσεις τρεις μήνες μετά από την ΜΕΘ καθώς και η διασύνδεση των αρνητικών αναμνήσεων μεταξύ τους (άρθρο 3). Στη συνέχεια (άρθρο 4), παρουσιάζεται η προσωπική εμπειρία της νοσηλείας στην ΜΕΘ με την Θεματική Ανάλυση της πρώτης και της τρίτης αφήγησης των συμμετεχόντων/ουσών στην ομάδα της παρέμβασης όπου περιγράφονται παράλληλα οι τροποποιήσεις στις αφηγήσεις (πριν και μετά από την παρέμβαση). Τέλος, δεν ήταν εφικτή η ποσοτική αξιολόγηση της παρέμβασης καθώς η ομάδα ελέγχου είχε υψηλότερη βαθμολογία στην κλίμακα μέτρησης συμπτωμάτων ΔΜΣ (IES-r) από την ομάδα παρέμβασης στην πρώτη μέτρηση (διαφορά η οποία διατηρήθηκε και στις υπόλοιπες τις μετρήσεις) ενώ η ιδιαίτερα χαμηλή βαθμολογία της IES-r για την ομάδα παρέμβασης στην πρώτη μέτρηση και η τάση ροπής προς τον μέσο όρο δεν επέτρεπε την κλινική ερμηνεία των αποτελεσμάτων.Συμπεράσματα: Τα δεδομένα της παρούσας έρευνας επιβεβαιώνουν την παρουσία ψυχολογικών επιπτώσεων τουλάχιστον για ένα έτος μετά την ΜΕΘ. Επίσης τις περιγράφουν ως ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο στο οποίο εμπλέκονται δημογραφικοί, κοινωνικοί καθώς και σχετικοί με την ιατρική περίθαλψη και με την προσωπική εμπειρία στην ΜΕΘ παράγοντες. Οι αρνητικές αναμνήσεις από την ΜΕΘ, η ύπαρξη κάποιου στρεσογόνου γεγονότος μετά την ΜΕΘ που συνήθως αφορά θέματα υγείας, και η αντίληψη του ίδιου του ατόμου για την ύπαρξη κοινωνικών περιορισμών στην επιθυμία του για συζήτηση θεμάτων της ΜΕΘ αποτελούν μια ομάδα παραγόντων η οποία συνδέεται με τις ψυχολογικές επιπτώσεις σε όλη την διάρκεια του έτους μετά την ΜΕΘ. Παρόλο που δεν είναι δυνατή η κλινική αξιολόγηση της παρέμβασης, τα δεδομένα της Θεματικής Ανάλυσης παρέχουν ενδείξεις πως η παρέμβαση οδηγεί στην αναδιοργάνωση των αναμνήσεων των συμμετεχόντων/ουσών, στην αποκατάσταση της αίσθησης για την συνέχεια του εαυτού και στην διαμόρφωση αφηγήσεων αποκατάστασης.