Εξελικτικές αλληλεπιδράσεις ανθρώπου-περιβάλλοντος: η αρχαιολογική καταγραφή τους στην τέχνη της αναπαράστασης των ζώων στο νησιωτικό οικοσύστημα της Κρήτης κατά την εποχή του Χαλκού

Abstract

Almost always, artistic representations of animals have been a primary source of archaeological information about ancient cultures. Through them we understand how people perceived these creatures of nature, the ways they exploited them to improve their living conditions, the various symbolic meanings they invented for them, and even the divine qualities they attributed to them.For Bronze Age Crete, when the Minoan civilization flourished, the thousands of representations of animals on seals constitute an undoubtedly rich corpus from which we can draw a significant amount of information about the customs of the ancient Minoans, the social and religious aspects of their lives, their symbolic value system.Through a statistical and analytical approach, in this work an attempt is made to thoroughly investigate this wealth of representations and to highlight all those aspects of the Minoan culture that some to a greater and others to a lesser extent are known to us today. With a combined overview of animal representations on funerary larnakes as well as frescoes, our picture is further enriched. Of particular interest is the possibility that we are given to assume the relationship of specific animals with the painful event of death and the unconstrained transition to the other world.

Οι καλλιτεχνικές παραστάσεις με ζώα αποτελούσαν, σχεδόν ανέκαθεν, μια πρωταρχική πηγή αρχαιολογικής πληροφορίας για τους αρχαίους πολιτισμούς. Μέσα από αυτές καταλαβαίνουμε πως αντιλαμβάνονταν οι άνθρωποι αυτά τα πλάσματα της φύσης, τους τρόπους που τα εκμεταλλεύονταν για να βελτιώσουν τους όρους ζωής τους, τις διάφορες συμβολικές σημασίες που επινοούσαν για αυτά, ακόμα και τις θεϊκές ιδιότητες που τα απέδιδαν.Για την Κρήτη της Εποχής Χαλκού, όταν άνθισε δηλαδή ο Μινωικός πολιτισμός, οι χιλιάδες αναπαραστάσεις ζώων επάνω σε σφραγίδες συνθέτουν ένα αναμφίβολα πλούσιο corpus απ’ όπου μπορούμε να αντλήσουμε έναν σημαντικό όγκο στοιχείων για τα ήθη των αρχαίων Μινωιτών, τις κοινωνικές και λατρευτικές πλευρές της ζωής τους, το συμβολικό σύστημα αξιών.Μέσα από μια στατιστική και αναλυτική προσέγγιση, στην εργασία αυτή γίνεται μια προσπάθεια να διερευνηθεί διεξοδικά αυτός ο πλούτος παραστάσεων και να αναδειχθούν όλες εκείνες οι όψεις του Μινωικού πολιτισμού που άλλες σε μεγαλύτερο και άλλες σε μικρότερο βαθμό μας είναι σήμερα γνωστές. Με μια συνδυαστική επισκόπηση των παραστάσεων με ζώα σε ταφικές λάρνακες καθώς και σε τοιχογραφίες, εμπλουτίζεται η εικόνα μας ακόμα περισσότερο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί η δυνατότητα που μας δίνεται να υποθέσουμε τη σχέση συγκεκριμένων ζώων με το οδυνηρό γεγονός του θανάτου και την ανεμπόδιστη μετάβαση στον άλλο κόσμο.