Φυσική δραστηριότητα και ποιότητα ζωής φροντιστών ψυχικά πασχόντων

Abstract

This Doctoral thesis aims to investigate the effectiveness of physical activity in improving the perceived quality of life and mental health of caregivers and, in particular, in reducing the levels of anxiety and depression, which are key symptoms associated with caring for a person with a severe mental disorder. Special emphasis is given to traditional dance as a form of physical activity that can significantly contribute in reducing the stress level of family caregivers and increasing their quality of life. In this doctoral dissertation, three studies were conducted: In the first research, the contribution of stress, anxiety and depression to the quality of life of family caregivers was investigated. This research involved 300 family caregivers of the mentally ill people (96 men and 204 women, with an average age of 58.2 ± 11.7) who were randomly selected by public mental health organizations throughout Greece. Participants completed the Hellenic Depression Anxiety Stress Scale (DASS-21) and the Euro-5D Health Thermometer. According to the results, the main factor of quality of life that interacts with the negative emotional state is the factor "stress / sadness". It has also been shown that depression levels tend to increase mainly when the sense of self-limitation increases and secondarily when the feeling of sadness / anxiety increases in combination with increased years of co-morbidity with mental illness. In the second study, both the habits and the preferences of exercise and physical activity of the family caregivers were investigated with a qualitative research. This study involved 13 people (5 men, 8 women, aged 51-64 years), who had the status of family caregiver of people suffering from either schizophrenia or bipolar disorder. After analyzing the results of the semi-structured interviews, it appeared that family caregivers believe that: traditional dance helps to improve mental mood (n = 13), traditional dance is a pleasant form of exercise (n = 13), traditional dance is a social activity for fun and socialization (ν = 13) and traditional dance helps to release negative emotions (ν = 13). Finally, research has shown that family caregivers are willing to engage in physical activity that includes traditional dance because they believe it will help them improve their mood (n = 13). In the third study, an intervention was made with Greek traditional dance in 13 family caregivers (5 men, 8 women, 40-70 years old). The intervention lasted one month (2 times a week). The most important conclusion of this study was that the factors of negative emotional state (stress, anxiety, depression) improved after the intervention and this shows the relatively immediate positive effects of the intervention. Finally, physical activity was found to have the greatest impact on the stress factor as it reduced stress levels by about half. Upon completion of the three researches, it is concluded that family caregivers are experiencing anxiety problems. Research has also shown that traditional dancing as a physical activity reduces the levels of stress / sadness of family caregivers. Finally, a positive finding of the study is that family caregivers have positive perceptions of traditional dance as they believe that it can help them improve their mood.

Η παρούσα διατριβή στοχεύει στη διερεύνηση της αντιληπτής ποιότητας ζωής, της ψυχικής υγείας οικογενειακών φροντιστών, αλλά και την αποτελεσματικότητα της φυσικής δραστηριότητας στη μείωση των επιπέδων άγχους και κατάθλιψης, που αποτελούν βασικά συμπτώματα ατόμων που ασχολούνται με την φροντίδα ενός ατόμου με σοβαρή ψυχική διαταραχή. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον παραδοσιακό χορό ως μια μορφή φυσικής δραστηριότητας που μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην μείωση του επιπέδου στρες και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των οικογενειακών φροντιστών. Έγιναν συνολικά τρεις μελέτες: Στην πρώτη μελέτη διερευνήθηκε η συμβολή του άγχους, του στρες και της κατάθλιψης στην ποιότητα ζωής των οικογενειακών φροντιστών. Συμμετείχαν 300 οικογενειακοί φροντιστές ψυχικά πασχόντων (96 άνδρες και 204 γυναίκες), με μέση ηλικία 58,2 ± 11,7, που επιλέχθηκαν τυχαία από δημόσιους φορείς ψυχικής υγείας σε όλη την Ελλάδα. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν το Ελληνικό Ερωτηματολόγιο Μέτρησης της κατάθλιψης του άγχους και του στρες (Depression Anxiety Stress Scale- DASS-21) και το Θερμόμετρο υγείας Euro-5D. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο κυριότερος παράγοντας της ποιότητας ζωής που αλληλοεπιδρά με την αρνητική συναισθηματική κατάσταση είναι ο παράγοντας «άγχος/θλίψη». Φάνηκε ακόμη, ότι τα επίπεδα κατάθλιψης τείνουν να αυξάνονται κυρίως όταν αυξάνεται η αίσθηση περιορισμού της αυτοεξυπηρέτησης και δευτερευόντως όταν αυξάνεται η αίσθηση θλίψης/άγχους σε συνδυασμό και με αυξημένα χρόνια ύπαρξης συνοσηρότητας με ψυχικό νόσημα. Στη δεύτερη μελέτη διερευνήθηκαν τόσο οι συνήθειες όσο και οι προτιμήσεις άσκησης και φυσικής δραστηριότητας των οικογενειακών φροντιστών με ποιοτική μέθοδο. Συμμετείχαν 13 άτομα (5 άνδρες, 8 γυναίκες), ηλικίας 51-64 ετών, που είχαν την ιδιότητα του οικογενειακού φροντιστή ατόμων που έπασχαν είτε από σχιζοφρένεια είτε από διπολική διαταραχή. Μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων της ημιδομημένης συνέντευξης φάνηκε ότι οι οικογενειακοί φροντιστές πίστευαν ότι ο παραδοσιακός χορός βοηθάει στην βελτίωση της ψυχικής διάθεσης (ν=13), ο παραδοσιακός χορός είναι ένα ευχάριστο είδος γυμναστικής (ν=13), ο παραδοσιακός χορός είναι μια κοινωνική δραστηριότητα για διασκέδαση και κοινωνικοποίηση (ν=13) και ο παραδοσιακός χορός βοηθάει στην εκτόνωση αρνητικών συναισθημάτων (ν=13). Τέλος η έρευνα έδειξε ότι οι οικογενειακοί φροντιστές ήταν διατεθειμένοι να εμπλακούν στην φυσική δραστηριότητα που περιλαμβάνει τον παραδοσιακό χορό γιατί πιστεύουν ότι θα τους βοηθήσει να βελτιώσουν τη διάθεσή τους (ν=13). Στην τρίτη μελέτη, έγινε παρέμβαση με ελληνικό παραδοσιακό χορό σε 13 οικογενειακούς φροντιστές (5 άνδρες, 8 γυναίκες), 40-70 ετών. Η παρέμβαση είχε διάρκεια ένα μήνα, και συχνότητα 2 φορές την εβδομάδα. Το πιο σημαντικό συμπέρασμα αυτής της μελέτης ήταν ότι οι συντελεστές της αρνητικής συναισθηματικής κατάστασης (στρες, άγχος, κατάθλιψη) βελτιώθηκαν μετά την παρέμβαση και από αυτό φαίνονται οι σχετικά άμεσες θετικές επιπτώσεις της παρέμβασης. Τέλος, διαπιστώθηκε ότι η φυσική δραστηριότητα έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στον παράγοντα άγχος καθώς μείωσε τα επίπεδα του άγχους περίπου στο μισό. Με την ολοκλήρωση των τριών ερευνών διαπιστώνεται ότι οι οικογενειακοί φροντιστές αντιμετωπίζουν προβλήματα άγχους/θλίψης. Το επίπεδο της φυσικής τους δραστηριότητας ήταν πολύ χαμηλό στη συντριπτική τους πλειοψηφία, αλλά είχαν θετικές αντιλήψεις για το παραδοσιακό χορό, καθώς πίστευαν ότι μπορεί να τους βοηθήσει να βελτιώσουν τη ψυχική τους διάθεση. Η έρευνα έδειξε επίσης ότι ο παραδοσιακός χορός ως φυσική δραστηριότητα μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους/θλίψης των οικογενειακών φροντιστών.