Η αντιπαράθεση μεταξύ παράκτιων - ναυτιλιακών κρατών και το αναδυόμενο διεθνές - κοινοτικό (ΕΕ) καθεστώς ναυσιπλοϊας για την ασφαλή μεταφορά επικίνδυνων υλικών

Abstract

Despite the existence of an international and EU institutional framework for the sea transport of hazardous materials, the phenomenon of confrontation between coastal and maritime States is still observed when vessels carrying dangerous materials pass through maritime zones. This study examines the provisions of international and EU law which lead to a confrontation between coastal and maritime States in the transport of hazardous materials by sea from the point of view of the recipients of their regulations. It is considered important that the recipients of these regulations, ie the States, are also the potential legislators. In this regard, the objective tendencies of the confrontation are analyzed, the forces leading to it are identified, the policy, the institutional framework are evaluated and the practice of the States is investigated. The ongoing confrontation between the coastal and maritime states is linked to interdependent factors such as the phenomenon of globalization and the upliftment of people's standard of living, the complete liberalization of markets by state intervention, the growing demand for energy and transport, and the emergence of the phenomenon of ship gigantism, the expansion of chemical and hazardous materials, the accidents of ships transporting hazardous materials within the maritime zones resulting in the dramatic deterioration of marine pollution and the contribution of shipping to the rise of climate change. Today, ships carrying dangerous goods are at greater risk of terrorist attacks, piracy and cyber piracy, while the trend towards the construction of such autonomous ships is in line with the controversy. Experience to date has shown that these factors contribute, in the event of accidents involving ships carrying dangerous goods, to direct or indirect cross-border marine pollution with incalculable socio-economic and environmental consequences. Nevertheless, ship-owners is still in favoυr of registering ships carrying dangerous goods in the registers of States where they provide guarantees of a reduction in the operating costs of ships in all respects.These factors emphasize the importance of discussing and adopting a new and more effective framework. This study found that the institutional framework for the transport of hazardous materials by sea has never, to date, been codified. Relevant codification efforts seemed to be made, for the, then, transport of hazardous materials, in the Geneva Convention of 1958 for the territorial sea and the contiguous zone but also the high seas without substantial results. A milestone in the beginning of a substantive settlement of the issue is UNCLOS, 1982, where the States Parties to the Convention agreed on the delimitation of maritime zones. In parallel with UNCLOS, 1982, the right to freedom of navigation is examined in relation to the protection of the marine environment. This study addresses the above mentioned issues and legally analyzes (de lega lata) and interprets (de lega ferenda) the institutional framework of the transport of hazardous materials by sea in order to harmonize it. This method explains, through current law, the balancing of economic development and the protection of the marine environment with the careful use of ships carrying hazardous materials. In conclusion, the analysis of the institutional framework of the transport of hazardous materials by sea is burdened far due to the lack of immediate enforcement of international - EU legislation. On this basis the study is justified because highlights the dogmatic value of regional or bilateral agreements as modern methodological tools for strengthening the safety of the transport of hazardous materials by sea in order to resolve the issue of coastal and maritime states conflict.

Παρότι υφίσταται διεθνές και ενωσιακό (EE) θεσμικό πλαίσιο, κατά τη δια θαλάσσης μεταφορά των επικινδύνων υλικών εξακολουθεί να παρατηρείται το φαινόμενο της αντιπαράθεσης μεταξύ των παρακτίων και ναυτιλιακών Κρατών. Η μελέτη εξετάζει τις διατάξεις του διεθνούς και ενωσιακού (ΕΕ) δικαίου οι οποίες άγουν στην αντιπαράθεση υπό την οπτική των αποδεκτών των ρυθμίσεων τους. Σημαντικό θεωρείται ότι οι αποδέκτες των συγκεκριμένων ρυθμίσεων, ήτοι τα Κράτη, είναι και οι δυνητικοί νομοθέτες. Συναφώς, αναλύονται οι αντικειμενικές των τάσεων της αντιπαράθεσης, αναγνωρίζονται οι δυνάμεις που οδηγούν σε αυτή, αξιολογείται η πολιτική, το θεσμικό πλαίσιο και ερευνάται η πρακτική των Κρατών. Η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση μεταξύ των παρακτίων και ναυτιλιακών Κρατών συνδέεται με αλληλεξαρτώμενους παράγοντες όπως το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης και η αναβάθμιση του επιπέδου ζωής των ανθρώπων, η πλήρης απελευθέρωση των αγορών από την κρατική παρέμβαση, η αύξηση ζήτησης ενέργειας και μεταφορών, η άνοδος του παγκοσμίου στόλου και η εμφάνιση του φαινομένου του γιγαντισμού των πλοίων, η διεύρυνση του αριθμού των χημικών και επικίνδυνων υλικών, τα ατυχήματα πλοίων μεταφοράς επικινδύνων υλικών εντός των θαλασσίων ζωνών με αποτέλεσμα την δραματική επιδείνωση της ρύπανσης του θαλασσίου περιβάλλοντος και τη συμβολή της ναυτιλίας στην έξαρση της κλιματικής αλλαγής. Σήμερα, εντονότερα, τα πλοία μεταφοράς επικινδύνων υλικών διατρέχουν τον κίνδυνο τρομοκρατικών επιθέσεων, πειρατείας και κυβερνοπειρατείας ενώ η τάση προς την κατασκευή αυτόνομων πλοίων τέτοιου είδους συνάδει στην αντιπαράθεση. Οι εν λόγω παράγοντες συμβάλουν, σύμφωνα με τις ατυχηματικές περιπτώσεις πλοίων μεταφοράς επικινδύνων υλικών, στη ρύπανση της θάλασσας με ανυπολόγιστες κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες. Οι παράγοντες αυτοί τονίζουν την σπουδαιότητα συζήτησης και υιοθέτησης ενός νέου και αποτελεσματικότερου πλαισίου. Από τη μελέτη προέκυψε ότι το θεσμικό πλαίσιο για τη δια θαλάσσης μεταφορά επικινδύνων υλικών δεν έχει, ποτέ, μέχρι σήμερα κωδικοποιηθεί. Σχετικές προσπάθειες κωδικοποίησης φάνηκε να γίνονται, για τις, τότε, μεταφορές επικινδύνων υλικών, στην Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για την Αιγιαλίτιδα και τη Συνορεύουσα Ζώνη αλλά και την Ανοικτή Θάλασσα χωρίς γόνιμα αποτελέσματα. Ορόσημο για την έναρξη ουσιαστικής διευθέτησης του ζητήματος αποτελεί η UNCLOS, 1982, όπου τα Κράτη-Μέρη της Σύμβασης συμφώνησαν επί της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών. Παράλληλα, με την εν λόγω Σύμβαση εξετάζεται το δικαίωμα της ελευθερίας στην ναυσιπλοΐα σε σχέση με την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος. Η παρούσα μελέτη επιλαμβάνεται των ανωτέρω αναφερομένων ζητημάτων και νομικοτεχνικά αναλύει (de lega lata) και ερμηνεύει (de lega ferenda) με σκοπό την εναρμόνιση του θεσμικού πλαισίου της δια θαλάσσης μεταφοράς των επικινδύνων υλικών. Με τη μέθοδο αυτή εξηγείται, μέσω του σύγχρονου δικαίου, η εξισορρόπηση της οικονομικής ανάπτυξης και της προστασίας του θαλασσίου περιβάλλοντος με την επιμελή χρήση των πλοίων μεταφοράς επικινδύνων υλικών. Εν κατακλείδι παρατηρείται ότι η ανάλυση του θεσμικού πλαισίου της δια θαλάσσης μεταφοράς των επικινδύνων υλικών επιβαρύνεται μακράν λόγω του ελλείμματος άμεσης επιβολής της διεθνούς - ενωσιακής νομοθεσίας. Στη βάση αυτή δικαιολογείται η συγκεκριμένη έρευνα, η οποία αναδεικνύει την αξία της δογματικής των περιφερειακών ή διμερών συμφωνιών ως σύγχρονων μεθοδολογικών εργαλείων για την ενδυνάμωση της ασφάλειας των δια θαλάσσης μεταφορών επικινδύνων υλικών ώστε να επιλυθεί το ζήτημα της αντιπαράθεσης μεταξύ των παρακτίων και ναυτιλιακών Κρατών.