Ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογικού πλαισίου για την αξιολόγηση υποδομών συνύπαρξης πεζών και ποδηλατιστών μέσω της προτυποποίησης του επιπέδου και της ποιότητας εξυπηρέτησης

Abstract

The limited available public space in modern cities has created the need for re-distributing public space among the different categories of road users. Thus, the concept of shared space, which expresses spaces where different road users co-exist and interact, is being promoted again. In the framework of this PhD Thesis, a holistic methodological framework for assessing pedestrians-cyclists shared infrastructure is being developed. The methodological framework consists of two main parts, where the one deals with the level of service and the second deals with the perceived quality of service. The first main part of the methodological framework is based on a previous methodology which was developed by the Dutch researcher Hein Botma, who introduced the hindrance concept, which attempts to express the movement restrictions that a user perceives. The first main part of the methodological framework concludes with the formation of an equation, which estimates the hindrance that a user experiences and therefore it identifies the level of service that is provided by the infrastructure. The second main part of the methodological framework is related with the investigation of the quality of service that pedestrians and cyclists perceive. This part is based solely on users’ (pedestrians and cyclists) attitudes and it aims to examine relationships between factors that are associated with users’ characteristics, behavior, attitude towards specific qualitative characteristics and perceived quality of service. The investigation of these relationships is being made through modelling and examining a theoretical hypothesis that the author of the PhD Thesis forms based on the literature. In the framework of the PhD Thesis, the proposed methodological framework is being applied in shared infrastructure in the city of Thessaloniki, with the aim of calibrating the statistical models based on real data and assessing its performance. For the application of the first main part of the methodological framework, initially weights are being assigned to the various event types, based on two questionnaire surveys (in the first survey 250 pedestrians participated, while in the second one 200 cyclists). The respondents were asked to assess the relative weight of the event types, by responding in pairwise comparisons and their responses were analyzed through the Analytic Hierarchy Process method. Next step of the application of the methodological framework is the estimation of the frequency that a user is experiencing events. The estimation was based on field observations, as well as on the development of regression tree models. Regarding the second main part of the methodological framework, its application is based solely on questionnaire surveys. Thus, 275 responses from pedestrians and 214 responses from cyclists were collected. The responses were initially analyzed in terms of descriptive and inferential statistics. As a next step, one of the most commonly used models for examining theoretical hypotheses, i.e. Structural Equation Model (SEM), was used. The PhD Thesis ends up with useful conclusions, as well as with the provision of answers in the research questions that had been set. Moreover, options for applying and adapting the methodological framework are being presented.

Ο περιορισμένος διαθέσιμος δημόσιος χώρος στα σύγχρονα αστικά κέντρα έχει δημιουργήσει την ανάγκη για ανακατανομή του δημόσιου χώρου, επαναφέροντας στο προσκήνιο την έννοια των υποδομών κοινής χρήσης (shared spaces), όπου οι διάφορες κατηγορίες χρηστών συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν. Στο πλαίσιο της παρούσας Διδακτορικής Διατριβής αναπτύσσεται ένα ολιστικό μεθοδολογικό πλαίσιο για την αξιολόγηση υποδομών συνύπαρξης πεζών και ποδηλατιστών, το οποίο αποτελείται από δύο κύρια μέρη, τη διερεύνηση του επιπέδου εξυπηρέτησης και τη διερεύνηση της αντιληπτής ποιότητας εξυπηρέτησης. Το πρώτο κύριο μέρος του μεθοδολογικού πλαισίου βασίζεται σε προηγούμενη μεθοδολογία του Ολλανδού ερευνητή Hein Botma, ο οποίος εισήγαγε την έννοια της παρεμπόδισης (hindrance concept), που επιχειρεί να εκφράσει τους περιορισμούς κίνησης που αντιλαμβάνεται ένας χρήστης, λόγω της παρουσίας και της κίνησης άλλων χρηστών. Το πρώτο κύριο μέρος του μεθοδολογικού πλαισίου καταλήγει με τη διαμόρφωση μίας μαθηματικής σχέσης, η οποία εκτιμάει την παρεμπόδιση που βιώνει ένας χρήστης της υποδομής και κατ’ επέκταση προσδιορίζει το επίπεδο εξυπηρέτησης που προσφέρει η υποδομή. Το δεύτερο κύριο μέρος του μεθοδολογικού πλαισίου αφορά στη διερεύνηση της ποιότητας εξυπηρέτησης που αντιλαμβάνονται οι πεζοί και οι ποδηλάτες από μία υποδομή κοινής χρήσης. Αυτό το μέρος του μεθοδολογικού πλαισίου βασίζεται αποκλειστικά στις απόψεις των χρηστών (πεζών και ποδηλατιστών) και στόχο αποτελεί η διερεύνηση σχέσεων μεταξύ παραγόντων που συνδέονται με τα χαρακτηριστικά των χρηστών, τη συμπεριφορά τους, τις απόψεις τους για συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά των υποδομών και την άποψή τους για την ποιότητα εξυπηρέτησης που προσφέρει η υποδομή. Η διερεύνηση των σχέσεων αυτών γίνεται μέσω της προτυποποίησης και εξέτασης μίας συγκεκριμένης θεωρητικής υπόθεσης που διαμορφώνει ο συγγραφέας της Διδακτορικής Διατριβής βάσει της βιβλιογραφίας. Στο πλαίσιο της Διδακτορικής Διατριβής, το προτεινόμενο μεθοδολογικό πλαίσιο εφαρμόζεται σε υποδομές συνύπαρξης πεζών και ποδηλατιστών στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Στόχο της εφαρμογής αποτελεί η βαθμονόμηση των μαθηματικών προτύπων χρησιμοποιώντας πραγματικά δεδομένα και η αξιολόγηση του μεθοδολογικού πλαισίου. Για την εφαρμογή του πρώτου κύριου μέρους του μεθοδολογικού πλαισίου, αρχικά αποδίδονται βάρη στα συμβάντα, αξιοποιώντας δύο έρευνες ερωτηματολογίων, όπου στην πρώτη συμμετείχαν 250 πεζοί και στη δεύτερη 200 ποδηλάτες. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα κλήθηκαν να αξιολογήσουν τη σχετική βαρύτητα των συμβάντων, απαντώντας σε ζεύγη συγκρίσεων και οι απαντήσεις τους αναλύθηκαν με χρήση της Αναλυτικής Ιεραρχικής Διαδικασίας. Επόμενο βήμα εφαρμογής του μεθοδολογικού πλαισίου αποτελεί η εκτίμηση της συχνότητας βίωσης των συμβάντων, η οποία βασίστηκε σε παρατηρήσεις πεδίου και στην ανάπτυξη δέντρων παλινδρόμησης. Όσον αφορά στο δεύτερο κύριο μέρος του μεθοδολογικού πλαισίου, η εφαρμογή του βασίζεται αποκλειστικά σε έρευνες ερωτηματολογίων. Για τον λόγο αυτόν, συγκεντρώθηκαν απαντήσεις από 275 πεζούς και 214 ποδηλάτες. Οι απαντήσεις αρχικά αναλύθηκαν με όρους περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής. Εν συνεχεία, εφαρμόστηκε ένα από τα πλέον διαδεδομένα πρότυπα για διερεύνηση θεωρητικών υποθέσεων, το μοντέλο δομικών εξισώσεων. Η Διδακτορική Διατριβή καταλήγει με τη διατύπωση χρήσιμων συμπερασμάτων και απαντήσεων στα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν. Επίσης, παρουσιάζονται τρόποι με τους οποίους το μεθοδολογικό πλαίσιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε υποδομές ή πόλεις με διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά της πόλης της Θεσσαλονίκης, πραγματοποιώντας κατάλληλες προσαρμογές.