Λαϊκός πολιτισμός, ψηφιακό παιχνίδι και η συμβολή τους στην ενίσχυση της τοπικής συνείδησης των μαθητών δημοτικού του Δήμου Γαλατσίου

Abstract

The present dissertation is based on three main theoretical pillars: Popular culture, Digital Gaming and place associated Social Identity. Therefore, the following text draws inspiration from various scientific fields like Folklore, Sociology, Social Psychology and Pedagogy.At first, after clarifying the term “Folklore” and presenting a brief historical background of the folklore studies in Greece, the relationship between culture and place through history is examined, and a series of examples representing its imprint in popular culture are displayed. Thus, the reader can observe how this relationship has changed between the pre-industrial and the modern paradigm, while the coming of the digital age has led it to enter a new stage, also influencing the construction of the postmodern collective identities.Moreover, the fruitful interactions between folklore and pedagogy are examined, so as to show how modern pupils can utilize technology to cultivate an appreciation for their familiar culture and strengthen their local identity, while at the same time valuing and respecting different cultures.Given the importance that identity issues have acquired in the modern era, with the spirit of postmodernity still affecting the western culture standards, the place is analyzed as a factor of special importance for the formation of a new collective identity that can contribute to social cohesion, bringing people closer to their environment, combining modern elements like social dynamic with traditional ones such as spatial stability.Before utilizing space for the formation of a new type of local identity, however, it is considered of importance to first aim at balancing the relationship between the inhabitant and his natural and social environment, so that both ends can benefit. To this point, Eeducation can play a highly important role, by strengthening the pupils’ local consciousness: As the present research proves, this can be achieved through a holistic approach including various projects, walks and visits and digital games, which prove to be extremely popular and effective as a complementary learning tool. Their content should include elements of the traditional folk culture and the history of the place where students live, as well as references to its modern -recognizable - aspects. Through such an approach, the relationship between pupils and their environment proved to significantly improve, even in an urban area like Galatsi, a small suburb of Athens with a multicultural character.

Η παρούσα διατριβή βασίζεται σε τρεις κύριους θεματικούς πυλώνες: Τον λαϊκό πολιτισμό, το ψηφιακό παιχνίδι και την κοινωνική ταυτότητα που συνδέεται με τον τόπο. Για τον λόγο αυτό, αξιοποιούνται ποικίλοι επιστημονικοί χώροι με προεξάρχοντα αυτόν της λαογραφίας, ενώ αντλείται υλικό και από αυτούς της κοινωνιολογίας, της κοινωνικής ψυχολογίας και της παιδαγωγικής. Αρχικά, μετά τις απαραίτητες διασαφηνίσεις όρων και μια σύντομη ιστορική αναδρομή που επιτρέπει στον αναγνώστη να γνωρίσει την επιστήμη της λαογραφίας, εξετάζεται μέσα από το δικό της πρίσμα η διαχρονική σχέση μεταξύ πολιτισμού και τόπου και παρουσιάζεται με μια σειρά από παραδείγματα το πόσο αυτή έχει μεταβληθεί με το πέρασμα από το προβιομηχανικό στο νεωτερικό παράδειγμα, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο η σχέση αυτή έχει στην ψηφιακή εποχή εισέλθει σε ένα νέο στάδιο που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο συγκρότησης των συλλογικών ταυτοτήτων. Παράλληλα, εξετάζονται οι γόνιμες αλληλεπιδράσεις λαογραφίας και παιδαγωγικής, που στη σύγχρονη εποχή και με την αρωγή της τεχνολογίας επιτρέπουν στους μαθητές να συγκρίνουν με δημιουργικό πνεύμα οικεία και αλλότρια πολιτισμικά πρότυπα, καλλιεργώντας την εκτίμηση προς το διαφορετικό και ταυτόχρονα ενισχύοντας την ταυτότητά τους. Δεδομένης δε της βαρύνουσας σημασίας που τα ζητήματα ταυτότητας έχουν αποκτήσει στον 21ο αιώνα, όπου οι κυματισμοί των μετανεωτερικών ταλαντώσεων εξακολουθούν να κλονίζουν το δυτικό πολιτισμικό στερέωμα, ο τόπος αναλύεται στη συνέχεια ως ένας μοναδικής αξίας παράγοντας για τη διαμόρφωση μιας σύγχρονης συλλογικής ταυτότητας που μπορεί να συνεισφέρει στην κοινωνική συνοχή και να επαναφέρει τους ανθρώπους κοντά στη γη που κατοικούν, συνδυάζοντας στοιχεία παραδοσιακά, όπως η χωρική σταθερότητα και νεωτερικά, όπως η κοινωνική δυναμικότητα.Προκειμένου ωστόσο να μπορέσει να διαμορφωθεί μια τέτοια ταυτότητα με τοπικό χαρακτήρα, θεωρείται προηγουμένως απαραίτητη η επούλωση ορισμένων ‘τραυμάτων’ που εντοπίζονται στη σχέση σύγχρονου ανθρώπου και φυσικού / κοινωνικού περιβάλλοντος, όπως και η αλλαγή της νοοτροπίας στο πλαίσιο της οποίας τα άτομα αντιμετωπίζουν τον τόπο εργαλειακά, αλλαγή προς την οποία φαίνεται πως μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά η ενίσχυση της τοπικής τους συνείδησης. Στο σημείο αυτό, η εκπαίδευση μπορεί όπως αποδεικνύεται να παίξει σημαντικό ρόλο, ιδιαίτερα όταν στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου προγράμματος μαθημάτων, εργασιών και επισκέψεων, αξιοποιεί και το ψηφιακό παιχνίδι -μια εξαιρετικά δημοφιλή έκφανση του σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού- ως συμπληρωματικό μαθησιακό εργαλείο. Σημαντική προϋπόθεση, αποτελεί ωστόσο το να εμπλέκονται στη διαδικασία της δημιουργίας του περιεχομένου του, στοιχεία τόσο του παραδοσιακού λαϊκού πολιτισμού και της ιστορίας του τόπου όπου ζουν οι μαθητές, όσο και αναφορές στις σύγχρονες -και επομένως αναγνωρίσιμες από αυτούς- όψεις του. Μέσω μιας τέτοιας ολιστικής προσέγγισης, η ποιοτική σχέση των μαθητών με το περιβάλλον τους φαίνεται ότι μπορεί να βελτιωθεί σε σημαντικό βαθμό, ακόμη και αν ο χώρος που ζουν αφορά σε ένα αστικό οικιστικό σύνολο με πολυπολιτισμικά χαρακτηριστικά, όπως αυτό του πολεοδομικού συγκροτήματος του λεκανοπεδίου.