Η Δομή Διοίκησης του ΝΑΤΟ και οι ελληνοτουρκικές διενέξεις, 1952-2021

Abstract

Greek-Turkish relations have been a historical phenomenon, and have been studied over time, highlighting the suspicion and hostility between the two countries that in 1952, when the first expansion of NATO took place, became allied states.The present thesis, in the form of a research question, examines the validity of my reasoning that the Greek-Turkish disputes over the military command structure in NATO is not a unique phenomenon, but their difference / uniqueness lies in the fact that Greece and Turkey have used the NATO Command Structure as a means of highlighting differences and undermining each other, without reaping strategic benefits and / or enhancing their business capabilities. They, thus, fell far short of the Alliance's political, operational and economic aspirations, essentially, refusing to identify NATO's efforts to survive and evolve on the basis of its strategic doctrines, while creating significant problems of stability and cohesion in its South-Eastern Flank.The analysis of the Greek-Turkish “conflicts” for NATO Headquarters required an in-depth examination of the theory of Alliance founding, the key articles of the Alliance and its strategic doctrines, the role and importance of its Command Structure, as well as the USA’s role, as a leading power in NATO. Furthermore, it required an exhaustive exploration of NATO's positions, Greece's goals after its withdrawal from NATO in 1974, as well as Turkey's catalytic role in Greece’s efforts to fully restore its relationships with NATO under the conditions Greece sought. In addition, the reasons that caused (and are still provoking) Greek-Turkish “conflicts” were analyzed, even after the abolition of the ΝΑΤΟ Headquarters in Greece.From the above, it was determined that NATO, almost immediately after its establishment, was a set of states with a common political and military structure, which enhanced its effectiveness and proved to be the longest-running Alliance in the history of alliances.It turned out that the Greek-Turkish “conflicts” in NATO did not concern its overall political and strategic goals, but the fixed foreign policy positions of the two countries; while NATO, relying on equal policy, could not manage this particular conflict, creating, on the Greek side, the conviction that its attitude was extremely pro-Turkish, and in Turkey pro-Greek. This was highlighted mainly during the implementation of the 1980 Reintegration Agreement, which resulted in a climate of lasting tension in Greek-Turkish relations and discontent on both sides. The greatest problem for Greece's reintegration into the Alliance was the control of the Aegean at sea and, most importantly, in the air.It is apparent that Greece misunderstood the possibilities of resolving its problems through NATO, as well as the reintegration agreement, while political expediency and acrobatics created serious problems for its credibility and establishment as an ally, although it was one of the few countries with large contribution in forces and a significant part of its General Defence Plan to NATO, even at the time of its declaration for withdrawal from it. Later, the abolition of the operational liability limits of the Headquarters in the Allied SE Flank, as well as the disestablishment of most of the static Headquarters, did not normalize Greek-Turkish relations, initially transferring them to CAOC air operations command and control issues, to Flag to Posts positions, to the creation of the ACCS system database, and finally to NATO air tracks identification areas and NATO terminology.The continued Greek insistence to invoke NATO in order to counter the threat of the East is evidently unrealistic.

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αποτελούν ιστορικό φαινόμενο και αντικείμενο μελέτης διαχρονικά, αναδεικνύοντας την καχυποψία και εχθρότητα μεταξύ των δυο χωρών που, το 1952 με την πρώτη επέκταση του ΝΑΤΟ, αποτέλεσαν συμμαχικά κράτη. Στην παρούσα διατριβή εξετάζεται υπό μορφή ερευνητικού ερωτήματος η ορθότητα ή μη του συλλογισμού μου, ότι οι ελληνοτουρκικές διαμάχες, αναφορικά με τη στρατιωτική Δομή Διοίκησης (Στρατηγεία) στο ΝΑΤΟ, δεν είναι μοναδικό φαινόμενο, αλλά η διαφορετικότητα/μοναδικότητά τους, έγκειται στο γεγονός ότι, Ελλάδα και Τουρκία χρησιμοποίησαν τη Δομή Διοίκησης ως μέσον ανάδειξης των μεταξύ τους διαφορών και υπονόμευσης η μια της άλλης, χωρίς να αποκομίσουν στρατηγικά οφέλη ή/και να ενισχύσουν τις επιχειρησιακές τους δυνατότητες. Τοιουτοτρόπως, παρέμειναν πολύ μακράν των πολιτικών, ιδεολογικών, επιχειρησιακών και οικονομικών επιδιώξεων της Συμμαχίας, αρνούμενοι ουσιαστικά να ταυτιστούν με την προσπάθεια επιβίωσης και μετεξέλιξή του ΝΑΤΟ βάσει των στρατηγικών του δογμάτων, δημιουργώντας παράλληλα σημαντικά προβλήματα σταθερότητας και συνοχής στη ΝΑ του Πτέρυγα. Η ανάλυση των ελληνοτουρκικών ΄΄συγκρούσεων΄΄ για τα Στρατηγεία στο ΝΑΤΟ, απαίτησε την επιδερμική εξέταση της θεωρίας ίδρυσης συμμαχιών, των βασικών άρθρων της Συμμαχίας και των στρατηγικών δογμάτων της, του ρόλου και της σημασίας της Δομής Διοίκησης της, αλλά και το ρόλο των ΗΠΑ, ως ηγέτιδας δύναμης. Εξετάστηκαν διεξοδικά οι θέσεις του ΝΑΤΟ, οι επιδιώξεις της Ελλάδας μετά την αποχώρησή της από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ το 1974, αλλά και ο καταλυτικός ρόλος της Τουρκίας, στην προσπάθεια ολικής επαναφοράς της με τους όρους που επεδίωκε. Επιπρόσθετα, αναλύθηκαν οι λόγοι που προκάλεσαν (και ακόμα προκαλούν) ελληνοτουρκικές διαμάχες, ακόμα και μετά την κατάργηση των Στρατηγείων στην Ελλάδα.Από τα παραπάνω διαπιστώθηκε ότι το ΝΑΤΟ, σχεδόν αμέσως μετά την ίδρυσή του, αποτέλεσε ένα σύνολο κρατών με κοινή πολιτική και στρατιωτικές δομές, που ενίσχυαν την αποτελεσματικότητά του και απέδειξαν ότι αποτελεί την πλέον μακροχρόνια Συμμαχία στην ιστορία των συμμαχιών. Αποδείχτηκε ότι οι ελληνοτουρκικές διαμάχες στο ΝΑΤΟ, δεν αφορούσαν γενικότερες πολιτικές ούτε στρατηγικές επιδιώξεις του, αλλά πάγιες θέσεις εξωτερικής πολιτικής που πρέσβευαν τα δυο κ-μ, ενώ το ΝΑΤΟ, επικαλούμενο πολιτική ίσων αποστάσεων, δεν μπόρεσε να διαχειριστεί την ιδιαίτερη αυτή αντιπαλότητα στους κόλπους τους, δημιουργώντας στην ελληνική πλευρά την πεποίθηση ότι η στάση του ήταν εξόχως φιλοτουρκική και στην Τουρκία φιλελληνική. Αυτό αναδείχτηκε κυρίως στη διάρκεια υλοποίησης της Συμφωνίας Επανένταξης του 1980, δημιουργώντας κλίμα διαρκούς έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και δυσαρέσκειας εκατέρωθεν. Το μεγαλύτερο πρόβλημα επανένταξης της Ελλάδας στη Συμμαχία αποτέλεσε ο έλεγχος του Αιγαίου τόσο στη Θάλασσα όσο, και κυρίως, στον αέρα. Η Ελλάδα φαίνεται τελικά να παρερμήνευσε τις δυνατότητες επίλυσης των προβλημάτων της μέσω του ΝΑΤΟ όπως και τη συμφωνία επανένταξης, ενώ, πολιτικές σκοπιμότητες και ακροβατισμοί, της δημιουργήσαν σοβαρά προβλήματα αξιοπιστίας και εδραίωσής της ως σύμμαχο, αν και ήταν μια από τις λίγες χώρες που διέθετε μεγάλο αριθμό δυνάμεων και σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της στο ΝΑΤΟ, ακόμα και την εποχή που διακήρυττε την αποχώρηση της από αυτό. Αργότερα η κατάργηση των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης των Στρατηγείων στην ΝΑ Περιοχή της Συμμαχίας αλλά και των περισσοτέρων στατικών Στρατηγείων, δεν εξομάλυνε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μεταφέρνοντάς τες αρχικά στα θέματα των αεροπορικών περιοχών ελέγχου και επιχειρήσεων των Κέντρων Συνδυασμένων Αεροπορικών Επιχειρήσεων, στην κάλυψη θέσεων υψηλής ευθύνης στα εναπομείναντα Στρατηγεία, στη δημιουργία βάσης δεδομένων του Συστήματος Διοίκησης και Ελέγχου Αεροπορικών Επιχειρήσεων , αλλά και στις περιοχές διευκρίνησης αεροπορικών στόχων και ορολογίας ΝΑΤΟ. Η συνεχής εμμονή επίκλησης της Συμμαχίας για αντιμετώπιση της εξ’ ανατολών απειλής είναι φανερό ότι δεν είχε και δεν έχει ρεαλιστική βάση.