Ο οδοντιατρικός αλφαβητισμός των γονέων και η σχέση του με τη στοματική υγεία των παιδιών τους

Abstract

Objectives: The aim of this study was to investigate the relationship of parental oral health literacy with child’s oral health. The study’s objectives were the following: a) to develop and test a new Greek language oral health literacy measurement instrument (GROHL); b) to develop and psychometrically evaluate a new Greek language version of ECOHIS (Gr-ECOHIS); c) to investigate the relationship of parental oral health literacy with child’s oral health. Methods and materials: The participants were recruited from two private dental offices in Athens. For the development of the GROHL, data derived from 282 adult patients, while for the development of the Gr-ECOHIS instrument and for the investigation of the effect of oral health literacy on children’s oral health 200 pairs of mothers-children were initially approached. For the test-retest reliability of the developing instruments, two independent samples of 20 persons were used. All data were collected by using a structured interview, which included items regarding socio-demographic characteristics, health status and behaviors, oral health knowledge, oral health related quality of life and the GROHL instrument, which included the reading and recognition of 44 words and choosing the correct explanatory word only for the correctly read /recognized words. For the mothers, additional questions existed about parameters related to child’s oral health and the items of the Gr-ECOHIS. Children’s oral health status was evaluated via clinical examinations and parental reports. Analytical approach: Statistical analysis included commonly used descriptive measures, while during investigation of correlations, several analytic methods were used like regression, analysis of variance, spearman correlation. The reliability and the validity of the two developing instruments were also examined, while for the GROHL item response theory was also used. Results: For the GR-OHL instrument, twenty items were retained in the final index (alpha=0.83; average ICC=0.95), after excluding words with no or insufficient invariance, low item-test correlation, and non-significant contribution and the mean value was 11.5. The GROHL score was positively correlated with favorable oral hygiene behaviors and dental attendance, as well as with functional health literacy screening, dental knowledge, and educational level. For the Gr-ECOHIS, the mean score was 3.4, Cronbach’s alpha was 0.85 and ICC was 0.97, resulting in a reliable and valid instrument. The Gr-ECOHIS also had good discriminant and predictive validity, as it showed a strong correlation with dental caries (Spearman’s rho=0.62, p<0.0005), dental treatment needs (p<0.0005), and parental child’s oral health status report(p<0.0005). Gr-ECOHIS was also positively associated with dental knowledge, health literacy and parental oral health-related quality of life. Regarding the relationship of parental oral health literacy and child’s oral health status, the mean oral health literacy score was 11.3. Significant relationship between oral health literacy and oral health knowledge was revealed (p<0.00005), as also with the educational level of the mothers (0.0004), with toothbrushing frequency (p=0.021), consumption frequency of juices (p=0.020), and parental child’s reported oral health p=0.025), but no important associations were found with the clinical indexes used, neither with oral health related quality of life. Conclusion: The two developed instruments demonstrated good psychometric properties, are easy to use and can be used for outcomes research in clinical and public health settings in Greece. The examination of the relationship of parental oral health literacy and child’s oral health revealed several parameters that have significant influence, while where no associations were found, further testing is required in samples who do not seek dental care and populations with worse clinical determined oral health status.

Σκοπός: Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν η διερεύνηση της σχέσης του οδοντιατρικού αλφαβητισμού των γονέων με τη στοματική υγεία των παιδιών τους. Οι επιμέρους σκοποί ήταν: α) η ανάπτυξη και ο έλεγχος ενός εργαλείου που θα μπορούσε να αξιολογήσει τον οδοντιατρικό αλφαβητισμό στην Ελλάδα (GROHL); β) ο έλεγχος της ελληνικής εκδοχής ενός εργαλείου που θα μπορούσε να αξιολογήσει τη σχετιζόμενη με τη στοματική υγεία ποιότητα ζωής στην προσχολική ηλικία (Gr-ECOHIS); γ) η διερεύνηση της σχέσης του οδοντιατρικού αλφαβητισμού των γονέων με τη στοματική υγεία των παιδιών τους. Μέθοδος και υλικά: Για την ανάπτυξη του GROHL 282 ενήλικες πληρούσαν τα κριτήρια, ενώ για την ανάπτυξη του Gr-ECOHIS και τη διερεύνηση της σχέσης του οδοντιατρικού αλφαβητισμού των γονέων με τη στοματική υγεία των παιδιών προσεγγίστηκαν 200 ζεύγη μητέρων - παιδιών. Για τα αναπτυσσόμενα εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν δύο ανεξάρτητα δείγματα των 20 ατόμων για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των επαναληπτικών μετρήσεων. Τα δεδομένα προήλθαν από μια δομημένη συνέντευξη, η οποία περιλάμβανε δημογραφικά στοιχεία, πληροφορίες για την κατάσταση της υγείας, για σχετιζόμενες με τη στοματική υγεία συμπεριφορές, για τον αλφαβητισμό υγείας, για την οδοντιατρική γνώση, για τη σχετιζόμενη με τη στοματική υγεία ποιότητα ζωής και το GROHL, το οποίο περιελάβανε την ανάγνωση/ αναγνώριση 44 λέξεων και την επιλογή της σωστής επεξηγηματικής λέξης για όσες λέξεις είχαν αναγνωριστεί από τους συμμετέχοντες. Για τις μητέρες υπήρχαν επιπλέον ερωτήσεις που αφορούσαν το παιδί, και το Gr-ECOHIS. Η στοματική κατάσταση του παιδιού αξιολογήθηκε μέσω κλινικής εξέτασης αλλά και από την μητέρα. Στατιστική ανάλυση: Η στατιστική ανάλυση περιελάβανε τα συνήθη περιγραφικά μέτρα, ενώ κατά τη διερεύνηση των συσχετίσεων χρησιμοποιήθηκαν διάφορες στατιστικές μέθοδοι δοκιμασίες όπως διασπορά, παλινδρόμηση, students’s t-test, spearman correlation. Τα αναπτυσσόμενα εργαλεία ελέγχθηκαν επίσης ως προς την αξιοπιστία και την εγκυρότητα τους, ενώ για την ανάπτυξη του εργαλείου του οδοντιατρικού αλφαβητισμού χρησιμοποιήθηκε η θεωρία απόκρισης ερωτήματος. Αποτελέσματα: Η τελική μορφή του GROHL περιελάβανε 20 λέξεις, αφού λέξεις μη επαρκούς μεταβλητότητας, χαμηλής συσχέτισης και μη στατιστικά σημαντικής συνεισφοράς αποκλείστηκαν (Cronbach’s alpha=0.83; ICC=0.95) και η μέση τιμή του οδοντιατρικού αλφαβητισμού ήταν 11.5. Στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις διαπιστώθηκαν με τη στοματική υγιεινή και την προσέλευση στον οδοντίατρο, καθώς και με τον αλφαβητισμό υγείας, την οδοντιατρική γνώση και το μορφωτικό επίπεδο. Η μέση τιμή του Gr-ECOHIS ήταν 3.4 και το εργαλείο είχε Cronbach’s alpha=0.85 και ICC=0.97, αναδεικνύοντας ένα έγκυρο και αξιόπιστο εργαλείο. Η ελληνική εκδοχή είχε πολύ καλή εγκυρότητα διακριτικής ικανότητας, καθώς και προβλεπτική, αφού υπήρχαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις με τον τερηδονικό δείκτη (Spearman’s rho=0.62, p<0.0005), με τις οδοντιατρικές ανάγκες των παιδιών (p<0.0005), αλλά και με την αναφερόμενη από τις μητέρες στοματική κατάσταση των παιδιών (p<0.0005). Κατά τη διερεύνηση της σχέσης του οδοντιατρικού αλφαβητισμού των μητέρων με τη στοματική κατάσταση των παιδιών, το δείγμα μας είχε ως μέση τιμή οδοντιατρικού αλφαβητισμού 11.3. Στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις βρέθηκαν με το εκπαιδευτικό επίπεδο (p=0.0004), με την οδοντιατρική γνώση (p<0.00005), τη συχνότητα βουρτσίσματος (p=0.021), τη συχνότητα κατανάλωσης χυμών (p=0.020) και την αναφερομένη από τις μητέρες στοματική κατάσταση (p=0.025), αλλά όχι και με την κλινική κατάσταση των παιδιών, ούτε με τη σχετιζόμενη με τη στοματική υγεία ποιότητα ζωής τους. Συμπεράσματα: Τα δύο αναπτυσσόμενα εργαλεία αποτελούν εύχρηστα, έγκυρα και αξιόπιστα εργαλεία, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευρέος στην κλινική οδοντιατρική, αλλά και στη δημόσια υγεία και σχετίζονται με κλινικές και μη παραμέτρους της στοματικής υγείας των παιδιών. Η διερεύνηση της σχέση του οδοντιατρικού αλφαβητισμού των γονέων με τη στοματική υγεία των παιδιών, καθώς και με τη σχετιζόμενη με τη στοματική υγεία ποιότητα ζωής των παιδιών αποκάλυψε μια σειρά παραμέτρων με σημαντική επίδραση, ενώ η απουσία συσχετίσεων, απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση σε πληθυσμούς με χαμηλότερα επίπεδα οδοντιατρικού αλφαβητισμού και πιο επιβαρυμένη στοματική κατάσταση, οι οποίοι δεν θα αναζητούν οδοντιατρική φροντίδα.