Πρώιμοι δείκτες νεφρικής και ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας σε παιδιά με δυσλιπιδαιμία

Abstract

Aim of the study: Το evaluate markers of early endothelial, vascular and renal dysfunction in children with dyslipidemia Methods: This observational, cross-sectional study included 100 children aged 7 to 16 years with primary dyslipidemia and 100 age- and sex- matched clinically healthy controls during a period of 3 years. Children with a history of dyslipidemia secondary to nephrotic syndrome, chronic kidney disease, chronic use of medication, and evidence of acute or chronic inflammatory process were excluded from the study. Endothelial dysfunction and early vascular changes were evaluated by noninvasive ultrasound assessment of flow-mediated dilation (FMD) of the branchial artery and carotid intima-media thickness (cIMT), respectively. Renal dysfunction was assessed by serum creatinine and cystatin C levels, urinary beta 2-microglobulin and albumin to creatinine (Alb:Cre) ratio, as well as by estimated-glomerular filtration rate (eGFR) based on serum creatinine or cystatin C. Furthermore, vitamin 25(OH)D were measured in the two groups. Results: The two groups did not differ on anthropometric characteristics and family history, except for a more common positive family history of dyslipidemia in dyslipidemic children. Mean FMD values were lower in children with dyslipidemia (8.504 ± 4.73 % vs 10.535 ± 4.35 %, p=0.004), while those of cIMT did not differ between groups. This decrease of mean FMD values was evident in children 13 years of age or older. The values of FMD were independently associated with lipoprotein (a) values (beta=-0.29, p=0.01). Controls and dyslipidemic children did not show any differences in mean serum creatinine and cystatin C levels, in creatinine-based eGFR and cystatin C-based eGFR and in urine b2-microglobulin levels. However, an increased urinary Alb:Cre ratio was observed in children with dyslipidemia compared to the controls (median, 0.007 vs 0.005, p=0.004). The values of urinary Alb:Cre ratio were correlated positively with the levels of triglyceride to high-density lipoprotein cholesterol ratio (r=0.28, p=0.013). Of note, the mean concentrations of serum vitamin 25(OH)D levels was significantly lower in children with dyslipidemia compared to controls (24±8 vs 27±10 ng/ml, p=0,03). In dyslipidemic children, the levels of vitamin 25(OH)D had a negative correlation with those of BMI (r=-0.34, p=0.001) and with non-HDL-Chol (r=-0.21, p=0.04). Conclusions: In dyslipidemic children of our study, endothelial dysfunction was evident from a young age, before the development of early vascular changes, while the Lp(a) were found to be the only independent predictor of endothelial dysfunction estimated by FMD impairment. In contrast, renal impairment was not observed in children with dyslipidemia. The observed increased urine albumin to creatinine ratio in dyslipidemic children compared to controls may be a marker of generalized endothelial dysfunction and early renal impairment. These children need long-term follow-up for early detection of the occurrence of albuminuria and prevention of renal impairment later in their life.

Σκοπός της μελέτης: Η αξιολόγηση δεικτών πρώιμης ενδοθηλιακής, αγγειακής και νεφρικής βλάβης σε παιδιά με δυσλιπιδαιμία. Μεθοδολογία: Πρόκειται για μια συγχρονική μελέτη παρατήρησης που περιελάμβανε 100 παιδιά ηλικίας 7 με 16 ετών με πρωτοπαθή δυσλιπιδαιμία και 100 υγιή παιδιά αντίστοιχης ηλικίας και φύλου, διάρκειας 3 ετών. Αποκλείσθηκαν από τη μελέτη παιδιά με ιστορικό δευτεροπαθούς δυσλιπιδαιμίας, νεφρικής νόσου, χρόνιας φαρμακευτικής αγωγής και οξείας ή χρόνιας φλεγμονώδους διαδικασίας. Η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και οι πρώιμες αγγειακές βλάβες αξιολογήθηκαν μετρώντας τη ροοεξαρτώμενη αγγειοδιαστολή (flow-mediated dilation, FMD) της βραχιόνιας αρτηρίας και το πάχος του έσω-μέσου χιτώνα των καρωτίδων (carotid intima-media thickness, cIMT), αντίστοιχα. Η νεφρική δυσλειτουργία αξιολογήθηκε μετρώντας στον ορό τα επίπεδα κρεατινίνης και συστατίνης C, τη β2μικροσφαιρίνη ούρων και το λόγο αλβουμίνης προς κρεατινίνη ούρων. Επίσης υπολογίσθηκε ο εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης (estimated glomerular filtration rate, eGFR) με βάση την κρεατινίνη και την συστατίνη C. Τέλος, προσδιορίσθηκαν τα επίπεδα της βιταμίνης 25(ΟΗ)D και στις δύο ομάδες. Αποτελέσματα: Οι δύο ομάδες δε διέφεραν στα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά και στο οικογενειακό ιστορικό. Η μέση τιμή του δείκτη FMD ήταν μειωμένη στα παιδιά με δυσλιπιδαιμία σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (8,504 ± 4,73 % vs 10,535 ± 4,35 %, p=0,004), ενώ του cIMT δε διέφερε στις δύο ομάδες. Η διαφορά στην μέση τιμή του δείκτη FMD ήταν πιο εμφανής στην ηλικιακή ομάδα 13 ετών και άνω. Η Lp(a) βρέθηκε ο μόνος ανεξάρτητος παράγοντας που επηρέαζε τις τιμές του FMD (beta=-0,29, p=0,01). Δεν υπήρχε διαφορά στις δύο ομάδες όσον αφορά τους δείκτες νεφρικής λειτουργίας. Παρ’ όλα αυτά, ο λόγος αλβουμίνης προς κρεατινίνη στα ούρα βρέθηκε υψηλότερος στα παιδιά με δυσλιπιδαιμία σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (διάμεση τιμή, 0,007 vs 0,005, p=0,004). Οι τιμές του λόγου αλβουμίνης προς κρεατινίνη στα ούρα σχετίσθηκαν θετικά με τις τιμές του λόγου τριγλυκεριδίων προς HDL χοληστερόλη (r=0,28, p=0,013). Η μέση τιμή των επιπέδων της βιταμίνης 25(ΟΗ)D ήταν σημαντικά χαμηλότερη στα παιδιά με δυσλιπιδαιμία σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (24±8 vs 27±10 ng/ml, p=0,03). Στα παιδιά με δυσλιπιδαιμία οι τιμές των επιπέδων της βιταμίνης D είχαν αρνητική συσχέτιση με αυτές του ΒΜΙ (r=-0,34, p=0,001) και της non-HDL χοληστερόλης (r=-0,21, p=0,04). Συμπέρασμα: Στα δυσλιπιδαιμικά παιδιά της μελέτης διαπιστώθηκε ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, πριν από την ανάπτυξη πρώιμων αγγειακών αλλαγών, ενώ η Lp(a) βρέθηκε ο μόνος ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας. Αντίθετα, νεφρική δυσλειτουργία δε διαπιστώθηκε στα παιδιά με δυσλιπιδαιμία. Ο παρατηρούμενος αυξημένος λόγος αλβουμίνης προς κρεατινίνη ούρων στα παιδιά με δυσλιπιδαιμία μπορεί να αποτελεί δείκτη γενικευμένης συστηματικής ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και πρώιμης νεφρικής βλάβης. Αυτά τα παιδιά χρειάζονται μακροχρόνια παρακολούθηση για την έγκαιρη ανίχνευση πιθανής αλβουμινουρίας και νεφρικής δυσλειτουργίας μετέπειτα στην ζωή τους.