Αξιολόγηση της ποιότητας ζωής και της ικανοποίησης από την φροντίδα, ασθενών με αναπνευστικά νοσήματα: η επίδραση των κοινωνικο-οικονομικών τους χαρακτηριστικών στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης

Abstract

Introduction: The economic crisis in Greece has had multiple effects on both the health of the population and the health system, raising concerns about its effectiveness, equitable distribution and ultimately citizens' satisfaction with it. Purpose: The objective of the study was to assess the quality of life and general health of patients with chronic (COPD, asthma) and acute (pneumonia, respiratory infections) respiratory diseases, who were hospitalized in a tertiary hospital. Moreover, the investigation of the expectation, the perceived quality and consequently the satisfaction from the hospital care of these patients in relation to their socio-economic characteristics in conditions of economic austerity. Methodology: The study sample consisted of 202 patients hospitalised at the University Hospital of Larissa at the Pulmonary Clinic from February 2016 to December 2018. Of these, 111 patients suffered from chronic respiratory disease (COPD, asthma) and 91 from acute (pneumonia, respiratory infection). The questionnaire participants were asked to answer was anonymous and had five sections: Demographics, EQ5-3L (and VAS scale), SF-36, Care Satisfaction Scale (EPSS) and measurement scale financial ability (FAS). The statistical program for social sciences IBM-SPSS 25 was used, for the statistical processing of the data. Results: 57.4% of the sample were men, 67% were over 65 years old, Half of the patients (55%) suffered from chronic respiratory disease (35% COPD and 20% asthma) while 45% from acute respiratory disease (38% pneumonia and 7% respiratory infection). Those suffering from COPD were mainly men (88.7%), over 65 years with an average disease duration of 13 years. 63.70% find the current hospitalization as good as the previous one. Age, education and disease affect quality of life in almost all dimensions of the SF-36, with patients over the age of> 65 with a few years of education suffering from a chronic problem also having a lower self-reported quality of life. In the EQ-5D-3L questionnaire, with the exception of anxiety/ depression the more problems with mobility, self-care, routine activities and pain / discomfort, the worse the financial ability of the participants. Patients aged > 65 years, with fewer years of education, suffering from chronic disease and those with better experience of current care, also have a statistically significant lower value on the VAS scale. In all dimensions of quality and satisfaction from care, chronic patients are presented with lower expectations (3.65 vs. 3.94 of acute), lower perceived quality (5.03 vs. 5.71 of acute) but with higher satisfaction (4.95 vs. 4.70 of acute). The study found that patients with an acute problem had higher expectations of food, information, sensitive data and atmosphere, as opposed to chronic patients who had higher expectations of empathy and respect from the staff. On the contrary, in terms of care satisfaction in three of four factors (Technical and interpersonal skills, food, organization and operation of the department) that categorized the questions, the chronic patients were higher. Patients > 65 years of age reported lower financial ability (26.00 ± 9.41 vs. 29.24 ± 10.63) as well as those with chronic respiratory disease (24.18 ± 7.90 vs. 30.57 ± 11, 98). The years they lived with the disease were statistically and negatively correlated (r = -0.233, p = 0.001) with the overall financial ability score. Patients with a few years of education also appear financially weak. Conclusions: Important variables that affect the quality of life but also the satisfaction from the hospitalization of the respiratory patients include the age, the chronicity of the disease, the educational level and the financial ability.Pulmonary patients prioritize, the easy access to health professionals, the provision of free services and the revealing the truth about their state of health. Eventually the chronic patients were more satisfied with the communication with the medical and nursing staff, as well as with their easy access to the health professionals, taking into account their increased therapeutic, communication and information needs related to the progress of the disease. Patients with acute illness on the other hand were satisfied with the respect during the examination, and the proper medical history taking. The free care by the medical staff was very high in their expectations as well as in the satisfaction of both categories of patients, a finding that confirms the negative effects of the financial crisis on their access to the health system. Financial ability has become a key variable in both their satisfaction and health status of respiratory patients, a finding that should be taken into account by the country's health policy makers, given the dramatic reductions in corresponding expenditure that have taken place in recent years.

Εισαγωγή: H οικονομική κρίση στην Ελλάδα είχε πολλαπλές επιδράσεις τόσο στην υγεία του πληθυσμού όσο και στο σύστημα υγείας, δημιουργώντας προβληματισμούς για την αποτελεσματικότητα, την ισότιμη κατανομή του και τελικά την ικανοποίηση των πολιτών από αυτό. Σκοπός: Σκοπός της μελέτης ήταν η αξιολόγηση της ποιότητας ζωής και της γενικής κατάστασης της υγείας των ασθενών με χρόνια (ΧΑΠ, άσθμα) αλλά και οξέα (πνευμονία, λοιμώξεις αναπνευστικού) αναπνευστικά νοσήματα,που νοσηλεύονταν σε ένα τριτοβάθμιο νοσοκομείο. Επίσης,η διερεύνηση της προσδοκίας, της αντιληπτής ποιότητας και κατά επέκταση της ικανοποίησης από τη νοσοκομειακή φροντίδα αυτών των ασθενών σε συνάρτηση με τα κοινωνικοοικονομικά τους χαρακτηριστικά σε συνθήκες οικονομικής λιτότητας. Μεθοδολογία: Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 202 ασθενείς που νοσηλεύονταν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας στην Πνευμονολογική Κλινική από το Φεβρουάριο του 2016 έως και το Δεκέμβριο του 2018. Από αυτούς οι 111 ασθενείς έπασχαν από χρόνιο αναπνευστικό νόσημα (XAΠ, BA) και οι 91 από οξύ (πνευμονία, λοίμωξη αναπνευστικού). Το ερωτηματολόγιο που κλήθηκαν να απαντήσουν οι συμμετέχοντες ήταν ανώνυμο και είχε πέντε τμήματα: τα δημογραφικά στοιχεία, το EQ-5D-3L(και η κλίμακα VAS), το SF-36, την κλίμακα για την ικανοποίηση από τη φροντίδα (ΕPSS) και την κλίμακα μέτρησης οικονομικής δυνατότητας (FAS). Για την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα για τις κοινωνικές επιστήμες IBM-SPSS 25. Αποτελέσματα: Το 57,4% του δείγματος ήταν άντρες και το 67% ήταν πάνω από 65 ετών. Το 55% των ασθενών υπέφεραν από χρόνια αναπνευστική νόσο (35% ΧΑΠ και 20% άσθμα) ενώ το 45% αυτών από οξεία αναπνευστική νόσο (38% πνευμονία και 7% λοίμωξη αναπνευστικού). Εκείνοι που έπασχαν από ΧΑΠ ήταν κυρίως άνδρες (88,7%), άνω των 65 ετών με μέση διάρκεια νόσου τα 13 έτη. Το 63,70% βρίσκει την τωρινή νοσηλεία εξίσου καλή με την προηγούμενη. Η ηλικία, η εκπαίδευση και το νόσημα επηρεάζουν την ποιότητα ζωής σχεδόν στις περισσότερες διαστάσεις του SF-36, με τους ασθενείς με ηλικία άνω των >65 με λίγα χρόνια εκπαίδευσης που πάσχουν από χρόνιο πρόβλημα να έχουν και χαμηλότερη αυτοαναφερόμενη ποιότητα ζωής. Στο ερωτηματολόγιο EQ-5D-3L, με εξαίρεση το άγχος/θλίψη, όσο περισσότερα τα προβλήματα με την κινητικότητα, την αυτο-φροντίδα, τις συνήθεις δραστηριότητες και τον πόνο/δυσφορία, τόσο χειρότερη είναι η οικονομική δυνατότητα των συμμετεχόντων. Οι ασθενείς με ηλικία >65 ετών, με λιγότερα χρόνια εκπαίδευσης, που πάσχουν από χρόνια ασθένεια και όσοι έχουν καλύτερη εμπειρία από την τρέχουσα νοσηλεία, έχουν και στατιστικά σημαντική χαμηλότερη τιμή στην κλίμακα VAS. Σε όλες τις διαστάσεις της ποιότητας και της ικανοποίησης από τη φροντίδα οι χρόνιοι ασθενείς παρουσιάζονται με μικρότερες προσδοκίες (3,65, έναντι 3,94 των οξέων), μικρότερη εκληφθείσα ποιότητα (5,03, έναντι 5,71 των οξέων) αλλά με υψηλότερη ικανοποίηση (4,95, έναντι 4,70 των οξέων). Στην έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με οξύ πρόβλημα είχαν υψηλότερες προσδοκίες από το φαγητό, την ενημέρωση, τα ευαίσθητα δεδομένα και την ατμόσφαιρα, σε αντίθεση με τους χρόνιους ασθενείς που εκδήλωσαν υψηλότερες προσδοκίες για την ενσυναίσθηση και το σεβασμό από το προσωπικό. Αντίθετα όσον αφορά την ικανοποίηση από τη φροντίδα στους τρεις από τους τέσσερις παράγοντες (Τεχνικές και διαπροσωπικές δεξιότητες, φαγητό, οργάνωση και λειτουργία του τμήματος) που κατηγοριοποιήθηκαν οι ερωτήσεις, ήταν πιο ψηλά οι χρόνιοι ασθενείς. Οι ασθενείς με ηλικία >65 ετών ανέφεραν χαμηλότερη οικονομική δυνατότητα (26,00 ± 9,41 έναντι 29,24 ± 10,63) καθώς και εκείνοι με χρόνια αναπνευστική νόσο (24,18 ± 7,90 έναντι 30,57 ± 11,98). Τα χρόνια που ζουν με τη νόσο συσχετίστηκαν στατιστικά σημαντικά και αρνητικά (r = -0,232, p = 0,001) με τη συνολική βαθμολογία οικονομικής ικανότητας. Οικονομικά αδύναμοι εμφανίζονται και οι ασθενείς με λίγα χρόνια εκπαίδευσης. Συμπεράσματα: Σημαντικές μεταβλητές που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής αλλά και την ικανοποίηση από τη νοσηλεία των αναπνευστικών ασθενών περιλαμβάνουν την ηλικία, τη χρονιότητα της νόσου, το εκπαιδευτικό επίπεδο και την οικονομική δυνατότητα. Οι πνευμονολογικοί ασθενείς θέτουν ως προτεραιότητα της νοσηλείας την εύκολη πρόσβαση στους επαγγελματίες υγείας, τη δωρεάν παροχή των αντίστοιχων υπηρεσιών και την αποκάλυψη της αλήθειας για την κατάσταση της υγείας τους. Τελικά οι χρόνιοι ασθενείς ικανοποιήθηκαν περισσότερο από την επικοινωνία με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και την εύκολη πρόσβασή τους στους επαγγελματίες υγείας, λαμβάνοντας υπόψη τις αυξημένες θεραπευτικές, επικοινωνιακές και πληροφοριακές ανάγκες τους που σχετίζονται με την πορεία της νόσου. Οι ασθενείς με οξύ νόσημα από την άλλη πλευρά ικανοποιήθηκαν από το σεβασμό κατά την εξέταση, και τη σωστή λήψη ιστορικού. Η δωρεάν φροντίδα από το ιατρικό προσωπικό ήταν πολύ ψηλά και στις προσδοκίες αλλά και στην ικανοποίηση των δύο κατηγοριών ασθενών, εύρημα που επιβεβαιώνει τις αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην πρόσβαση αυτών στο σύστημα υγείας. Η οικονομική δυνατότητα αναδείχθηκε σε βασική μεταβλητή τόσο της ικανοποίησης όσο και της κατάστασης υγείας των πνευμονολογικών ασθενών, εύρημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη από τους υπεύθυνους χάραξης της πολιτικής για την υγεία στη χώρα, δεδομένων και των δραματικών περιστολών των αντίστοιχων δαπανών που έχουν λάβει χώρα κατά τα τελευταία χρόνια.